Edward Snowden kreeg geen toestemming om zelf te komen getuigen in het Europees Parlement. Daarom beantwoordde hij schriftelijk vragen van de commissie die onderzoek deed naar de betrokkenheid van Europa bij de NSA-spionageaffaire. Snowden schrijft in zijn brief aan het Europees Parlement allereerst dat de mass surveillance door de NSA en de bevriende inlichtingendiensten de wereld niet veiliger maakt. Integendeel. We lopen grotere risico's omdat tijd en geld opgaan aan ineffectieve programma's waarmee iedereen in de gaten wordt gehouden terwijl gerichte opsporing wordt verwaarloosd. De NSA kan geen enkel succes claimen met deze programma's buiten de illegale overboeking van een bedrag van 8500 dollar naar Somalië in 2007. De Afrikaanse terrorist die in 2009 met een bom in zijn onderbroek een vliegtuig wilde opblazen, maar gelukkig faalde, werd ondanks waarschuwingen van zijn vader niet gespot. Datzelfde geldt voor de terroristen die een aanslag pleegden op de marathon vanBoston waarvoor ook gewaarschuwd was vanuit Rusland.
NIEUWS - De NSA heeft een lobby gevoerd om in Nederland wetgeving in te voeren die het mogelijk maakt om ongericht af te te tappen. Dat beweert NSA-klokkenluider Edward Snowden. In Nederland wordt nu gewerkt aan dergelijke wetgeving.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
ANALYSE - Het was een betrekkelijk kort briefje waarmee de ministers Jeanine Hennis-Plasschaert en Ronald Plasterk opheldering gaven over de 1,8 miljoen telefoongesprekken waarvan gegevens waren verzameld. Waar minister Plasterk in oktober nog uitging van Amerikaanse afluisterpraktijken – en daarvan schande sprak – moest hij nu toegeven dat onze eigen Nationale Signit Organisatie (NSO) achter zat. Anders dan in oktober werd verondersteld zou het echter niet gaan gegevens van telefoongesprekken die door Nederlanders zijn gevoerd, maar om gegevens die van belang zouden zijn voor militaire missies en terrorismebestrijding in het buitenland.
Je hoort het bijna niemand zeggen, maar op zichzelf genomen kan dit ook als tweevoudig goed nieuws worden gezien: allereerst is het knap dat onze eigen inlichtingendiensten in staat zijn op grote afstand telefoonverkeer te monitoren en ten tweede – en uiteraard belangrijker – lijkt het erop dat deze technologische hoogstandjes niet jegens eigen burgers worden toegepast.
Waarom valt dit nieuws dan toch zo slecht? Daarvoor zijn eigenlijk drie samenhangende redenen, die kunnen worden samengevat onder de noemer ’twijfel’.
Feiten
De eerste twijfel is empirische twijfel, oftewel: wat zijn nu eigenlijk de feiten? Aan de wereld van de geheime diensten kleeft een inherente schimmigheid. Niet alles wat deze diensten doen, kan het daglicht verdragen. Het is niet abnormaal dat er nieuws naar buiten komt over de werkzaamheden van onze veiligheidsdiensten. Echter, vooral waar het de operationele kant betreft, vindt informatievoorziening aan de Kamer doorgaans plaats achter gesloten deuren in de vaste commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (de ‘commissie stiekem’). Als een minister zich in tegenstelling daartoe tot een breder publiek richt, mogen we in ieder geval verwachten dat veelvuldig wordt gecontroleerd of deze informatie correct is. In een vergadering van de ‘commissie stiekem’ is het nog mogelijk een rectificatie als die van vorige week te staven met operationele gegevens van de inlichtingendiensten. Er redelijkerwijs van uitgaand dat deze gegevens – gelet op hun gevoeligheid – niet voor een breder publiek beschikbaar kunnen worden gemaakt, ontbreekt het in betekenende mate aan controleerbaarheid van de onlangs vrijgegeven informatie. Hierdoor kan de vraag blijven hangen waarom we de nu vrijgegeven informatie wel zouden moeten geloven.
OPINIE - In november trok Plasterk een grote broek aan toen Snowden onthulde dat de NSA hier in een maand tijd 1,8 miljoen telefoontjes had afgetapt. Dat was tegen de Nederlandse wet en dat kon natuurlijk niet, hij zou maatregelen nemen. En nu, drie maanden later heeft hij ontdekt dat zijn eigen spionnen al die gesprekken hebben zitten afluisteren. Plasterk was daar zelf nooit achter gekomen. Maar gelukkig heeft zijn collega Hennis van Defensie hem verteld dat NSO geen verschrijving is van NSA, zoals hij steeds dacht, maar staat voor Nationale Sigint Organisatie. En dat is onze eigen digitale spionnenclub. Opeens was dat afluisteren wel gewettigd en dus is alles nu oké. Het briefje van één kantje aan de Tweede Kamer was getekend door Plasterk en Hennis. Een briefje zonder enige zelfreflectie, laat staan de erkenning dat hij maar wat had staan bazelen. En toen viel de rest van Nederland over hem heen. Inmiddels zijn Plasterks knopen geteld en voert de PvdA de eerste gesprekken met mogelijke opvolgers.
Maar er is meer aan de knikker dan een bewindsman die niet weet waar hij het over heeft en zijn kwek niet kan houden. Nederland werkt al jaren intensief samen met andere inlichtingendiensten en het is de bedoeling dat uit te breiden. Nederland zou wel gek zijn als het niet zou samenwerken en de echte vraag is, zoals vaak in het leven, hoever je wilt en kunt gaan. De GCHQ, de Britse neven van de NSA, zijn in ieder geval zeer lovend over de ijver waarmee de Nederlandse AIVD en MIVD, waar de NSO onder valt, internationaal meedoen. Volgens de Engelsen zijn de Nederlanders technisch competent en zeer gemotiveerd. Maar, er zijn in Nederland nog wel wat obstakels. ‘The Dutch have some legislative issues that they need to work through before their legal environment would allow them to operate in the way that GCHQ does. We are providing legal advice on how we have tackled some of these issues to Dutch lawyers.’ Plezierig als je zo geadviseerd wordt op het gebied van wetgeving die per definitie op gespannen voet staat met de privacy. Maar dit alles is natuurlijk in het belang van onze veilige toekomst. En daarom zal de NSO opgaan in een nieuwe organisatie die cyberaanvallen afweert en het radio- en satellietverkeer afluistert. Uiteraard wordt er internationaal goed samengewerkt. Er gaan zo’n 350 mensen werken. Ben benieuwd naar de “legal environment” van die club.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
OPINIE - Volgens Bruce Schneier is het tijd om de NSA op te splitsen en de verschillende onderdelen op de juiste plaats en opererend binnen de wet te positioneren.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Onder de titel The Intercept. Met uiteraard veel nadruk op het wereldwijde NSA-afluisterschandaal.
Over hun missie zeggen de makers:
The Intercept has a two-fold mission: one short-term, the other long-term.
Our short-term mission is limited but critically important: to provide a platform and an editorial structure in which to aggressively report on the disclosures provided to us by our source, NSA whistleblower Edward Snowden. […]
Our longer-term mission is to provide aggressive and independent adversarial journalism across a wide range of issues, from secrecy, criminal and civil justice abuses and civil liberties violations to media conduct, societal inequality and all forms of financial and political corruption.
Uit de brief:
Hierna is er onderzoek ingesteld door de diensten. Ook is er intensief contact geweest tussen de Nederlandse diensten en de NSA om tot een nadere duiding te komen. Op basis van dit onderzoek is op 20 november 2013 gebleken dat het in de berichtgeving genoemde getal van 1,8 miljoen hoogstwaarschijnlijk betrekking had op verzameling van metadata van telefoongesprekken door de Nationale Sigint Organisatie (NSO). Dit werd bevestigd door verder intern onderzoek van de diensten. Op 22 november 2013 zijn de Minister van Defensie en de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) hierover door de diensten gelijktijdig geïnformeerd.
Het gaat hier om metadata van telefoongesprekken, hieronder begrepen een klein deel sms-verkeer en faxen, die zijn verzameld in het kader van terrorismebestrijding en militaire operaties in het buitenland. Voor zover daarbij Nederlandse telefoonnummers in beeld kwamen, zijn deze hieruit gefilterd alvorens de informatie te delen met partnerdiensten.Het getal van 1,8 miljoen heeft derhalve geen betrekking op gesprekken die via Nederlandse telefoonnummers zouden zijn gevoerd. Het betreft metadata verzameld in het kader van de wettelijke taakuitoefening.
NIEUWS - Zo schrijft Minister Plasterk in een vanochtend gepubliceerde Kamerbrief:
Op 5 augustus jl. heeft het Duitse weekblad Der Spiegel een grafiek gepubliceerd die afkomstig zou zijn uit één van de documenten die door Snowden naar buiten zijn gebracht. De toen beschikbare gegevens maakten het aannemelijk dat het getal van 1,8 miljoen zou wijzen op metadata van telefoonverkeer tussen de Verenigde Staten en Nederland.
Aanvullende informatie en vervolgens nader onderzoek en analyse van de gepubliceerde gegevens hebben echter geleid tot de volgende conclusie. De bedoelde grafiek wijst op circa 1,8 miljoen records metadata die door de Nationale Sigint Organisatie (NSO) zijn verzameld in het kader van terrorismebestrijding en militaire operaties in het buitenland. Het betreft dus uitdrukkelijk data verzameld in het kader van de wettelijke taakuitoefening. De gegevens zijn rechtmatig gedeeld met de Verenigde Staten in het licht van internationale samenwerking op de hierboven genoemde onderwerpen.
De OffNow Coalition is in de VS een campagne begonnen om hulp aan de NSA door afzonderlijke staten te verhinderen. Eén van hun doelen is het afsluiten van de waterlevering aan het datacentrum van de NSA in Utah. Geen water = geen NSA datacentrum.
Ondertussen heeft de OffNow Coalition hun eerste succesje al geboekt in Arizona waar een wet in voorbereiding is ter bescherming van het 4e amendement van de grondwet. De wet verbied de staat Arizona mee te werken aan de ontgrondwettige verzameling van informatie door de NSA.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.