Het probleem met referenda

Een referendum is alleen zinvol als het duidelijkheid schept Mislukte referenda Laten we eerlijk zijn: de grote referenda van de afgelopen jaren zijn allemaal mislukt. Ze hebben chaos, onduidelijkheid, wantrouwen en onvrede opgeleverd. Neem het referendum over de Europese grondwet. De tegenstanders wonnen, maar gaven totaal verschillende geluiden over of verdrag moest worden aangepast, en zo ja hoe, of dat het helemaal moest verdwijnen. Zo ook met het Oekraïnereferendum. Hier werd zelfs expliciet duidelijk dat het veel tegenstemmers niet eens om dat verdrag zelf te doen was. Het Brexitreferendum leidde tot een politieke chaos waar geen einde aan lijkt te komen. Het is zelfs jaren later nog volkomen onduidelijk wat de meerderheid van het volk nu eigenlijk wil, terwijl dat te weten komen toch het doel van een referendum moet zijn.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022
Quote du Jour

Quote du Jour | Hartstikke mooi instrument

, door

… referenda lokaal gewoon kunnen. Hartstikke mooi instrument. Lekker laten zou ik zeggen.

Minister van Binnenlandse Zaken Kasja Ollongren noemde lokale referenda een hartstikke mooi instrument tijdens een overleg over democratische vernieuwing van de Tweede Kamercommissie Binnenlandse Zaken.

Maar als een lokaal raadgevend referendum zo’n mooi instrument is, waarom is het raadgevend referendum dat dan niet op nationaal niveau?

Het raadgevende karakter is blijkbaar geen probleem.

Foto: phgaillard2001 (cc)

De verontwaardiging van burgers is een kans voor de democratische rechtsstaat

, door

Sommige politici, bestuurders en ambtenaren spreken over de boze burger alsof het een bijzondere soort betreft. Maar de verontwaardiging van burgers laat ook zien waar zij belang aan hechten en waar zij voor in actie willen komen, stellen Sarah L. de Lange en Jasper Zuure in de nieuwe bundel #WOEST.

Inwoners die protesteren tegen de komst van een asielzoekerscentrum, Turkse Nederlanders die boos zijn op de Nederlandse regering omdat een Turkse minister geen speech mag geven, de voor- en tegenstanders van Zwarte Piet, Groningers die zich verzetten tegen gaswinning en bewoners rondom Lelystad die de komst van een vliegveld willen tegenhouden. Het is niet moeilijk om in de afgelopen jaren voorbeelden te vinden van burgers die verontwaardigd of zelfs woest zijn op de overheid.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de verontwaardiging van burgers veel aandacht krijgt in het publieke debat. In 2017 sprak Asscher bijvoorbeeld over een ‘kakafonie van woeste woede’ en datzelfde jaar schonk Buma in zijn Schoo-lezing veel aandacht aan ’de boze burger’. Hoewel sommige politici, bestuurders en ambtenaren de boze burger op het schild hijsen, spreken andere gezagsdragers over de boze burger alsof het een bijzondere soortgenoot betreft. Deze ‘civis iratus’ zou niet voor rede vatbaar zijn, en daarom niet serieus genomen hoeven te worden.

Foto: James Cridland (cc)

Democratie, ‘nu met verbeterde formule’

, door

ACHTERGROND - ‘Help, de democratie is in nood’. Dit hoort men de laatste jaren steeds vaker. De democratie wordt uitgehold omdat de burger steeds minder invloed heeft op de politiek, of zij is gekaapt door populisten. Valt wel mee, zegt Tom van der Meer want de oproep om hervorming van de democratie is van alle tijden. In de jaren zestig wilde D66 dat al.

Nieuwe partijen willen de democratie hervormen. Ze willen meer ‘echte democratie’ wat meestal neerkomt op referenda en meer verkiezingen. Dit jaar zijn er twee partijen die ‘democratie’ als belangrijkste programmapunt hebben: Geenpeil en Plasman’s Partij voor de Niet-stemmer (PvdN) [1]. Ze hebben geen inhoudelijke beleidsvoorstellen maar willen wat veranderen aan de manier waarop onze democratie werkt.

Wat is democratie eigenlijk, wat is ‘echte democratie’ en hoe krijg je daar meer van? Is er wel sprake van een crisis of moeten we gewoon meer vertrouwen hebben in de democratie zoals Tom van der Meer denkt. Ik begin met de voorstellen van de nieuwe partijen.

Geenpeil

Wie de programma’s – of wat daarvoor doorgaat – van deze nieuwe partijen bekijkt, zou kunnen denken dat het om slechte satire gaat. Geenpeil is een politieke partij zonder politieke standpunten, zoals Martijn Tonies onlangs op Sargasso liet zien. Ze hebben dan ook geen lijst van standpunten maar een zogenaamde FAQ, wat staat voor Frequently Asked Questions. FAQ’s zijn gebruikelijk in de IT-wereld als aanvulling op de gebrekkige manuals die toch niemand leest. En inderdaad in de FAQ van Geenpeil staat dat het geen gewone partij is maar een partij met een app – een computerprogramma op je telefoon – waarmee je Kamerleden kan besturen:

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Drie referenda, één Silvio

, door

De beslissing van de Italiaanse overheid om toch een moratorium op de bouw van kerncentrales in acht te nemen, is in sommige buitenlandse kringen met gejuich ontvangen. Vandaag echter geeft Berlusconi toe dat het besluit is genomen omdat het op 12 en 13 juni geplande referendum zo vlak na Fukushima niet te winnen valt. “Zouden we een referendum hebben gehouden, dan hadden we in Italie weer jaren zonder kernenergie moeten doen”, aldus de premier.

Op zich al niet erg fraai, zo’n middel om te voorkomen dat het volk zich uit kan spreken. Maar Berlusconi zou Berlusconi niet zijn als dit nu de hele waarheid achter zijn tactiek is. Er is meer aan de hand.

Enkele dagen geleden werd bekend dat de regering werkt aan een afgezwakt plan voor de privatisering van de watervoorziening. Het oorspronkelijke plan, dat voorzag in een verplichte publieke verkoop van minimaal 40 procent van de aandelen van de waterbedrijven, heeft veel stof doen opwaaien en was onderwerp van het tweede referendum dat in dat weekend in juni zou worden gehouden.

Met de beide gevoelige en dus stemmers trekkende referenda uit de weg, blijft er maar één referendum over, en wel over de wet op de ‘legitieme verhindering’ – de immuniteitswet die bepaalt dat (onder andere) de premier niet voor het gerecht hoeft te verschijnen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Onvolmaakte Grondwet

, door

Een gastbijdrage van Bert van den Braak van het Montesquieu Instituut, alwaar het stuk ook te lezen is.

thorbeckeHet is waar dat onze Grondwet niet de betekenis heeft die zij verdient, zoals J.Th.J. van den Berg onlangs stelde. Daarvoor zijn uiteraard wel enkele redenen aan te wijzen. Het is bepaald niet zo dat de Grondwet dé spelregels bevat voor ons staatkundig bestel. Over de verhouding tussen parlement en kabinet wordt niets gemeld, de positie en betekenis van politieke partijen komt in de Grondwet niet aan de orde en over hoe een kabinet moet worden samengesteld is niets te vinden. Belangrijke fundamentele burger- en mensenrechten worden evenzeer gewaarborgd door internationale verdragen.

De Grondwet regelt wel erg goed hoe onze koning eventueel tijdelijk kan worden vervangen en moet worden opgevolgd en ook hoe een regent moet worden benoemd. Verder waarborgt de Grondwet bijvoorbeeld dat niet lichtzinnig kan worden besloten ons toch al kleine parlement nog kleiner te maken. Maar daarvan zal de gemiddelde burger niet echt wakker liggen.

Politici waren als de Grondwet ‘in de weg’ zat bovendien erg creatief bij het bedenken van noodoplossingen (en het is waar: die vrijheid hebben ze in ruime mate). In 1994 vond de Eerste Kamer dat haar ontbinding na afhandeling van de eerste lezing van de Grondwet nogal onhandig was. En dus werd een praktijk van honderdvijftig jaar en een advies van de Raad van State uit 1986 ter zijde geschoven en de ontbinding doodleuk een jaar uitgesteld. De wijze waarop de nieuwe Antilliaanse ‘landsdelen’ (de BES-gemeenten) een rol moeten gaan spelen bij de Eerste Kamerverkiezing is wel geregeld in de Kieswet, maar nog niet in de Grondwet (de Kieswet draagt nu Grondwetsherziening op!).

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.