Obama grijpt Osama; was dat nu zo moeilijk?

Een gastbijdrage van Tjerk Muller.

Hoe gevaarlijk is het monotheïsme? In de Rotterdamse Arminiuskerk gingen Paul Cliteur (rechtsfilosoof), Willem Schinkel (socioloog) en Marc de Kesel (theoloog en filosoof) afgelopen donderdagavond ten overstaan van een afgeladen zaal over deze vraag in discussie. Organisatie van dit ‘Denkcafé’ was in handen van Arminius, een Rotterdams podium voor kunst, cultuur en debat.

Cliteur deed de afgelopen maanden van zich spreken met twee boeken, waarin hij de stelling opwerpt dat religieus geïnspireerd geweld rechtstreeks terug te voeren valt op de bronteksten van de abrahamitische godsdiensten: ‘The Secular Outlook’ en ‘Het Monotheïstisch Dilemma’.

Daarin herleidt de liberale denker religieus terrorisme tot de “heteronome” moraal die bijbel en koran prediken, en houdt hij een pleidooi voor een seculiere overheid en het kweken van een publiek discours waarin geen van de participanten zijn moraal verabsoluteert. Dit pleidooi is nodig, meent Cliteur, omdat religieus terrorisme de open samenleving onder druk zet. De bestuurlijke elite reageert nogal eens door de eisen van radicalen schoorvoetend in te willigen, en de intellectuele elite zoekt de oorzaken van het conflict teveel bij het Westen zelf.

Waarom Cliteur net zoveel gewicht geeft aan het geweld van anti-abortusactivisten en Joodse fanatici als aan islamitische terreur, wilde debatleider Leon Verdonschot weten. Het aantal aanslagen op abortusartsen en –klinieken in de VS valt immers in het niet bij het aantal geweldplegingen door islamitische terroristen? “Nou, vlak de omvang van dat anti-abortusgeweld niet uit.” reageerde Cliteur. Maar bovenal intrigeerde hem de structurele overeenkomsten in de redeneerwijze van religieuze extremisten. “Of je nu naar Scott Roeder luistert, of Yigal Amir of Mohammed B., stuk voor stuk zeggen ze dezelfde dingen.”