Het Europese Babylon

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Letland stemt vandaag in een referendum voor het Russisch als tweede taal. De kans dat het plan een meerderheid haalt is klein. Een groot aantal Russische Letten mag nog niet stemmen omdat ze het staatsburgerschap nog niet hebben verworven. Voorwaarde daarvoor is…kennis van de Letse taal. En bij de autochtone Letten is de weerzin tegen de Russisch sprekende minderheid, die in hun ogen de voormalige bezetter vertegenwoordigt, nog te groot. De geschiedenis van de Baltische staten laat nog geen open houding toe van de autochtone bevolking tegenover de Russen die hier door een een gedongen volksverhuizing in de periode van het sovjetbewind sinds de Tweede Wereldoorlog zijn komen wonen. De Letse Russen willen hier maar al te graag afstand van nemen. De initiatiefnemer van het referendum Vladimir Lindermans houdt de Letten voor: wij zijn hier geen passanten, geen buitenlanders en geen bezetters. De Russen in Letland zijn bereid om voor Letland te werken, maar dan moeten ze wel dezelfde rechten hebben en niet worden gezien als tweederangsburgers. Hij reageert met zijn initiatief op een (mislukte) actie van de grootste partij van Letland die er juist op gericht was het tweede taalonderwijs op scholen af te schaffen. Lindermans, die zelf wel vloeiend Lets spreekt, hoop met het referendum een statement te maken voor het accepteren van minderheden. Mocht zijn initiatief ondanks alles wel een meerderheid halen dan zou het Russisch ook een officiële EU-taal kunnen worden. Als je ziet hoeveel mensen in diverse Oost-Europese landen Russisch spreken is dat ook nog niet zo’n heel vreemd idee.

Voor de Europese integratie is het bestaan van zoveel verschillende talen op het continent altijd een probleem geweest.  De EU heeft nu 23 officiële talen , twee talen met iets minder voorrechten (Iers en Maltees) en tientallen erkende regionale talen. Voorstanders van meer eenheid in Europa hebben altijd jaloers gekeken naar de Verenigde Staten van Amerika, waar in een smeltkroes van culturen één taal het gemakkelijk kon winnen. Maar de situatie is natuurlijk onvergelijkbaar. Amerika is een door immigranten opgebouwd nieuw land. De EU is een conglomeraat van volken die alle ter plekke een lange geschiedenis hebben. Zoals het voorbeeld van de Baltische staten leert hebben we hier niet zozeer met een praktisch taalprobleem als wel met een etnisch probleem te maken. En dat gaat wel even dieper.

Het officiële beleid van de EU is sinds 2003 dat alle Europese burgers naast hun eigen taal ook nog twee andere talen beheersen. Recentelijk is een nieuw initiatief van start gegaan om “multilinguisme” te propageren en “best practices” op het gebied van taalpolitiek en taalonderwijs te publiceren. De vraag is of men hiermee niet achter de feiten aanloopt. In 2005 sprak 51% van de EU-bevolking Engels, als moedertaal of als tweede taal. Voor Duits was dat aantal 32%, voor Frans 28%. Vrijwel niemand spreekt een andere taal als tweede taal, alleen het Russisch haalt nog 6%. Inmiddels zijn we zes jaar verder en zijn meer mensen dan ooit verbonden met het internet waar Engels de dominante taal is. Jongeren die ik op Europese bijeenkomsten ontmoet uit zowel Oost-Europese staten als de zuidelijke landen, waar je vroeger ook nooit met Engels terecht kwam, spreken vloeiend Engels. Uitzonderingen, nog wel misschien. Maar gegeven de economische integratie en de vele internationale bedrijven. Het wordt tijd voor een “duolinguisme”: iedereen spreekt naast zijn eigen taal het Engels. En wat het lezen en schrijven betreft kan een investering in taalmachines de communicatie in de EU op termijn ook winst opleveren.

De etnische diversiteit is, zoals gezegd, een ander verhaal. Op dat punt blijven we voor meer erkenning van de diversiteit in Europa en verzachting van oude conflicten afhankelijk van initiatieven zoals van Vladimir Lindermans. En van de tijd.

Reacties (7)

#1 weerbarst

Vrijwillige communicatie ok, maar we moeten diversificeren en downscalen, vooral niet up. Bedenk dat Engels of welke taal er ook gekozen wordt als een trojaans paard een bepaalde manier van denken in hoofden forceert.

  • Volgende discussie
#1.1 Jos van Dijk - Reactie op #1

….bepaalde manier van denken forceert???Leg eens uit. Ben benieuwd waar ik aan begin als ik Engels ga gebruiken als tweede taal.

#2 Bismarck

Ach, dit probleem lost zich vanzelf op. Kleine talen zijn in Europa al een aantal eeuwen bezig met een massa-extinctie, die zich in de 21e eeuw onverminderd voortzet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Gekke Henkie

Wat extra info betreft de taal en positie van Russen daar:
De Russen zijn een enorme sociale onderklasse in de Baltische staten. Vaak spreken ze alleen Russisch en weigeren ze de taal van het land te leren. Als ze de taal wel kennen praten ze in de dagelijkse omgang toch vaak Russisch naar autochtone medelanders, die vervolgens weigeren ze te woord te staan. Ik ben daar (Litouwen) mensen tegengekomen die er al 40 jaar wonen en de taal niet kennen. Er zijn complete steden waar de bevolking alleen Russisch spreekt. Dit in combinatie met de criminaliteit en het asociale gedrag leidt tot enorme irritaties bij de autochtone bevolking. Na een paar weken daar te verkeren onderscheid je ze al eenvoudig van de rest van de bevolking.
De onderwijsachterstand van de Russen is zo enorm dat zij makkelijkere eindtesten krijgen in het basisonderwijs en middelbaar onderwijs. Deze achterstand lijdt ertoe dat zij zeer weinig mogelijkheid hebben zich te ontwikkelen.
Pluspunten: Russische dronken karaoke is briljant en het zijn vaak ontzettend mooie ***** vrouwen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 broban

Sterker nog, de russen zien zichzelf als ‘bevrijders’ van de baltische staten na de 2e wereldoorlog waar het bezetters waren. Ze proberen steeds meer rechten voor zichzelf op te eisen om werkelijk alles in het russisch te doen en zijn idd. nog steeds niet bereid de taal van het land te leren. Stel je voor je hier in NL een groep achtergebleven duitsers had die weigeren nederlands te spreken, zo zou je het ongeveer kunnen zien. Bovendien zet Moskou druk op deze kleine staten die na 60 jaren van bezetting het natuurlijk helemaal gehad hebben met alles wat russisch is daar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Jos van Dijk

Ze proberen steeds meer rechten voor zichzelf op te eisen…? Waar is dit op gebaseerd? Dat Russen weigeren te integreren kan ik me voorstellen. Het is een flink grote gemeenschap. En het Lets is echt een heel andere taal. De vergelijking met Duitsers die hier na de Tweede Wereldoorlog zouden zijn achtergebleven vind ik niet helemaal terecht. Volgens mij gaat het om mensen die niet uit vrije wil daar zijn gekomen. Ze zijn met een bedrijf meegekomen en hebben daar al zestig jaar gewerkt zonder de verplichting Lets te leren. Het zou natuurlijk beter zijn als ze het wel zouden doen, maar om hen nu als een soort straf voor de bezetting door de sovjets als tweederangs burgers te behandelen gaat mij wel ewat te ver.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie