naomi klein Archives

Het kapitalisme is niet vanzelfsprekend

9 januari 2019 , 08:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - Wanneer het over de kapitalistische samenleving gaat, is deze zo vanzelfsprekend geworden, dat vrijwel iedereen helemaal in termen ervan spreekt en denkt. De gewoonste zaak van de wereld. Dat nauwelijks meer in termen van maatschappelijke alternatieven kan worden gedacht, is te bestempelen als een vorm van politieke vervreemding, wanneer tegelijkertijd de wereld zowel sociaal, klimatologisch als technologisch schreeuwt om visie en actie (Actief socialisme en vrijheid p.145)

Jasper Schaaf (1950), filosoof en ex-raadslid voor de SP in Groningen, wil ‘het vanzelfsprekende opheffen’ . Inspiratie daarvoor haalt hij uit de geschriften van een reeks filosofen, van Aristoteles, Spinoza, Hegel, Marx, Engels en Gramsci tot en met meer eigentijdse denkers en schrijvers als Sivaraksa en Klein. De titel van zijn boek, Actief socialisme en vrijheid; pleidooi voor hechtere linkse samenwerking kan je op het verkeerde been zetten. Schaaf toont zich meer filosoof dan politicus. Zijn beschouwingen blijven, met een paar uitzonderingen, op een zeer algemeen niveau. Hij verwoordt bij herhaling belangrijke vragen over de organisatie van die broodnodige linkse samenwerking in navolging van de inmiddels zo’n 175 jaar oude leuze ‘Proletariërs aller landen verenigt u’. Maar wie concrete, op de actualiteit toegespitste antwoorden verwacht waarmee partijen en bewegingen aan de slag kunnen zal teleurgesteld worden. Schaaf waarschuwt daar zelf ook al voor in het begin van zijn boek. Toch klinkt in zijn boek de hoop door dat de inzichten van klassieke marxisten op zichzelf ook nu nog voldoende inspiratie bieden voor een anti-kapitalistische politiek.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘There is no alternative’: de radicale leegte van een ideologie

25 juli 2017 , 08:00 , door willem visser

Is Donald Trump het hoogtepunt van het neoliberale experiment?
Voor Naomi Klein, geïnterviewd in NRC, is het antwoord duidelijk: ‘Hij is bij uitstek het product, de belichaming en het instrument van de dominante politieke ideologie van de afgelopen decennia: het neoliberalisme.’

Klein is bekend als activiste en schrijfster van onder andere ‘No Logo’ en ‘De Schokdoctrine – opkomst van het rampenkapitalisme.’ Haar nieuwe boek: ‘No Is Not Enough – Defeating the New Shock Politics’ gaat over en is een kritiek op Trump en de partij waarvan hij het boegbeeld is:

‘De Trumps zijn wat ik toen voor onmogelijk hield: een menselijk megamerk. Ze probeerden steeds zo veel mogelijk in de spotlights te staan, als belichaming van hun luxe-merk. Nu doen ze dat als First Family. Trump is niet eens in staat onderscheid te maken tussen het presidentschap en de rest van zijn ondernemingen. Alles wat hij doet heeft tot doel het Trump-merk vooruit te helpen.’

Moeilijk is dat volgens Klein niet:

‘Misschien is een van de ingrijpendste gevolgen van het neoliberale tijdperk wel het verlies van verbeeldingskracht, waardoor de status quo een zekere onvermijdelijkheid heeft – precies zoals Margaret Thatcher wenste met haar slogan “There is no alternative”.’

Foto: foto: pixabay.com

Klimaatverandering vereist ook verandering groene beweging

10 maart 2015 , 13:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - De lessen van Naomi Klein voor GroenLinks en andere wereldverbeteraars.

“Verander nu, voor het klimaat alles verandert.” Buitengewoon scherp beschrijft Naomi Klein in haar nieuwe boek No Time de urgentie van de verandering die noodzakelijk is om het leven op aarde te redden. Haar goed gedocumenteerde en overtuigend gebrachte boodschap kan worden gezien als het zo node gemiste antwoord op een reeks van economische crises en milieurampen waarmee de wereld in de afgelopen decennia is geconfronteerd. Klein’s verhaal laat ook zien dat de groene beweging de kans gemist heeft om vanaf haar oorsprong het groene programma een steviger basis te geven.

In de nadagen van de CPN werd aan Ina Brouwer, de laatste fractievoorzitter in de Tweede Kamer, eens gevraagd waarom zij voorstander was van een samengaan van haar partij met de PPR, de PSP en de EVP in GroenLinks. Wat hadden communisten eigenlijk met ‘groen’ en het milieu? Brouwer beantwoordde die vraag door er op te wijzen dat de communistische beweging ontstaan is uit verzet tegen alle vormen van uitbuiting. Lang ging dat vooral over de uitbuiting van de arbeiders en de uitbuiting van de koloniën. De uitbuiting van vrouwen is daar in een laat stadium door de feministen aan toegevoegd. Maar ook de strijd tegen uitbuiting van de aarde ligt geheel in het verlengde van de oorspronkelijke communistische ideologie. De aarde is een collectief bezit en dat mag niet opgeofferd worden aan particuliere korte termijn belangen ten koste van de gemeenschap.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wisconsin, USA. Maart 2011: vakbonden, democratie en de klassenstrijd

21 maart 2011 , 12:09 , door Michel

Voor de zekerheid heb ik plaats en datum maar in de titel gezet want wat zich de afgelopen maand in de Senaat van Wisconsin afspeelde deed eerder denken aan de 19e dan aan de 21e eeuw en bovendien is de VS geen bananenrepubliek maar een moderne westerse industriële natie. Wat is er gebeurd? De hele Democratische Senaatsfractie was de staat uit gevlucht en “ondergedoken” in de aangrenzende staat Illinois. De gouverneur had een arrestatiebevel tegen hen uitgevaardigd en een boete opgelegd van 100$ voor elke dag dat ze absent waren. Hun stafmedewerkers was de toegang tot faciliteiten in het parlement (zoals kopieermachines) ontzegd. Het was een laatste desperate zet van de Democraten om te voorkomen dat een wet tegen vakbonden werd aangenomen. Door hun afwezigheid was er geen quorum in de Senaat meer en zo hoopten ze de gouverneur, Republikein Scott Walker, tegen te houden. Deze wilde per wet verbieden dat vakbonden van overheidspersoneel namens hun leden kunnen onderhandelen over arbeidsvoorwaarden. Uiteindelijk heeft het allemaal niet geholpen. De Senatoren zijn inmiddels weer terug want de wet is toch – tijdens hun afwezigheid – aangenomen dankzij een paar handige manoeuvres van de Republikeinen.

Tegen Walkers wetsvoorstel is 4 weken massaal geprotesteerd in Madison, de hoofdstad van Wisconsin. Vorig weekend – de dag na de aardbeving in Japan – bereikte dit haar hoogte punt toen 100.000 mensen demonstreerden, de grootste protesten sinds de Vietnamoorlog. De directe aanleiding voor het laatste massale protest was de listige manier waarop de Republikein de quorumeis hadden weten te omzeilen. Door alle niet-fiscale onderdelen uit de wet te halen was volgens hun geen quorum nodig – dat is alleen nodig als het om begrotingszaken gaat. Een paar weken daarvoor werd deze wet ook al op een bijzondere manier aangenomen. Om te voorkomen dat Democraten de zaak zouden kunnen vertragen werd de vergadering 5 minuten eerder dan gepland geopend en werd in een paar minuten durende vergadering, de wet er bijna letterlijk doorheen gehamerd. De Democraten kregen geen kans om te protesteren of zelfs maar tegen stemmen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling