Politici die de pers mijden: slechte ontwikkeling

Perhaps the reluctance of Tea Party Republicans and even Democratic incumbents to sidestep the journalistic scrutiny is a sign of a robust, questioning, and skeptical press. Not a perfect press, mind you, as anybody who has eavesdropped on a recent political press conference can attest. But when politicians beat this sort of a retreat, they're not signaling that they fear the questions but that they fear the answers. In Amerika is het een opkomende trend: politici die in verkiezingstijd de pers mijden. Je kunt het uitleggen als een teken van een krachtig imago van journalisten. Ik zie het als iets negatiefs: democratisch gekozen - of nog te kiezen - volksvertegenwoordigers die weigeren zichzelf bloot te stellen aan kritische vragen is een slechte ontwikkeling. Slecht voor de journalistiek, omdat er geen nieuws gebracht kan worden. Slecht voor de kiezer, omdat niet duidelijk wordt of de beloftevolle kandidaten ook daadwerkelijk iets te leveren hebben. En last but not least: slecht voor de kandidaat, omdat de basis waarop hij of zij gekozen wordt steeds smaller wordt. Alleen maar verliezers dus.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Immuniteit, vrijheid van meningsuiting & groepsbelediging

Scheiding der machten (foto: flickr/h.koppdelaney)Tijdens de formatie wilden de VVD en de PVV de vrijheid van meningsuiting uitbreiden. Voor politici die deelnemen aan het maatschappelijk debat moest er een uitzondering komen voor het verbod op groepsbelediging. Minderheden reageren geschokt. Er worden vergelijkingen met Berlusconi getrokken omdat deze net als de PVV ook geprobeerd heeft om vervolging tegen zichzelf stop te zetten. Immers Wilders wordt ook vervolgd voor groepsbelediging.

Ik kan om twee redenen wel iets zien in dit voorstel, alhoewel ik gezien de Nederlandse situatie wetgeving hierover overbodig vind. Ten eerste, ik geloof in scheiding der machten. Dat betekent dat kamerleden geen uitspraken mogen doen over zaken die onder de rechter liggen. Waarom zou niet evenzeer moeten gelden dat rechters zich niet bemoeien met een politiek debat? Is het niet evenzeer onwenselijk als in het proces dat iets legaal wordt gemaakt, rechters mensen vervolgen voor het zeggen dat dat legaal wordt gemaakt. Als een politicus in een maatschappelijk debat over zeg, de monarchie, beledigende dingen zegt over ons Staatshoofd, zou het dan niet onwenselijk zijn als hij daarvoor vervolgd wordt? Immers hoe kan je de maatschappelijke situatie anders veranderen? Ten tweede, het OM, is gelukkig relatief onafhankelijk, maar een minister kan sturend optreden, ook in specifieke zaken. Zou het niet zeer onwenselijk zijn als een minister van een bepaalde partij een politicus van een andere partij zou kunnen uitschakelen voor uitspraken waar hij het niet mee eens is? Volgens mij betekent scheiding der machten dus dat juist de vrijheid van politici in het maatschappelijke debat bijzonder bescherming van juridische vervolging verdient.

Het gaat hier specifiek om groepsbelediging. Halsema sprak recent over het onderscheid tussen belediging en vernedering: “vernedering is niet hetzelfde als belediging, als het lasteren van God of het hard bekritiseren van heilige boeken. Bij belediging komt de staat wat mij betreft geen taak toe. Vernedering betekent dat mensen vervolgd worden om hun geloof of gediscrimineerd worden bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt of in het onderwijs.” Ik denk dat ze hierin gelijk heeft: er staan in ons wetboek van Strafrecht te veel, al dan niet slapende, artikelen die over belediging gaan, van het staatshoofd, van het staatshoofd van een ander land, van het openbaar gezag en dan natuurlijk nog godslastering en groepsbelediging. Ik denk dat als ik Halsema volg er onderscheid gemaakt moet worden tussen spreken en (het oproepen tot) handelen. Mensen mogen niet vervolgd of achtergesteld worden vanwege hun geloof of opvattingen, maar je mag wel over hen spreken, zoals je wilt. Aanzetten tot geweld is natuurlijk uit den boze, maar beledigen is heel wat anders. Het mes snijdt aan twee kanten: als je wilt dat mensen niet vervolgd mogen worden voor hun religieuze opvattingen, mogen mensen dan wel vervolgd worden voor hun discriminatoire opvattingen?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Prime Directive

Gastrol van een inmiddels bekend staatshoofd in Star Trek: Voyager (Foto: Memory Alpha Star Trek Wiki)Ik ben al weer een tijdje bezig om Star Trek: the Next Generation terug te kijken. Het is een serie die gaat over het ruimteschip Enterprise dat door de ruimte reist om nieuwe levensvormen en nieuwe culturen te ontmoeten. In het contact met deze culturen geldt echter de prime directive, een principe van non-interventie. Bij het volgen van de serie vraag ik me steeds meer af of dit een juist principe is.

De prime directive valt uiteen twee principes: ten eerste dat in het contact met alle beschaving geldt dat de Enterprise zich niet mag bemoeien met de interne aangelegenheden van die beschaving: er mogen wel verdragen worden gesloten, gehandeld worden of worden samengewerkt maar alleen op basis van vrijwilligheid en zelfstandigheid. In het contact met primitieve culturen (die bijvoorbeeld nog niet door de ruimte kunnen reizen) geldt ook nog dat iedere vorm van culturele contaminatie moet worden voorkomen. Deze culturen mogen niet in contact komen met de moderne techniek van de Enterprise, omdat dit hun culturele ontwikkeling sterk zou kunnen beïnvloeden. De Prime Directive mag alleen worden geschonden als het voortbestaan van de eigen beschaving in gevaar komt.

Ik vraag me af hoe je dit principe kan rechtvaardigen. Een klassieke manier om zulke principes te rechtvaardigen is het utilisme. Dit houdt in dat we proberen om het geluk van alle bewuste wezens proberen te vergroten. Als een samenleving gelukkig is, dan hoeven we inderdaad niet in te grijpen, maar juist het utilisme gebiedt interventie op het moment dat er sprake is van ziekte, natuurrampen of uitbuiting. De tegenhanger van het utilisme is het libertarisme, dit stelt dat er bepaalde rechten zijn die alle bewuste wezens toe komen, zoals de vrijheid van meningsuiting en geloof. Opnieuw vanuit zo’n perspectief hoef je niet in te grijpen in een samenleving die deze rechten respecteert, maar als een samenleving mensen onderdrukt, als er sprake is van slavernij bijvoorbeeld, dan moet je wel ingrijpen. Het idee dat samenlevingen een recht zouden hebben op eigen ontwikkeling is absurd: rechten komen individuen toe, geen groepen.Je zou ook kunnen stellen dat zolang mensen via een democratische procedure toestemming hebben gegeven aan de regels waaraan zij gebonden zijn, je niet mag interveniëren. Dat betekent opnieuw dat je niet hoeft in te grijpen in democratische samenlevingen, maar wel als er sprake is van een dictatuur, die mensen bindt aan regels waar ze geen toestemming aan hebben gegeven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Rouvoet versus Halsema

[qvdd]

Waar haalt een politica het recht vandaan om te stellen dat godsdienst niet vrij is als deze gepaard gaat met een groot aantal leefregels en voorschriften die moeten worden nageleefd?

Aldus André Rouvoet, politiek leider van de ChristenUnie, in reactie op de – in Rouvoets ogen – instrumentele visie van Halsema op grondrechten: inbreuken op juridische vrijheden kunnen deel uitmaken van een strategie gericht op andere doelen, zoals emancipatie. Rouvoet zet daar naar eigen zeggen een constitutionele visie op grondrechten tegenover: grondrechten zijn bedoeld om de politiek en de overheid op afstand van het privédomein te houden; de uitoefening en invulling ervan is aan de mensen zelf, uiteraard ‘behoudens ieders verantwoordelijkheid voor de wet’.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kabinet Rutte husselt posten en ministers

De plenaire zaal van de Tweede Kamer (Foto:wikimedia commons/Sisyfus)Bij de formatie van het Kabinet-Rutte zijn veel constitutionele regels en conventies van de formatie overtreden. Ik heb met rijzende verbazing gekeken naar de verdeling van ministersposten en staatssecretariaten. De gelijke verdeling van posten tussen CDA en VVD is opmerkelijk maar te begrijpen: er zijn veel posten te verdelen onder weinig partijen, dus dan kan je wat toegefelijker zijn naar de junior partner.

  • Algemene Zaken: tegen zijn eigen belofte in wordt Mark Rutte premier van een ‘bijzonder meerderheidskabinet’. Het is een teken van vertrouwen in samenwerking met Wilders en het verzamelde team dat Rutte premier is geworden.
  • Binnenlandse Zaken: De post Wonen, Wijken en Integratie komt bij BZK samen met asielzaken van Justitie. Hiermee wordt dit ministerie het ministerie van vier A’s die het de komende vier jaar zwaar zullen krijgen: Antillianen, Allochtonen, Ambtenaren, Asielzoekers. Er komt hier twee CDA-ministers: Donner, die van Justitie naar Sociale Zaken en Werkgelegenheid nu naar Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gaat als een echte routinier, en Leers als minister voor Immigratie en Asiel. Zelfs met volkshuisvesting erbij heeft Donner weinig te doen. En twee CDA-bewindspersonen lijkt mij voor de machtsbalans in het kabinet niet slim, maar het gebeurt wel vaker (Vogelaar en Cramer).
  • Buitenlandse Zaken: in een van de weinig regelmatigheden die wel zijn behouden is de minister van Buitenlandse Zaken van dezelfde kleur als de premier. In de laatste 30 jaar was dat alleen in de paarse kabinetten zo. Rosenthal volgt Plasterk en Cramer op als professor-minister. De keuze om een staatssecretaris te benoemen voor Europese Zaken en Ontwikkelingssamenwerking is opmerkelijk: want deze bewindsman zal min-of-meer permanent de hele wereld rond moeten vliegen. Het laat zien dat dit kabinet de luiken naar de wereld heeft gesloten.
  • Financien: geheel volgens de regels van de kunst levert de tweede partij de minister van financien en de grootste partij de staatssecretaris van financien. Dat levert een gezonde balans op tussen de partijen.
  • Defensie: bij een liberale minister van Buitenlandse Zaken past een christen-democratische minister van Defensie.
  • Justitie & Veiligheid: eerder had Nederland een minister van Justitie (rechtvaardigheid), maar nu wordt het veiligheid. Ik vind het een voorteken van een verandering van prioriteiten: van de bescherming van burgerrechten naar het vergroten van veiligheid. Naast een christen-democratische minister van Binnenlandse Zaken past een liberale minister van Justitie. Echter de keuze voor een liberale staatssecretaris (zeker de crimefighter Teeven naast de crimefighter Opstelten) lijkt me niet rationeel: dezelfde partij, dezelfde flank, wat voegt Teeven toe?
  • Economische Zaken, Landbouw & Innovatie: een superministerie van Economische Zaken voor een zuiderlijke christen-democraat, dat hadden de Duitsers in 2005 al. De keuze om het kleine ministerie van landbouw op te heffen kan ik begrijpen. Maar waarom de historicus Verhagen hier minister van wordt en zijn christen-democratische collega en jurist Bleker staatssecretaris ontgaat mij volkomen.
  • Sociale Zaken en Werkgelegenheid: de VVD leverde in de laatste 30 jaar nooit de minister van Sociale Zaken. Opnieuw zijn de minister en de staatssecretaris (de liberale boekhouders Blok en De Krom) qua partij of per politieke stroming niet van elkaar te onderscheiden. In de sociaal-economische vierhoek (EZ/Financien/Sociale Zaken en Werkgelegenheid/Premier) is de balans nu 2-2.
  • Onderwijs, Cultuur en Wetenschap:  Een CDA minister met een VVD staatssecretaris lijkt me een logische keuze.
  • Volksgezondheid, Welzijn en Sport: Een VVD minister met een CDA staatssecretaris lijkt me een logische keuze. Beoogd CDA-staatssecretaris Veldhuijzen is een van de weinige echt onverwachte benoemingen.
  • Infrastructuur en Milieu: een liberale minister van Verkeer, Waterstaat, Ruimtelijke Ordening en Milieu met een christen-democratische staatssecretaris. Om twaalf ministers te krijgen en een minister voor Immigratie en Asiel te krijgen werd de ‘groene’ minister van Milieu gefuseerd met de ‘grijze’ minister van verkeer. Ik hoop dat sociaal-liberaal Schultz van Haegen-Maas Geesteranus het groene gezicht van dit kabinet kan worden, maar de kans is groot is dat ook zij toe moet geven aan grijze overwegingen.
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Sympathie voor Geert Wilders

Boekcover "De tovenaarsleerling" van Meindert FennemaMeindert Fennema, professor politicologie en voormalig GroenLinks duo-raadslid in Bloemendaal schreef een biografie over Geert Wilders. Het boek geeft een aardig beeld van hoe Wilders in 1990 begon als leerling van Bolkestein; en hoe hij uiteindelijk na de laatste verkiezingen op het punt is gekomen om mee te onderhandelen over de nieuwe regering. Over het leven van Wilders voor de politiek schrijft Fennema weinig: zijn familie, zijn jeugd of zijn reizen naar Israel komen nauwelijks aan bod. In die zin biedt het boek weinig nieuwe inzichten.

De nieuwe inzichten die Fennema heeft geprobeerd te bieden liggen meer op het persoonlijke vlak: hij heeft geprobeerd zich te verplaatsen in de geest van Wilders. En zo krijg je toch meer gevoel voor de benauwde positie van de meest beveiligde politicus van Nederland. Maar deze persoonlijke insteek leidt ook tot onduidelijkheid: zo schrijft Fennema over de toespraak van Máxima waarin zij ontkende dat ‘de’ Nederlander bestaat, dat dit een ‘onversneden GroenLinkse toespraak’ (p.143) was. Het is onduidelijk of dit is wat Fennema weet dat Wilders dit dacht of dat dit is wat Fennema zelf denkt over die toespraak.

Een ander persoonlijk element dat Fennema probeert te laten zien, zijn de persoonlijke verhoudingen achter de schermen van de politiek: zo schrijft Fennema dat alhoewel Wilders en Halsema elkaars politieke opponenten zijn, Halsema een van de weinige kamerleden is die in staat is geweest om door de persoonlijke isolement rond Wilders heen te breken. Halsema en Wilders zijn misschien wel politieke opponenten maar geen electorale concurrenten. Dat Halsema toen Wilders moest onderduiken vanwege bedreigingen herhaaldelijk haar medeleven had getoond, kan hier ook aan hebben bijdragen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De PVV en het Zondebokfenomeen

Deze bijdrage aan het open podium is van Jeroen van Leeuwen (website)

Je hebt het erg druk op je werk. Je deadline is morgen en de mailserver is net uitgevallen. Je baas jaagt je op vanwege de deadline. Eindelijk op weg naar huis sta je in een lange file. Een medeweggebruiker snijdt je en het wordt bijna een botsing. Ben je eenmaal thuis struikel je bijna over de kat als je de voordeur opendoet. Miauw! Klinkt het hard in je oor. De neiging anti-kat te zijn (of het beestje in elk geval mentaal te verwensen) is groot.

Je hebt het druk in je leven. Je voelt dat je steeds gehaaster moet leven en het contact met je buren verwatert. Op je werk is een reorganisatie, je baan staat op de tocht. Misschien gaan ze de productie verplaatsen naar een lage lonen land. Op televisie zie je dat een stel jongens met Marokkaanse achtergrond overlast veroorzaken. Op weg naar huis kom je twee gesluierde vrouwen tegen. Openlijk homosexuelen moeten gestenigd worden hoor je uit Iran. De neiging anti-moslim te zijn (of in elk geval PVV te stemmen) is groot.

Je moet hard werken op school. Binnenkort heb je weer toetsen maar wat de leerstof is is je wat onduidelijk. Je ouders hebben hoge verwachtingen van je. In de pauze zit je bij de populaire leerlingen, maar ze tolereren je alleen maar. Het ‘sulletje’ van de klas loopt je net voor de voeten waardoor je achter blijft op de groep. Vervolgens bied hij zijn excuses aan maar blijft daardoor wel langer in de weg staan. De neiging anti-’sulletje’ te zijn (of in elk geval hem bruut aan de kant te duwen) is groot.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nadenken over politiek als elitaire bezigheid

‘Elitair’ is anno 2010 een veelgebruikt scheldwoord. Maar is iets ook elitair omdat experts er anders over denken als ‘de gewone man’? Is het probleem niet dat wat er te weinig ‘elitair’ afstandelijk wordt geanalyseerd en te veel op de primaire emotie wordt afgegaan? Mooi onderwerp voor een blog. Alleen bedacht ik me toen dat het vijf jaar geleden al allemaal gezegd is door de komiek Stephen Colbert, die in een nu al legendarisch stuk televisie het concept ’truthiness’ lanceerde:

The Colbert Report Mon – Thurs 11:30pm / 10:30c

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende