Crisis aan de grens tussen Rusland en de Baltische landen

In Burachki op de grens tussen Rusland en Letland wachten Oekraïense vluchtelingen al dagenlang om doorgelaten te worden, meldt de vluchtelingenorganisatie Rubikus. De Russische grenswachten laten maar mondjesmaat Oekraïners door. Gezinnen met kinderen slapen in de kou op zeiltjes en kartonnen dozen. Russen die over de juiste papieren beschikken en EU-burgers mogen wel door. Aan de grens met Estland zien we dezelfde taferelen. De Oekraïners die al dan niet vrijwillig hun woonplaats in het oorlogsgebied hebben verlaten hopen via Rusland een veilig land te bereiken. Volgens de UNHCR zijn er in Rusland 2,7 miljoen vluchtelingen uit Oekraïne. Het is niet duidelijk hoeveel er daarvan naar een EU-land zouden willen gaan. Als het ze lukt de grens te passeren worden de Oekraïners in de Baltische landen hartelijk onthaald. Voor de Russen ligt dat een stuk moeilijker. Mannen die de oorlog willen ontvluchten zijn hier niet welkom. ‘Blijf liever in Rusland om tegen Poetin te vechten’ , zei de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken Landsbergis. Er is ook vrees voor spionnen en saboteurs die de grens oversteken om het land te ondermijnen. Rusland en de Russen worden in de Baltische landen meer dan ooit gehaat en gewantrouwd. Letland is ondanks dat wel favoriet bij Russische vluchtelingen. Het land heeft een grote Russische minderheid. En er wordt op veel plaatsen Russisch gesproken. Voor veel Letten is dat juist een reden om de boot af te houden. De geschiedenis van de Sovjet-Russische bezetting van het land is nog zeer levend. Zaterdag waren er in Letland parlementsverkiezingen. De centrum-rechtse partij Nieuwe Eenheid van de zittende premier Krisjanis Karins (foto) werd de grootste met 19% van de stemmen. Vier jaar geleden was Nieuwe Eenheid nog de kleinste partij in het parlement. De oppositionele Unie van Groenen en Boeren werd tweede met ruim 12%.  De Russisch gezinde Harmonie-partij, in 2018 nog de grootste met 20% van de stemmen, bleef dit keer met 4,8% onder de kiesdrempel. Ook andere Russisch georiënteerde partijen wisten geen zetel te bemachtigen in het nieuwe parlement. De volledige uitslag is hier te zien. President Egils Levits heeft Karins nu de opdracht gegeven een regering te vormen. Karins, die in de VS is geboren en getogen, zal op zoek moeten naar coalitiepartners die zijn pro-NAVO koers mee helpen voortzetten. Levits heeft op voorhand laten weten dat hij de kandidaat-premier van de Unie van Groenen en Boeren, de steenrijke, voor omkoping en witwassen veroordeelde oligarch Aivars Lembergs nooit zal accepteren. Een te groot veiligheidsrisico volgens de president. Lembergs , lange tijd burgemeester van Ventspils, een stad in het oosten van het land, wordt gezien als een van de machtigste oligarchen uit de Letse geschiedenis. Zijn naam komt ook voor in de Panama-papers. In 2021 is hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijf jaar wegens corruptie. Na een jaar wist hij zich vrij te kopen. Zijn partij droeg hem deze zomer voor als premierskandidaat, alhoewel hij zelf niet verkiesbaar was. Lembergs partij zal waarschijnlijk opnieuw in de oppositie komen. Karins heeft een voorkeur voor een vierpartijencoalitie inclusief de Progressieve Partij, maar daar schijnt een van de andere kandidaten om ideologische redenen bezwaar tegen te maken.        

Foto: Jan Furstenborg (cc)

Finland 100

ELDERS - Finland viert deze week zijn 100ste geboortedag. Het land heeft in de Europese context een bijzondere geschiedenis en is ook vandaag de dag nog wel een buitenbeentje.

Over de hele wereld zijn monumenten blauw-wit verlicht ter ere van het feit dat Finland honderd jaar geleden onafhankelijk werd. Van de Leeuw van Juda in Ethiopië tot aan het Empire State Building in New York en het Christus Verlosser Beeld in de haven van Rio de Janeiro. In Alkmaar schijnt het restaurant Stadskantine ook mee te doen. Buurland Noorwegen had nog een heel speciaal cadeau in gedachten: een bergtop. Maar dat bleek wetstechnisch wat lastig te regelen.

In Helsinki ontvingen de president  Sauli Niinistö en zijn vrouw Jenni Haukio woensdag tweeduizend gasten op een receptie die traditioneel door ongeveer de helft van de bevolking op televisie wordt bekeken. Het paleis was versierd met 3500 witte en blauwe bloemen, uit eigen land afkomstig. Speciale aandacht ging uit naar de kleding van de dames. Een van de tabloids becommentariëerde de keuze van een parlementslid voor bont: een affront voor de presidentsvrouw, een bekende dierenrechtenactiviste. Als best dressed‘ kwam Minttu Räikkönen uit de bus, de vrouw van een Formule 1 coureur.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: kudinov_dm (cc)

De niet-burgers van Letland

ELDERS - In EU-lidstaat Letland zijn niet alle burgers gelijk voor de wet.

De president van Letland, Raimonds Vejonis heeft het geprobeerd. Hij wilde een eerste stap zetten naar de beëindiging van de discriminatie tussen groepen burgers in zijn land. Maar hij zag vorige week zijn voorzichtige poging stuk lopen op een conservatieve meerderheid in het parlement. Vejonis’ voorstel was om vanaf volgend jaar nieuw geboren kinderen van zogenaamde niet-burgers meteen de Letse nationaliteit te geven. Niet-burgers zijn inwoners van Letland die geen staatsburger zijn, in hoofdzaak mensen die zich in het verleden vanuit andere delen van de voormalige Sovjet-Unie in het land hebben gevestigd. De rechtse Nationale Alliantie, dreigde de regeringscoalitie op te blazen, als het voorstel zou worden aangenomen. Het leidde tot afscheiding van vier leden van een andere coalitiepartner, de Eenheidsfactie, die wel voor het voorstel van de president stemden. Het is tijd om een einde te maken aan de tijdelijke status van de niet-burgers en vooruit te kijken, aldus de voorstanders.

Het belangrijkste argument van de tegenstanders van Vejonis’ voorstel was dat de niet-burgers nu ook al hun kinderen eenvoudig Lets staatsburger kunnen laten worden, als ze dat zelf aanvragen. Ze eisten bovendien dat het Lets als enige taal op alle openbare scholen zou worden ingevoerd. Want alleen zo kun je werken aan een hechte samenleving, het argument dat Vejonis gebruikte in de toelichting op zijn voorstel.

Foto: foto: pixabay.com

Sorry voor de bedelaars

ELDERS - Extreem-rechts Zweden verontschuldigt zich tegenover toeristen.

In Stockholm hangt deze zomer een bijzondere reclameboodschap in de metro:

“Sorry about the mess here in Sweden. We have a serious problem with forced begging! International gangs profit from people’s desperation. Our goverment [sic] won’t do what’s needed,”

Het is een campagne van Sverigedemokraterna (SD), een extreem-rechtse, nationalistische en eurosceptische partij. De ‘Zweden Democraten’ behaalden bij de laatste verkiezingen vorig jaar 14% van de stemmen maar bleven buiten de regering omdat andere partijen niet met hen wilden samenwerken.

De campagne heeft geleid tot protest van antiracisme groepen bij SL, het openbaar vervoerbedrijf in Stockholm. Dit bedrijf zei aanvankelijk niets te kunnen doen. Het zette wel personeel in om vernielingen te voorkomen. Nu is toch besloten de banners die aan het plafond hangen te verwijderen omdat ze gevaar opleveren voor de passagiers als tegenstanders ze naar beneden halen.  Het Zweedse OM onderzoekt of er in dit geval sprake is van een strafbare vorm van haatzaaien. Een Noors onderzoek weerlegt de bewering dat er sprake zou zijn van criminele mensenhandel.

Gisteren werd een auto waarin bedelaars lagen te slapen beschoten. Het is onduidelijk of de schietpartij verband houdt met de actie van Sverigedemokraterna.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: foto van de auteur

Handhaaf de regels voor natuurbescherming

ELDERS - Waardevolle natuurgebieden in de Baltische landen en het natuurbeschermingsbeleid van de EU.

Het natuurpark Ķemeri, even ten westen van Riga (Letland), is een 38. 165 hectare groot gebied met bossen, meren en moerassen. Het is in 1997 als beschermd natuurgebied aangewezen en sindsdien met steun van de Europese Unie toegankelijk gemaakt voor natuurliefhebbers, vissers, vogelaars en ’s winters voor langlaufers. Kemeri is vanouds een kuuroord vanwege de daar aanwezige zwavelbronnen. In de dorpen Lapmezciems en Ragaciems aan de Golf van Riga zijn bescheiden toeristische voorzieningen.

Een van de meest waardevolle delen van het natuurpark is het Lielais Ķemeru tīrelis moeras, een hoogveengebied met talloze vennetjes waar op houten vlonders een wandelpad is uitgezet van drie kilometer. Er groeien bijzondere soorten mossen en orchideeën. In het Kanieris meer is ook zo’n wandelpad op vlonders gemaakt met een uitkijktoren voor vogelaars. De roerdomp en de zeearend moeten er te vinden zijn. Mensen kom je er nauwelijks tegen.

zilverreiger

Er zijn meer waardevolle natuurparken in de Baltische landen.  In Litouwen is de Koerse Schoorwal, Kuršių Nerija National Park, een door de UNESCO beschermd natuurgebied, de moeite waard. Het is een bos- en duingebied op een smalle, honderd kilometer lange strook tussen de Oostzee en een binnenwater. Een deel van de strook ligt op het grondgebied van de Russische enclave Kaliningrad, het voormalige Oost-Pruisische Koningsbergen. Het vissersdorp Nida (Nidden) is bekend vanwege het voormalige zomerverblijf van de Duitse schrijver Thomas Mann.

Foto: foto van de auteur

Zingen voor de natie

In Estland, Letland en Litouwen wordt nog steeds gezongen ter meerdere eer en glorie van het vaderland.

In Tartu (Estland) staat een museum dat gewijd is aan het songfestival. Dat gaat niet over het jaarlijkse Eurovisiegebeuren, maar over een oude traditie in de Baltische landen: een festival waarin zangkoren het tegen elkaar opnemen. In Estland vond het eerste songfestival plaats in 1869, in Tartu. Het was een initiatief van nationalisten die het nationale zelfbewustzijn van de Esten wilden verhogen. Er werd gezongen in de eigen taal over de eigen cultuur. De bijeenkomsten stonden in het teken van het streven naar onafhankelijkheid van het land dat een reeks vreemde overheersers heeft gekend en in de 19e eeuw deel uitmaakte van het Russische rijk. De Duits-Baltische adellijke grootgrondbezitters hadden er ook nog veel te vertellen.

Pas in 1920 konden de Esten na een hevige strijd de onafhankelijke republiek Estland uitroepen. Helaas slechts voor een korte periode. In 1940 werd het land bezet door de Sovjet-Unie, in 1941 door nazi-Duitsland en in 1944 opnieuw door de Sovjets tot 1991. De geschiedenis van Letland en Litouwen vertoont globaal genomen een overeenkomstig verloop. En net als in Estland zijn ze daar ook blijven zingen ter meerdere eer en glorie van hun natie.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Si vis pacem, para bellum*

ELDERS - Ondanks het vredesakkoord in Oekraïne en de garanties voor bescherming door hun NATO-partners bereiden de Baltische staten zich voor op een oorlog.

In Estland, Letland en Litouwen is er weinig vertrouwen in de vreedzame bedoelingen van Rusland. De drie landen blijven hard werken aan de  versterking van hun legers. In Estland vond deze week aan de Russische grens een militaire parade plaats van de NATO met deelname van militairen uit de VS, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en de drie Baltische landen. Een teken van steun van de verdragspartners, maar zonder twijfel ook een provocatie in de ogen van het machtige buurland. Het geheel werd ondersteund door nieuwe forse anti-Russische uitspraken van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Kerry. Moskou liegt, zei hij. De Russen voeren de grootste propaganda-oorlog sinds het einde van de koude oorlog. Wapenleveranties aan Oekraïne worden nog steeds overwogen in de VS. In de Baltische regio zal hij daarmee hoger scoren dan de EU-bondgenoten die zich aanzienlijk voorzichtiger opstellen.

De regering van Litouwen heeft gezien de toenemende spanningen besloten de dienstplicht weer in te voeren. Die was in 2008 afgeschaft, maar voor de versterking van het beroepsleger acht de Defensieraad van het land een paar duizend extra militairen noodzakelijk. Het parlement moet de maatregel nog goedkeuren. In Europa is de dienstplicht in de meeste landen afgeschaft. Het leger van Litouwen wilde zich verder graag versterken met Duitse pantserwagens. Duitsland is niet afkerig van hulp, ook al lijkt dat misschien zo, maar het land zegt op dit moment alle beschikbare voertuigen zelf nodig te hebben. De Duitse luchtmacht steunt Litouwen wel met patrouillevluchten in de regio. De bevolking van Litouwen wordt door de regering op het ergste voorbereid met een bijna honderd pagina’s dikke brochure ‘voor het geval dat….’ Paniekzaaierij, volgens sommigen. Een inval achten de meeste Litouwers onwaarschijnlijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Europese Babylon

Letland stemt vandaag in een referendum voor het Russisch als tweede taal. De kans dat het plan een meerderheid haalt is klein. Een groot aantal Russische Letten mag nog niet stemmen omdat ze het staatsburgerschap nog niet hebben verworven. Voorwaarde daarvoor is…kennis van de Letse taal. En bij de autochtone Letten is de weerzin tegen de Russisch sprekende minderheid, die in hun ogen de voormalige bezetter vertegenwoordigt, nog te groot. De geschiedenis van de Baltische staten laat nog geen open houding toe van de autochtone bevolking tegenover de Russen die hier door een een gedongen volksverhuizing in de periode van het sovjetbewind sinds de Tweede Wereldoorlog zijn komen wonen. De Letse Russen willen hier maar al te graag afstand van nemen. De initiatiefnemer van het referendum Vladimir Lindermans houdt de Letten voor: wij zijn hier geen passanten, geen buitenlanders en geen bezetters. De Russen in Letland zijn bereid om voor Letland te werken, maar dan moeten ze wel dezelfde rechten hebben en niet worden gezien als tweederangsburgers. Hij reageert met zijn initiatief op een (mislukte) actie van de grootste partij van Letland die er juist op gericht was het tweede taalonderwijs op scholen af te schaffen. Lindermans, die zelf wel vloeiend Lets spreekt, hoop met het referendum een statement te maken voor het accepteren van minderheden. Mocht zijn initiatief ondanks alles wel een meerderheid halen dan zou het Russisch ook een officiële EU-taal kunnen worden. Als je ziet hoeveel mensen in diverse Oost-Europese landen Russisch spreken is dat ook nog niet zo’n heel vreemd idee.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vreemdeling in eigen land

Honderdduizenden inwoners van van Estland en Letland zijn nog steeds vreemdeling in eigen land. Het zijn Russen die na de onafhankelijkheid voor de keuze stonden te verhuizen naar Rusland of na een pittige inburgeringscursus de nationaliteit van het nieuwe land te verwerven. Veel Russen weigerden een keuze te maken. Of ze slaagden niet voor de taaltoets. Het gevolg is dat in deze landen nu nog steeds een aanzienlijk deel van de bevolking zonder burgerrechten moet leven. Ze hebben als niet-burgers een apart paspoort, hebben geen eigendomsrechten en komen niet in aanmerking voor een reguliere baan. “Discriminatie” roept buurman Rusland. Volgens de Baltische landen heeft de voormalige bezettingsmacht boter op het hoofd. Rusland zou etnische Russen aanmoedigen om de band met het moederland in stand te houden en niet te kiezen voor het land waar ze wonen. Terwijl mensen met een paspoort uit de Baltische landen voor Rusland een visum moeten aanvragen zijn de niet-burgers van deze landen met hun grijze paspoort vrijgesteld van de visumplicht.  Het nationaliteitenconflict binnen de grenzen van het oude sovjet-rijk is nog steeds niet opgelost. Maar ook de toetreding tot de EU heeft de Russen in de Baltische staten minder happig gemaakt om te kiezen voor een andere nationaliteit. Zij kunnen nu als inwoners van een EU-lidstaat zonder problemen ook vrij westwaarts reizen. Dat leidt nu tot de vreemde situatie dat degenen die geen officieel paspoort hebben de grootste vrijheid hebben om naar het buitenland te reizen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende