Als elke motie een referendum was

Het Kamerdebat over de laatste ontwikkelingen rondom het coronavirus (1 december) resulteerde ook nu weer in flink wat moties. Er werden uiteindelijk 52 moties in stemming gebracht. Het is gebruikelijk dat de voor het onderwerp verantwoordelijke bewindspersonen hun mening over de moties kenbaar maakt. In het jargon heet dat de appreciatie en kent vijf mogelijke reacties: 1. De bewindspersoon ziet er wel wat in en geeft aan de motie te zullen overnemen. In dit geval is er geen stemming nodig, behalve als de indiener dat toch wil. 2. Of men wil het ‘oordeel aan de Kamer laten’. De bewindspersoon kan zich vinden in de intentie van de motie. Men erkent het probleem dat in de motie wordt genoemd en staat open voor oplossingen. Altijd handig voor later. Als de minister met een maatregel komt die het probleem moet tackelen, kan tegen een eventueel tegensputterende Kamer worden gezegd: maar u wilde bij motie zus-en-zo toch dat we er wat aan doen? 3. Als de bewindspersoon om welke reden dan ook er niets in ziet kan de motie worden ontraden. 4. De allersterkste afwijzing is een motie onaanvaardbaar te noemen. 5. Een bewindspersoon kan ook aan de Kamer vragen een motie aan te houden. Meestal om eerst wat ander onderzoek te doen of een of ander overleg af te wachten. Weinig appreciatie Afgelopen week werden 54 moties ingediend. De appreciaties: 16x oordeel Kamer en 37x ontraden. In één geval kon de minister geen oordeel geven. Omdat er geen oproep aan het kabinet werd  gedaan. (Motie 1601: de Kamer spreekt uit dat…) Het was duidelijk dat het kabinet in de meeste moties geen trek had. Dat bleek ook uit het stemgedrag. De demissionaire coalitie/annex Rutte IV-in-wording trok eensgezind op. Bij zestien moties stemden VVD, D66, CDA en CU eensgezind voor. Bij 33 andere moties was men even eensgezind tegen. Slechts drie moties leidden tot enige verdeeldheid. Appreciatie versus resultaat Omdat de coalitie een meerderheid in de Tweede Kamer heeft, is het niet verwonderlijk dat de stemmingsuitslag grotendeels overeenkomt met de appreciaties van het kabinet. Oordeel Kamer + Aangenomen 16 Ontraden + Verworpen       33 Oordeel Kamer + Verworpen   0 Ontraden + Aangenomen       2 De twee ontraden maar toch aangenomen moties zijn extra bijzonder omdat de ene motie werd ingediend door D66 (VVD, CU stemden voor, CDA stemde tegen). En de andere motie, ingediend door de PVV, kon op steun van D66, CDA en CU rekenen, terwijl de VVD de enige partij was die tegen stemde. Waar gingen die moties over? Motie 1568 “verzoekt de regering het RIVM dan wel het OMT te vragen nadere onderbouwing naar de Kamer te sturen over de maatregelen die nu gelden op scholen, zoals het alleen testen van groep 6 en ouder, en mondkapjes alleen op de gang”. Nadere onderbouwing? Ben je gek, voor het CDA is geloof meer dan genoeg. Motie 1569 “verzoekt de regering tijdens de eigen communicatie steeds weer het ventileren tijdens bezoek te benadrukken”. Nou, daar heeft de VVD dus geen zin in. Constructieve moties De Kamerleden ventileerde de nodige zelfkritiek. Het ‘te laat’ of ‘te weinig’ aan maatregelen trok men ook zichzelf aan. Waarschijnlijk daarom kende veel moties concrete voorstellen voor (andere) maatregelen. En de meeste fracties waren ook bereid veel van de moties positief te steunen. Dat is te zien aan wat we gemakshalve de ‘positiveitsindex’ zullen noemen. Het zegt niets over de inhoud, alleen iets over hoe vaak men ook moties van anderen steunde. Motie als referendum Pepijn van Houwelingen (FvD), u weet wel, de man die het over een tribunaal heeft waar hij volksgericht bedoelt, diende een motie in waarin de regering werd verzocht “ingrijpende coronamaatregelen, zoals het invoeren van een vaccinatieverplichting, eerst per referendum voor te leggen aan de Nederlandse bevolking”. Een indicatie of zijn motie een referendum zou overleven, biedt de volgende constructie: Nu werd de motie verworpen met 29 stemmen voor en 121 stemmen tegen. Maar elk Kamerlid is door een x-aantal kiezers gekozen. Als het aantal kiezers per Kamerlid als voor- of tegenstemmen geteld worden, zou de motie ook verworpen zijn. Stemmen Kamerleden: voor 29 – tegen 121 Aantal Kamerfracties:  voor 5 – tegen 14 Naar kiezers per Kamerlid:  voor 1.850.975 – tegen 7.380.635 Een andere motie van hem, ook verworpen, zou echter wel aangenomen zijn: Stemmen Kamerleden: voor 73 – tegen 77 Aantal Kamerfracties:  voor 15 – tegen 4 Naar kiezers per Kamerlid:  voor 4.818.884 – tegen: 4.412.726 Indirecte stemmen “Eén keer in de vier jaar stemmen en daarna ben je aan de goden overgeleverd”. Een verzuchting waar een overdreven overschatting van Kamerleden uit spreekt. Onze volksvertegenwoordigers zijn geen goden. Zelfs als ze zich als een Messias gedragen, ontberen ze alle bovennatuurlijke krachten. Maar wat zou er bij de corona-moties zijn gebeurd als de stem van elk individueel Kamerlid een zwaartefactor krijgt overeenkomstig het aantal kiezers dat op hem of haar heeft gestemd? Dan zouden er aanzienlijk meer moties zijn aangenomen. . In bovenstaande tabel ziet u op de eerste regel (naar aantal stemmen) de uitslag zoals die nu in de Tweede Kamer is. De tweede regel (naar aantal kiezers) geeft de uitslag aan zoals die zou zijn als we het aantal kiezers per Kamerlid als telfactor nemen. Kamerleden met twee petten De derde regel (idem, bw’s vervangen) gaat uit van het aantal kiezersstemmen, behalve die van Kamerleden die ook in het kabinet zitten. Bw’s, ofwel bewindslieden. Dat zijn er nog vijf: Hans Vijlbrief (D66), Wopke Hoekstra en Raymond Knops (CDA), Carola Schouten (CU) en natuurlijk ‘chief of staff’ Mark Rutte (VVD). In hun hoedanigheid heeft hun stem natuurlijk een hoog ‘wij-van-wc-eend´-gehalte. Het is geheel volgens de regels dat politici die voor de verkiezingen al in het kabinet zitten, als bewindspersoon mogen aanblijven tot er een nieuw kabinet is. Er is het nodige over te doen geweest toen er ook Kamerleden tot bewindspersoon werden gepromoveerd en die niet eerder in het demissionaire kabinet zaten. Dat mag niet en die politici hebben hun Kamerlidmaatschap opgezegd. Maar de formatie duurt lang. Te lang. En al die tijd tellen de stemmen van de dubbele petten mee. Voor de grap heb ik die stemmen er ook eens uitgehaald (al was het maar om Rutte wat meer rust te geven) en vervangen door politici die in hun plaats zouden kunnen komen. Een Kamerlid die uittreedt wordt doorgaans vervangen door een politicus die de eerstvolgende is qua aantal stemmen bij de verkiezingen. Als dat het geval zou zijn geweest (en kiezersstemmen per Kamerlid het criterium is) had de Tweede Kamer een totaal andere uitslag op het bordje van het kabinet kunnen leggen. Het heeft wel wat als mijn stem ook na een verkiezing wat (in)directer door blijft klinken in de Tweede Kamer. Maar liever niet elke week naar het stemlokaal voor een referendum. Ik heb het al druk zat.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Ministerie van Buitenlandse Zaken (cc)

Vijfsterrenbeweging boekt een succesje

ELDERS - De Italiaanse centrum-linkse regering haalt opgelucht adem na een referendum over grondwetswijzigingen en regionale verkiezingen. Ze hoopt de rechtse oppositie ook in de toekomst van het lijf te kunnen houden met een nieuw migratiebeleid van de EU en een succesvolle aanpak van de corona-pandemie.

In het referendum steunde bijna 70 procent van de kiezers het voorstel om het aantal leden van parlement en senaat te reduceren van 630 naar vierhonderd resp. van 315 naar tweehonderd. Het plan komt oorspronkelijk van de inmiddels wat kwakkelende Vijfsterrenbeweging (M5S) die nu al twee jaar in de regering zit, eerst met de rechtse Lega en sinds vorig najaar met de centrum-linkse Democratische Partij (PD). De populistische Vijfsterrenbeweging wil nog veel verder gaan met het hervormen van de Italiaanse staat.  Luigi Di Maio, voorman van de Vijfsterrenbeweging (hier op de foto met zijn Nederlandse collega-minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok) was niettemin enthousiast over het resultaat van het referendum: “We krijgen weer een normaal parlement, met 345 zetels en privileges minder”.

Tegelijk met het referendum werden in enkele regio’s ook verkiezingen gehouden. De rechtse oppositie won op veel plaatsen. Maar niet in Toscane. Daar won Eugenio Giani, de kandidaat van de PD. Nicola Zingaretti, de PD-leider die in zwaar weer terecht zou zijn gekomen als zijn partij weer had verloren toonde zich tevreden met dit resultaat. Di Maio sprak als overwinnaar: “We hebben het weer gedaan. Degenen die probeerden dit referendum om te zetten in een stem tegen de regering, kregen een boemerang.”

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Schots parlement stemt voor nieuw onafhankelijkheidsreferendum

NIEUWS - Het was te verwachten:

MSPs have voted to back a Government motion calling for the Scottish Parliament to have the power to hold another independence referendum.

Ze hebben nog wel een ‘hobbeltje’ te nemen voordat het referendum daadwerkelijk plaats kan vinden:

The Scottish Government has proposed that the vote should happen in 2020, but would need to acquire powers from Westminster to hold a referendum – something Prime Minister Boris Johnson has said he will not authorise.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Het probleem met referenda

ANALYSE - Een referendum is alleen zinvol als het duidelijkheid schept

Mislukte referenda

Laten we eerlijk zijn: de grote referenda van de afgelopen jaren zijn allemaal mislukt. Ze hebben chaos, onduidelijkheid, wantrouwen en onvrede opgeleverd.

Neem het referendum over de Europese grondwet. De tegenstanders wonnen, maar gaven totaal verschillende geluiden over of verdrag moest worden aangepast, en zo ja hoe, of dat het helemaal moest verdwijnen.

Zo ook met het Oekraïnereferendum. Hier werd zelfs expliciet duidelijk dat het veel tegenstemmers niet eens om dat verdrag zelf te doen was.

Het Brexitreferendum leidde tot een politieke chaos waar geen einde aan lijkt te komen. Het is zelfs jaren later nog volkomen onduidelijk wat de meerderheid van het volk nu eigenlijk wil, terwijl dat te weten komen toch het doel van een referendum moet zijn.

Geen serieus te nemen referenda

Wat ging er bij al die referenda nu eigenlijk steeds mis? Eigenlijk is dit vrij duidelijk. Telkens werd één antwoord voorgelegd waarvan volkomen onduidelijk was wat de consequenties waren.

Bij een “Ja” in het EU-referendum en het Oekraïne-referendum was duidelijk wat er zou gebeuren: het ongewijzigd doorvoeren van een compromisvoorstel. Maar bij een “Nee”? Volstrekt onduidelijk. Helemaal geen verdrag? Of toch een ander verdrag? En wat zou er dan veranderd moeten worden om een meerderheid te behalen? Niets was ingevuld.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Het gelijk van Baudet

ANALYSE - Als de gevestigde politiek het extreemrechts populisme wil stoppen, moet ze eindelijk serieus werk gaan maken van democratisering.

Wat hebben D66, Fortuijn en Thierry Baudet met elkaar gemeen? Twee dingen: ze veroorzaakten alle drie een stembusrevolutie, en alle drie hadden ze op dat moment een sterke democratiseringsagenda.

Stembusrevoluties gaan altijd gepaard met een schreeuw van het volk om beter gehoord te worden.  Een deel van het succes van Baudet valt daar dan ook mee te verklaren. En daar zouden we een keer wat van mogen leren. Onze democratie faalt namelijk op vier punten:

Vier democratische tekorten

Ten eerste bij het parlement. De kritiek van Baudet dat de debatten in het parlement slechts voor de bühne is, is voor een groot deel terecht. Voor aanvang van ieder debat zijn de standpunten van de oppositie en de coalitie al lang duidelijk: afgezien van wat details zullen zij nooit iets aan elkaar toegeven. Politieke besluitvorming vindt in ons land achter gesloten deuren plaats, en niet in de tweede kamer. Die is er voor de show.

Ten tweede worden belangrijke posten nog altijd via de partijpolitieke handjeklap gevuld. Een burgemeester of commissaris van de koningin is in praktijk altijd een afgedankt kopstuk van een grote partij. Outsiders krijgen geen kans, en de sollicitatie is niet openbaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

“Een referendum over het eindresultaat van de Brexit onderhandelingen is niet ondemocratisch”

Honderdduizenden demonstranten trok de anti-Brexit betoging in Londen zaterdag 20 oktober. Een van de eisen: een nieuw referendum. De reactie van het conservatieve pro-brexit parlementslid Jacob Rees-Mogg: ‘we have already had a People’s vote’

Een van de demonstranten, de student Jude Wilkinson geeft hem van repliek:

We haven’t. When the public voted, they did not know what the actual deal would look like, so to imply that they’ve endorsed any deal irrespective of its merits is ludicrous. To use the analogy of a protestor on BBC News, if you were engaged to someone and they turned out to be a psychopath just before the wedding, you would be well within your rights to cancel the whole affair.

It is deeply frustrating that the response to any form of democratic engagement is simply a dogmatic insistence that ‘the people have spoken’. As a young person today, it is maddening to have everything that I care so deeply about trampled by those who have a jihadist certainty of the merits of their own post-Brexit utopia.

The Tory right are like the Oliphaunts in Lord of the Rings – ancient, blundering creatures, impervious to nuance or compromise. And they are trampling us all in their wake.

Intrekking raadgevend referendum in de Senaat: zwakke fundamenten en averechtse effecten

ANALYSE - door Frans Hendriks

Raadgevend referendum exit?

De Eerste Kamer staat deze maand voor de vraag of ze kan instemmen met de intrekking van de Wet raadgevend referendum, die het korte tijd mogelijk heeft gemaakt om met een groot aantal handtekeningen een adviserend referendum af te dwingen over een parlementair aanvaarde, maar maatschappelijk betwiste wet.

Met één ervaring op zak – het veelbesproken Oekraïne-referendum – nam het kabinet-Rutte III zich voor het raadgevend referendum zo spoedig mogelijk weer af te schaffen. Over een verbeterd ontwerp voor het nationaal referendum werd niet gesproken. Een raadgevend referendum over de Intrekkingswet zelf werd onmogelijk gemaakt. De Raad van State oordeelde dat de constructie die de regering hiervoor bedacht ‘juridisch effectief’ is, maar zoals het SGP-Tweede Kamerlid Bischop terecht opmerkte: “juridisch effectief is nog niet juridisch netjes of juridisch heel goed.” Laat staan bestuurlijk heel goed of wijs.

Goed openbaar bestuur?

Sinds 2009 kent Nederland een code voor goed openbaar bestuur. Er zijn internationaal meer van zulke codes in omloop, maar deze is interessant omdat ze normen bevat die de rijksoverheid zelf heeft opgesteld. Ten minste vier van deze normen komen in de knel door de rigoureuze manier waarop het referendum thans wordt ingetrokken. Op vragen die Eerste Kamerleden hierover hebben gesteld heeft Minister Ollongren weinig overtuigend schriftelijk geantwoord.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Referendum en vertrouwen

OPINIE - Komende tijd buigt de Eerste Kamer zich over het referendum. De regering wil afschaffing, omdat het verwachtingen over politiek vertrouwen niet zou hebben waargemaakt. Vreemde redenering, zeker gezien gedrag van gezagsdragers bij het referendum in 2005, 2016 en 2018.

“Nepnieuwslawine” kopte De Telegraaf op 14 november. Het ging om een brief van minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) aan de Tweede Kamer. Daarin legde ze een verband tussen onderzoek naar buitenlandse “digitale dreiging” en de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv): voor “dit onderzoek is het wettelijke kader van de Wiv noodzakelijk.”

Ollongrens alarmerende taal leek onderdeel van de campagne voor het referendum over de Wiv. Die maand leek ook CU-leider Gert-Jan Segers al op campagne. Hij reageerde fel op het voornemen van PVV-collega Geert Wilders, die ook voor de Wiv is, om zich bij een eventueel ‘nee’ neer te leggen: “De heer Wilders heeft heel wat uit te leggen als er dan toch een grote aanslag plaatsvindt.”

Auschwitz

Bangmakerij in een referendumcampagne. Dat hebben we eerder gezien. Bijvoorbeeld bij het referendum over de goedkeuring van het associatieverdrag met Oekraïne in 2016. Europese Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker sprak de vrees uit dat afwijzing de “deur kan openen naar een grote continentale crisis” en koren op de molen was “van populisten die de EU willen opblazen.”

Foto: copyright ok. Gecheckt 08-11-2022

Het geklungel van Ollongren

COLUMN - De regeringsdeelname van D66 doet de democratie geen deugd. Vooral Kajsa Ollongren, vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken, lijkt het wantrouwen dat toch al heerst jegens Den Haag flink aan te willen moedigen.

Ze kwam met een amper onderbouwd verhaal over nepnieuws en vond dat de EU desinformatie moest ‘ontmaskeren’ en bestrijden, schijnbaar zonder zich af te vragen of zoiets wel een (supra-)nationale taak moet zijn. Dat het bureau dat de EU daartoe heeft opgericht, meteen ook legitieme media – waaronder Radio 1 en De Gelderlanderonder de nepnieuwsverspreiders rekende, deed haar argumenten geen goed.

Ollongren gaf de tegenstanders een gratis schot voor open doel. ‘Wil de overheid dan soms bepalen wat er gepubliceerd mag worden?’ joelden GeenStijl, The Post Online en Thierry Baudet, allemaal geduchte verspreiders van haat, wantrouwen, complotdenkerij en aangedikt nieuws. En zo maakte ze de discussie hoe de overheid zich beter kan verhouden tot nepnieuws, propaganda en haat kapot voordat-ie fatsoenlijk was begonnen.

Dat D66 de kooltjes voor Rutte uit het vuur moest halen en juist die partij de afschaffing van het referendum verdedigde, was pijnlijk, maar kennelijk de prijs die de partij wilde betalen voor regeringsdeelname. Wat je ook van het referendum vindt: dat instrument na de eerste de beste keer dat het volk ernaar greep, gelijk weer afschaffen nadat de uitkomst je niet beviel, is een hoogst pijnlijke oplossing – zeker voor D66, voor wie het referendum altijd tot de kroonjuwelen heeft behoord. Geen wonder dat je als volk dan gaat denken dat je mening hooguit telt wanneer een partij iets van je wil, maar dat je verder vooral je kop moet dichthouden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-03-2022

Wanneer gaan we het echt over mensenrechten hebben?

OPINIE - Door het laatste (?) referendum over de Sleepwet hebben we de afgelopen maanden wat meer gehoord over de geheime diensten. Te weinig gaat het over het grote belang van mensenrechten zoals privacy en uitingsvrijheid. Gastredacteur Mr Robin Caron bepleit een sterke stem tegen de WIV, een in de kern fascistische wet.

Ondanks alle referendum-aandacht is de bescherming van onze ‘nationale veiligheid’ door AIVD en MIVD een vaag begrip gebleven. Vooral ‘heilige’ verhalen worden verteld, zonder de dirty details. Het meeste blijft geheim. Zichtbaar werden wel wat contouren van een wereld waarachter schimmige belangen schuilgaan. Informatie blijft macht. Toch vooral handig om bedrijven, diplomaten, politieke tegenstanders, klokkenluiders, activisten, journalisten, advocaten, medici ja in feite iederéén in de gaten te houden met de nieuwe vergaande, wettelijke bevoegdheden. En (niet-wettelijke) waarborgen schieten tekort.

Panopticon

Toen ik halverwege de jaren negentig mijn eerste mobiele telefoon en e-mail-adres kreeg, viel het me al meteen op. Inboxen van providers werden de ouderwetse postbus in het postkantoor: we zetten onze brievenbus en antwoordapparaat op flinke afstand van onszelf. En de inkomende berichten in mailboxen en antwoordapparaten werden daarmee ook doodeenvoudig van een afstand te onderscheppen. Hmmm. Niet OK!
Twintig jaar later is het zo ver. Ons hele leven is geleidelijk verschoven naar het internet, dat van oudsher een Amerikaans defensienetwerk is. In plaats van een democratisch utopia is het geleidelijk tot een surveillance-netwerk verworden, met het internet of things nog onderweg. Nu ons hele leven richting digitaal ‘gedwongen’ is, moet de Sleepwet de vervolmaking van het online ‘panopticon’ worden, zo lijkt het. Er is altijd een kans dat we in de gaten worden gehouden. Met ‘chilling effects’ tot gevolg.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende