Barlaam en Josafat

Vorige week is Hans Overduin overleden, de auteur van niet minder dan 129 stukken op Sargasso. Bescheiden als hij was, stelde hij geen prijs op een uitgebreide necrologie, maar het leek de redactie gepast om, bij wijze van in memoriam, een van zijn bijdragen opnieuw te plaatsen. Het onderstaande stukje illustreert zijn brede belangstelling voor volkscultuur, religie, de Middeleeuwen, ja eigenlijk alles wat op zijn pad kwam. *** Prins Siddhartha Gautama, de historische figuur waar het boeddhisme op gebaseerd is, leefde een kleine vijfhonderd jaar vóór Jezus van Nazareth in het huidige India. Na zijn dood werden al snel biografieën opgetekend die onderling de nodige verschillen vertoonden maar altijd drie elementen bevatten: een profetie van astrologen die voorspelden dat Siddhartha óf een groot koning óf een grote heilige zou worden (waarna zijn vader hem opsloot in het paleis), de tijdelijke ontsnapping uit het isolement op zijn negenentwintigste jaar, waarbij de prins tijdens een rijtoer een oude man, een zieke man en een dode man zag en aldus werd geconfronteerd met het leed dat zijn vader al die tijd voor hem verborgen had gehouden, de poging van hofdames om hem te verleiden en hem van het spirituele pad af te houden.

Door: Foto: © Sargasso logo Goed volk
Foto: Gemaakt met DALL-E Oil painting showcasing a group of diverse individuals casting their votes into a ballot box with powerful and dynamic movements. The scene is filled with energy and motion, capturing the essence of futurism

Verkiezingsprogramma’s over taal 2023: VVD, PVV, JA21 en FvD

Dit is de derde keer dat ik de verkiezingsprogramma’s van de Nederlandse partijen voor de Tweede Kamer heb doorgelezen, op zoek naar wat ze te melden hebben over taal en literatuur. Eerder deed ik dat voor dit tijdschrift in 2017 en 2021.

Om maar meteen met een algemene conclusie te beginnen: dat is dit jaar nog minder dan in andere jaren. De enige kwestie waarover bijna alle partijen het hebben is die van de taal in het hoger onderwijs – en eigenlijk vindt iedereen dat er vooral in de bachelors vooral Nederlands moet worden gesproken. De reden dat er over andere kwesties nauwelijks is geschreven, is mogelijk dat de partijen deze keer minder tijd hebben gehad en dus de meer perifere onderwerpen hebben laten liggen En taal en letteren zijn natuurlijk altijd al perifere onderwerpen. Anderzijds zijn de verkiezingsprogramma’s geloof ik niet uitzonderlijk dun. Een probleem bij het maken van dit overzicht is dat er wel veel méér verkiezingsprogramma’s zijn, omdat er meer partijen zijn die een kans maken op een zetel. (Ik ga uit van de Peilingwijzer.) Anders dan in andere jaren neem ik daarom steeds groepjes partijen bij elkaar: deze eerste keer zijn dat de VVD en enkele partijen ter rechterzijde daarvan.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: New arrivals of the Young Adult section. Foto Marc van Oostendorp (cc)

Young Adult Literature: The View From Italy

There are several reasons why there is absolutely no progress in the discussion about English. The language is unmistakably still on the rise in international culture: worldwide more and more people are learning the language. And as a language becomes more attractive for learners when more people speak it – the investment of learning a language gives better returns if you can speak to more people around the world, read more magazines, etc.

At the same time, a world in which everybody is forced to speak English might be the ideal world for very few people on an international scale. There is something disturbing about the fact that everybody but a small minority of the world’s population – those living in the anglophone world – have to spend many years learning the language. And when we realize that this means that many parts of the world get more and more cultured on the anglophone sphere as the only example of international culture, we may realize that something is going wrong.

All of this is happening in many places of the world, and as far as I can see it is also discussed in many media – but typically in a national scale. And in many cases, this means that the whole thing is discussed as if what is happening is typical for the language area or the language in which it is discussed: oh we, Germans, Koreans, Swedes, etc., we are the laughing stock of the world, since we are so much influenced by English. This just shows how weak our culture is. Other places do so much better than us.

Foto: AKZOphoto (cc)

Kunst op Zondag | AI voor de luie componist

Een roman schrijven met ChatGPT, een schilderij maken met Dall E-2, het kan allemaal. En nog op een tamelijk luie manier ook. Gewoon een opdrachtje intikken en de software doet de rest.

Kan dat ook met muziek? Nog niet. Er is nog geen AI programma dat een leuk moppie muziek levert, simpelweg met de opdracht ‘componeer mij een deuntje in de stijl van Bob Marley voor symfonieorkest in wandeltempo’.

OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT en Dall E-2 is met de kunstmatige jukebox al een heel eind. De complexiteit van de data waarmee de software moet ‘leren’ een liedje te maken is enorm. Niet alleen wordt er voor de stijl uit talloze samples van bekende artiesten en hun songs geput, de software moet ook alle muzikale parameters (ritme, maat, klankleur, dynamiek, toonhoogte, etc.) kunnen hanteren.  En dan nog een tekstje er bij kunnen leveren.

Bob Marley beginnen ze een beetje onder de knie te krijgen.

OpenAI geeft hier een lijst samples die door hun AI jukebox zijn gemaakt.

Het zijn dan weer anderen die de videoclips maken bij een song uit de Open AI Jukebox. Dan krijg je bijvoorbeeld een virtuele Nirvana met een even virtuele ‘Rotting Away’.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Poetry du Jour | On Ukranian Independence

De Russische dichter, vanaf 1972 wonend in Amerika, overleden in 1996, Joseph Brodsky, winnaar van de Nobelprijs van de literatuur, blijkt een controversieel gedicht over de onafhankelijkheid van Oekraïne te hebben geschreven, (maar niet gepubliceerd), dat niet helemaal past in het plaatje van nu. En ook niet bij Brodsky zelf.

Het gedicht is geschreven in 1991, en er wordt bepaald niet vleiend in gesproken over Oekraïne. De toon is kwetsend, neerbuigend, beschuldigend en verachtend. Het gedicht klinkt en leest als een grote vervloeking van het land en zijn inwoners: ‘moge je verkracht worden, moge je opgehangen worden, dat is leuk.  We willen je koren en zonnebloempitten niet meer, ik zal spugen in de Dnjepr.’

Foto: Maria Willems (met toestemming)

Recensie  | Een wagon vol duivels van Anton Valens

RECENSIE - Er is een nieuw boek van Anton Valens, zijn laatste, het verscheen postuum, Anton Valens overleed verleden jaar november. Hij werd maar 57 jaar oud, kanker. En Anton Valens was een goede schrijver, die een bijzondere plek had in de Nederlandse letteren, En hij liet een fijn oeuvre achter na, waar nu nog een nieuwe titel aan is toegevoegd. Dat was zijn wens: publiceren na mijn overlijden.

Anton Valens was een erg veelzijdig mens, en dat las je terug in zijn boeken. Hij was kunstenaar en docent, hij had gewerkt in de thuiszorg (Meester in de hygiëne) en hij had de volkstuin verzorgd en onderhouden van een bevriend stel (Het Compost circulatieplan) hij had gewerkt op een kotter (Vis).

En met Het boek Ont, schreef hij een van de meest geestige boeken die ik gelezen heb. En dat terwijl het thema, het onderwerp zo treurig is: de hoofdpersoon, zelf niet de meest maatschappelijk geslaagde persoon, richt een zelfhulpgroep op Man&Post, waarin deelnemers elkaars post openmaken. ‘gedeelde post is halve post’. En er zitten wat pijnlijke brieven tussen.

Valens heeft een bijzondere stijl die de zon kan laten schijnen over deze treurigheid. Hij kan mededogen oproepen, en hij beschikt over subtiele humor. Er zijn typische Valens’ zinnen: beetje ouderwets Nederlands, veel oog voor details.

Foto: Onderwijsgek, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons.

Een zomer met Manon Uphoff

Terwijl door vakanties en warm weer bijna iedereen in ‘sloom zomeren’ vervalt, werkt Marc van Oostendorp op zijn eigen webstek aan een welhaast Olympische prestatie. Sinds 22 juni plaatst hij stukjes over auteur Manon Uphoff.

Hij voert drie redenen aan om gedurende deze zomer een groot deel van oeuvre van Manon Uphoff te lezen of herlezen. Hij vindt haar ‘een van de interessantste Nederlandse schrijvers van dit moment’, Uphoff wordt komende december zestig jaar en hij vermoed een ‘afsluiting van een schrijverschap’.

Tot 15 juli verscheen er negen stukjes. Sinds 17 juli is Marc van Oostendorp ‘goed op stoom’: tot nu toe elke dag een stukje!

Hieronder het stukje van gisteren (24 augustus): “Eindelijk heeft Uphoff een sprookje geschreven dat wél goed afloopt.”
(Redactie Sargasso)

-o-o-o-

Een mager verdrietig klein ding met slechte tanden

Een zomer met Manon Uphoff (49)

Voor januari 2023 staat een nieuwe verhalenbundel van Manon Uphoff gepland, haar eerste boekpublicatie na Vallen is als vliegen. Hoe zal haar schrijven er dan uit zien? Ik weet niet of ‘De wildernis waar jongens mannen worden’, een verhaal dat ze dit voorjaar plaatste op de website van ILFU, in die bundel komt, maar haar werkwijze kennende duikt het vast nog een keer in enige vorm ergens op.

Quote du Jour | Leve de vrijheid!

Hoe bijziend ben je als je Russen wilt cancelen die precies dat meemaakten wat de Oekraïners nu te verstouwen krijgen? Niet het Russisch is het probleem, noch het Russisch volk en al zeker niet de dichters, schrijvers en componisten en andere kunstenaars. Maar de man Poetin is het probleem.

Leve de vrijheid!

Closing Time | Mèh

Groningen! Er gaat niets boven Groningen! Er gaat wel een boel onder Groningen:  aardgas en aardbevingen. Gisteren en vandaag heb ik me vermaakt met de verzamelde columns Van de kansel, (‘verzamelde donderpreken’)  van Nanne Tepper. Hij schreef ze destijds, eind jaren negentig, voor wat toen heette Nieuwsblad van het Noorden. Het boekje is net uit, Uitgeverij Kleine Uil, 22, 50 euro. Enkele columns zijn wat gedateerd geraakt omdat ze verwijzen naar de actualiteit van toen. (Wie weet er nu nog wie Ronald Koeman is?)

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Volgende