Rechters in Polen de mond gesnoerd

Polen blijft de EU tarten Opnieuw gingen woensdag in Polen duizenden mensen de straat op om te protesteren tegen wetgeving van de PiS-regering die tot doel heeft meer grip te krijgen op de rechterlijke macht. Een nieuwe wet moet rechters verbieden kritiek te leveren op politieke beslissingen, op door PiS opgerichte en overgenomen tribunalen of de controversiële Raad voor de Rechtspraak, een gepolitiseerd orgaan dat over rechtersbenoemingen gaat. De Poolse Hoge Raad heeft onlangs zowel deze Raad als een nieuw tuchtkamer veroordeeld. De Raad bepaalde dat de tuchtkamer „geen gerecht is binnen EU- en nationaal recht” en het benoemingsorgaan „niet onpartijdig en onafhankelijk is”. Ook het Europese Hof heeft zich kritisch uitgelaten over de nieuwe instellingen. Een eerdere veroordeling van een pensioenmaatregel voor Poolse rechters door het Europese Hof heeft wel geleid tot aanpassing van de PiS-wetgeving. De Poolse premier Mateusz Morawiecki waarschuwde voor chaos in de rechtspraak als rechters de benoeming of de uitspraken van andere rechters in twijfel gaan trekken. 'Welk ander Europees land zou zoiets tolereren', vroeg hij in reactie op de protesten. President Andrzej Duda, die zich voorbereidt op de campagne voor zijn herverkiezing, zei over de rechters: 'het niveau van hun leugens en hun hypocrisie verbijstert me'.

Foto: wp paarz (cc)

Mann vs. Ball: Hoe zit het nou echt?

ANALYSE - Recent verwierp een Canadese rechter een aanklacht wegens smaad van klimaatwetenschapper Michael E. Mann – die van de beroemde hockeystick-curve – tegen klimaatontkenner Tim Ball. In klimaatontkennende kringen werd Mann’s levenswerk jubelend ten grave gedragen. Wij keken naar de daadwerkelijke uitspraak en komen tot de conclusie dat klimaatontkenners – zoals gewoonlijk – een loopje nemen met de feiten.

“Eindelijk! Wij wisten het natuurlijk al lang, maar nu is het ook officieel: de hockeystick-curve van de vermaarde klimaatwetenschapper Michael E. Mann is weerlegd. De man wilde zijn data waarop hij de curve baseerde niet openbaar maken en daarom heeft een rechter in Canada zijn aanklacht van smaad gericht aan Ball in de prullenbak gegooid. Fraude! De basis onder de hele klimaatwetenschap is weggeslagen! Whargarbl! Victorie!”

Zo ongeveer buitelde men in de klimaatontkennende wereld over elkaar heen toen bleek dat de zaak die Michael E. Mann had aangespannen tegen Tim Ball werd stopgezet door de rechter.

Er is echter een probleempje: geen enkele bron ondersteunt dit verhaal, behalve tientallen naar elkaar verwijzende klimaatontkennende sites die berichten van deze strekking plaatsten.

Michael Mann zelf claimt dan ook iets heel anders, namelijk dat de zaak is stopgezet door de gebrekkige gezondheid van Tim Ball en dat Ball dermate insignificant en ongeloofwaardig is dat Mann geen schade geleden kan hebben. Nog een probleempje: ook voor de uitleg van Mann was geen bewijs, anders dan een screenshot van een emailwisseling met zijn advocaat, en het feit dat Tim Ball eerder een aanklacht wegens smaad won omdat hij volgens de rechter door een geïnformeerde lezer niet serieus genomen zou worden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

De 20 grootste misverstanden over het strafrecht

Rechtbankverslaggever Chris Klomp zet 20 populaire misverstanden over de strafrechtspraak op een rij en licht daarbij uiteraard toe waarom het een misverstand is.

De rechtspraak in Nederland is openbaar en er wordt veel over geschreven en nog veel meer over gepraat. Tegelijkertijd bestaan er nog veel misverstanden over het recht. Vandaar: de twintig grootste misverstanden over het strafrecht in Nederland.

Foto: © Sargasso logo Goed volk

Middeleeuws recht en de ‘Sachsenspiegel’

ACHTERGROND - Wat is recht?

Over wat ‘recht’ in de zin van ‘rechtspraak’ is en hoe het gehanteerd moet worden valt een behoorlijke boom op te zetten, iets wat men in de discipline die ‘rechtsfilosofie’ heet dan ook doet. Wat men onder ‘recht’ verstaat is tijd-, plaats- en cultuurgebonden. Je hoeft het begrip ‘sharia’ maar te laten vallen en zowel voor- als tegenstanders zijn meteen klaar wakker. En wordt met een volksgericht ook recht gedaan?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd door de bezetter in Nederland ook ‘recht gesproken’, wat door de gemiddelde Nederlander echter niet als ‘recht spreken’ ervaren werd. Anderzijds zijn er door diezelfde bezetter wetten en regels geïntroduceerd die na de bevrijding bewust niet werden afgeschaft. ‘Recht’ is dus een relatief begrip.

Bijna iedereen in Nederland zal als individu weleens te maken hebben gehad met de rechtspraak, al was het alleen maar in verband met een verkeersboete die men ‘heeft laten voorkomen’. Als vervolgens de boete door de rechter gegrond wordt verklaard, resulteert dat meestal in een minachtend gesnuif van de wetsovertreder, niet alleen omdat de gemiddelde aangeklaagde vindt dat hij of zij per definitie gelijk heeft, maar ook ‘omdat er recht is gedaan’ op basis van een wet die door een externe instantie is opgelegd, ook in een democratische rechtsstaat als Nederland.

Foto: ketrin1407 (cc)

Schikken op de zitting ook in strafzaken?

Zouden strafprocedures tot een beter resultaat kunnen leiden, als – net als in civiele zaken – meer in termen van geschil en oplossing wordt gedacht? Op Ivoren Toga vermoedt Willem F. Korthals Altes,  Senior rechter rechtbank Amsterdam, van wel.

Wat is ertegen, als de rechter op de zitting probeert met betrokkenen (verdachte, slachtoffer / benadeelde partij, officier van justitie en ook bijv. hulpverleningsinstanties) tot overeenstemming te komen in plaats van zich door het strakke schema van het Wetboek van Strafvordering te laten leiden? Een strafzaak zou ook bekeken  kunnen worden als een geschil waar een oplossing voor moet komen.

Afgelopen zomer sprak de Nederlandse Juristen Vereniging (NJV) over de vele soorten procesvormen die ons rechtssysteem rijk is. Vraag was in het bijzonder of allerlei procedures niet aan vernieuwing, vervanging of afschaffing toe zijn. Daarbij kwam met name aan de orde of geschillen op een andere wijze dan door middel van een vonnis de wereld uit moeten worden geholpen. Opvallend was dat dit voornamelijk bij civiel- en bestuursrecht uitvoerig werd besproken, maar veel minder in het kader van het strafrecht. Toch zou ook daar vaker dan nu eraan kunnen worden gedacht zaken anders dan (alleen) door het nemen van een beslissing af te doen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Oprukkende robotrechter handelt in strijd met de wet

Onderzoek van Investico naar zogenaamde robotrechters als e-Court laat de schaduwkanten zien van dergelijke geautomatiseerde robotrechtspraak: niet transparant, regels worden niet gevolgd en schuldenaren worden op slinkse wijze onder druk gezet. De grootste gebruikers van deze procedure? De zorgverzekeraars.

De procedure is in strijd met het EU-consumentenrecht en met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, zeggen echte rechters en experts op het gebied van consumentenbescherming in onderzoek van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico in samenwerking met Nieuwsuur en de Groene Amsterdammer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Zullen computers rechtspreken? (ja, als…)

OPINIE - Een computer kan rechtspreken, als wij met zijn allen denken en willen dat hij het kan. Vasco Groeneveld (Strafpleiter bij Plasman cs advocaten) is daar nog geen overtuigd voorstander van. Een gastbijdrage van Ivoren Toga.

Het is een hip onderwerp, en niet alleen in non-fictie bestsellers: gaan computers binnenkort ons werk overnemen? Menigeen zal zijn dagelijkse bezigheden hebben nagelopen op onvervangbare want diepmenselijke kwaliteiten, in de hoop dat het zijn tijd wel zal duren voor we stekkers mogen afstoffen. Maar als je het nieuws mag geloven kunnen computers zichzelf go leren spelen en zonnestelsels opsporen dus nou ja, dan lijken we niet kinderachtig te moeten doen over zeg diefstal bij Albert Heijn.

Rechtspraak wordt vaak genoemd als testcase bij uitstek. Dat draait immers om het verwerken van datastromen en het onderbrengen van specifieke gegevens onder algemene wetmatigheden, en als ik het goed begrijp is dat zo’n beetje de definitie van een algoritme. Dat kan een computer veel beter en completer, met toepassing van statistiek en kansberekening, waar de gemiddelde jurist glazig naar staart. Het monopolie op het herkennen van emoties en het begrijpen van verbale en non-verbale communicatie schijnt de mens al kwijt te zijn. Slordigheid, selectieve interesse, haast en andere vervelende menselijke neigingen? Hebben apparaten geen last van. Voor klasse en huidskleur zijn zij pas echt blind. Kennen computers geen intuïtie? Maar wat is intuïtie anders dan verwerkte, ingedaalde ondervinding?

Foto: suasso (cc)

Micha Kat vs De Volkskrant

COLUMN - Micha Kat is classicus en aangezien ik oudhistoricus ben, moeten we gemeenschappelijke kennissen hebben. Ik weet niet wie, want er is niemand die zich erop laat voorstaan met Kat bevriend te zijn. Jammer, want ook al wordt hij momenteel sterk geassocieerd met complottheorieën en aluhoedjes, hij heeft ook poëzie van de Romeinse dichter Ovidius vertaald en moet ooit veelbelovend zijn geweest.

Ergens is er echter iets verkeerd gegaan. Hij begon steeds vreemdere ideeën uit te dragen, die hem enkele keren voor de rechter brachten. De aan hem gewijde pagina op de Wikipedia is een catalogus van juridische conflicten, waaruit blijkt dat hij aanvankelijk alleen mensen aan het woord liet die de grenzen van het betamelijke overschreden maar later ook zelf te ver ging. Taakstraffen, dwangsommen, een gebiedsverbod, gevangenisstraffen: het is een deprimerend lijstje. Kat won overigens een door het NRC Handelsblad aangespannen zaak, maar of hij daarmee blij was, staat te bezien, aangezien de rechter oordeelde dat Kats uitlatingen niet serieus genomen konden worden.

En nu is het weer raak: de rechter heeft geoordeeld dat Kat niet moet zeuren als hij wordt weggezet als gek. Dat was onlangs gebeurd in De Volkskrant, waarin Marcel Hulspas (die niet alleen voor De Volkskrant schrijft maar ook voor Sargasso) een recensie had geschreven van het boek Complotdenkers van Maarten Reijnders. In zijn samenvatting van dit boek noemde Hulspas Kat een “kletskous”, een “gekkie” (2x) en “de ongekroonde koning van dit gekkenhuis”. Publicatie van deze bespreking leverde De Volkskrant dus een rechtszaak op, waarin Kat rectificatie eiste.

Quote du Jour | Plasrecht

Het is misschien niet prettig, maar je kunt als vrouw ook in een urinoir plassen.

Aldus de rechter die gisteren de boete voor een vrouw vanwege wildplassen handhaafde. De Amsterdamse Geerte Piening kreeg twee jaar geleden een boete toen zij midden in de nacht vanwege hoge nood op straat moest plassen. Piening vocht de boete aan met het argument dat er veel te weinig publieke wc’s zijn voor vrouwen. Ze zocht uit dat er in het centrum 35 plasgelegenheden voor mannen zijn, tegenover slechts één voor vrouwen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: harry_nl (cc)

Moet de Persrichtlijn op de schop?

COLUMN - De Persrichtlijn voor journalisten en de rechterlijke macht, is op diverse punten te restrictief. Journalisten zouden de grenzen dus best eens wat meer mogen verkennen, schrijft senior rechter Willem F.Korthals Altes op Ivoren Toga.

Onlangs moest juridisch commentator Folkert Jensma in zijn column “De Rechtsstaat” in NRC Handelsblad naar aanleiding van een bezoek van Russische rechtbankverslaggevers vaststellen dat het met de openbaarheid van onze gerechten maar zo zo is gesteld. Wie als journalist in Nederland zittingen wil bijwonen, moet allerlei bureaucratische hindernissen overwinnen. Dat wil je vandaag de dag niet graag aan Russen uitleggen.

Misschien kan Jensma enige hoop putten uit een uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) van 22 maart j.l.

Klaagster in die zaak is Sofia Pinto Coelho, rechtbankverslaggeefster van de Portugese televisiemaatschappij SIC. In november 2005 wijdt SIC een door haar gemaakte reportage aan de rechtszaak tegen E. (18), die voor diefstal van een mobiele telefoon 4,5 jaar gevangenisstraf heeft gekregen. Pinto Coelho wil aantonen dat E. werd veroordeeld zonder dat een van de slachtoffers hem had herkend en ondanks zijn verklaring dat hij tijdens de diefstal aan het werk was. In haar reportage maakt zij gebruik van geluid- en beeldopnamen van de zitting, waaronder die van getuigenverhoren. De stemmen van getuigen en rechters zijn vervormd.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende