journalistiek Archives

Formele bronnen vaker in live blogs

4 december 2020 , 14:00 , door Sebastiaan van der Lubben

ANALYSE - Na een uur te hebben gestaard naar onderstaande staafdiagram (u moet er even op klikken), valt ineens het kwartje: wat in deze diagram staat is niet zo interessant, veel interessanter is wat er niet in staat, maar wel zichtbaar wordt. Als je lang genoeg kijkt, tenminste.

De diagram scoort het soort bronnen dat journalisten van het AD, NOS en NU selecteerden voor hun live blogs over crisis, politiek en sport.

In totaal analyseerde ik negen live blogs en haalde ruim 850 bronnen uit de teksten. Daarvoor ging ik zin-voor-zin door de blogs en noteerde naam en functie zoals die in de posts terecht waren gekomen. Vervolgens categoriseerden ik ze in formeel, media, anoniem en informeel. De diagram zoals hier weergegeven is daarvan het rapport.

Liever niet

Voor alle negen live blogs geldt dat journalisten een sterke neiging hebben om formele en media bronnen te prefereren boven informele bronnen — liever een woordvoerder van politie dan een wegpiraat, liever een voetballer dan zijn fan, liever een minister dan meneer-met-de-pet. Logisch, want, blijkt uit literatuur, een onbekende bron kan van alles zeggen en moet grondig worden gecheckt voordat-ie wordt aangehaald. Maar daar is niet altijd tijd voor. Dus, liever niet.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Kristin Wolff (cc)

Journalistiek versus voxpop

15 oktober 2020 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Bij elke grote crisis die de laatste jaren op ons afkwam, wordt de wetenschap in twijfel getrokken. Dat gebeurde bij de opwarming van de aarde en de rol van fossiele brandstof daarin, en nu bij de coronapandemie. Het gaat niet eens over fake news, al speelt ook dat een rol. Het gaat vooral over mensen die hun argwaan jegens instituties inmiddels hebben omgezet in een breedspectrum wantrouwen.

Deels betreft het mensen die alles aangrijpen om twijfel te zaaien over zowat alle instituties: wetenschap, politiek en de rechtstaat zelf. Deels zijn het mensen die denken dat solide kennis vergaren een fluitje van een cent is, en dat een avondje Facebook-berichten lezen volstaat om beslagen ten ijs te komen.

Tegen mensen die zo opereren, lijkt geen kruid gewassen.

Wie al meent te weten hoe de vork in de steel zit, zet zijn overtuiging kracht bij door zich hapsnap lezend vast te houden aan elk bericht dat hem in zijn mening sterkt, en alles wat dat tegenspreekt, af te doen als ‘hullie’ die ‘ons’ willen bedonderen. Ik ben het er niet mee eens, dan kan het niet kloppen.

Dat is de antithese van kennis vergaren. Dat laatste veronderstelt: je hypotheses testen en durven verwerpen, kritiek op je bevindingen serieus nemen, je aanvankelijke standpunt kunnen overstijgen, en streven naar beter begrip – oftewel: een open debat voeren, geschraagd op feiten en gedegen inzichten. Wat we nu zien: jezelf ingraven, jezelf afsluiten, je eigen ‘gevoel’ als uitgangspunt en maatstaf nemen, geen tegengeluid dulden, en contraire opinies verdacht maken. Dat het OMT zich soms als een belegerde instantie gedraagt en kritiek afweert, helpt niet.

Elke journalist zou een divibase moeten hebben

18 mei 2020 , 14:00 , door Joost

Rechts Nederland stond weer eens op z’n achterste poten. De NOS bleek een diversiteitsdatabase te hebben, met een heuse maandelijkse bokaal. Het reverse racism vloog weer rijkelijk in het rond.

Deels terecht. Niet het reverse racism, dat sloeg nog nooit ergens op, maar laten we het er in ieder geval over eens zijn dat een bokaal uitreiken aan de meest ‘diverse productie’ ook nergens op slaat. Het is vooral vrij pijnlijk dat je iets uitreikt voor wat een kernwaarde zou moeten zijn in de journalistiek, namelijk je eigen vooroordelen zoveel mogelijk onderkennen en uitsluiten. Diversiteit mag in de journalistiek alleen een middel zijn, geen doel en de prijs onderstreept het probleem daarmee meer dan dat het bijdraagt aan een oplossing.

Maar makkelijk is het niet, ‘diverse’ journalistiek. Mensen zijn slecht in het zien van eigen vooroordelen, ook omdat ze onderdeel zijn van een systeem waarin uitsluiting en racisme zijn geïnstitutionaliseerd. Dat inzien en je realiseren dat je er zelf ook niet immuun voor bent – hoeveel goede bedoelingen je ook hebt – is een belangrijke eerste stap.

En juist daarom is een diversiteitsdatabase een goed idee. Een plek waar je als journalist bijhoudt wie je waarover spreekt. Steeds maar weer het gezichtspunt van de witte man laten zien kán niet goed zijn voor de kwaliteit van je verhalen, zelfs als de witte man bij uitzondering wel verstand heeft van het onderwerp.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: tjabeljan (cc)

Hoe gaat dit verder?

28 maart 2020 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Over luie vragen in onzekere tijden.

De persvrijheid is mij lief. Aanvallen op journalisten wekken doorgaans mijn argwaan. Dat de VPRO een parafrasering van de woorden van Baudet niet hoeft te rectificeren vind ik terecht. Maar soms erger ik me ook aan journalisten die met hun gezuig in interviews de relevantie van een zaak volkomen missen en er alleen op uit lijken te zijn een politicus onderuit te halen. Die moet zich dan in alle bochten wringen om een beleefd, en nietszeggend antwoord te formuleren. Met als gevolg dat de kijker/luisteraar zich steeds vaker geïrriteerd afwendt van het Haagse gebeuren. In plaats van een degelijke, diepgaande verantwoording van wat politici daar namens ons doen leveren de media op deze manier helaas steeds meer uitsluitend show.

De afgelopen week heb ik me in toenemende mate geërgerd aan vragen van journalisten aan de verantwoordelijke autoriteiten over de verdere ontwikkeling van de coronavirusepidemie en alles wat daarmee samenhangt. Niemand weet hoe deze epidemie zich gaat ontwikkelen, niemand kan dat ook weten. Dat is keer op keer ook duidelijk gemaakt door alle betrokken wetenschappers. Het is dan nogal irritant, maar je zou ook kunnen zeggen dom, en zelfs riskant als sommige journalisten dan toch blijven aandringen op speculaties. Waar moeten we rekening mee houden? Wat kan er gebeuren als….? Wat gaat u doen als….? En anders….? Zijn er wel genoeg voorzorgsmaatregelen genomen? Hebben deze maatregelen effect? Welke problemen verwacht u? Het zijn vragen waar niemand een duidelijk antwoord op kan geven. Met de doorgaans vage en voorzichtige antwoorden die Rutte en zijn ministers dan toch moeten formuleren lopen zij het risico verkeerd begrepen te worden, valse verwachtingen te wekken dan wel irritaties op te roepen. De journalist denkt een punt te kunnen maken, de politici tonen onzekerheid (‘dat is heel lastig om te zeggen’) en de burgers verliezen het vertrouwen.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

We kunnen best zonder politieke journalistiek

15 februari 2020 , 08:00 , door Sebastiaan van der Lubben

COLUMN - De idee dat macht corrumpeert en absolute macht absoluut is een belangrijk argument om het op te breken. Sinds de Verlichting bestaat de idee dat de absolute vorst zijn macht vooral moet delen; eerst met ministers, dan met een parlement, ten slotte met het volk. Dat alles om ernstige ongelukken te voorkomen. Deze beweging van koning naar volk heeft geleid tot de fragmentatie van politieke macht en eist dat wordt samengewerkt vanuit specifieke verantwoordelijkheden (wetgevend, uitvoerend, rechtsprekend) om iets te bereiken. Het proces van delen en fragmenteren kan worden samengevat als de democratisering van de politieke macht.

Datzelfde gebeurt ook met de controle op die macht – de journalistiek. Met een groot verschil: de democratisering van macht waarderen we, de democratisering van de journalistiek wordt gevreesd.

De journalistiek is in den beginne nog een partijgebonden pers die vooral anderen de les lazen (de verzuiling). Met de ontzuiling ontwikkelde de journalistiek zich als een elite (geprofessionaliseerd) die de controle op de politiek als belangrijke taak zag. De politieke journalistiek ontwikkelde zich als een aparte discipline op en rond het Binnenhof. Om tot die groep te horen, moet aan voorwaarden worden voldaan: accreditatie, opleiding, beschikbaarheid en geschiktheid die wordt vastgesteld door ervaringsdeskundigen. En, niet onbelangrijk: journalisten moeten toegang hebben tot een medium. Maar de grenzen tussen politieke journalistiek als-professie en andere vormen van journalistiek vervagen.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Foto: Stilgherrian (cc)

Kan een man wel journalist zijn?

9 november 2019 , 08:00 , door Studium Generale Universiteit Utrecht

COLUMN - Vrouwen kunnen geen leidinggevende zijn omdat ze te emotioneel zijn. En ze kunnen geen hoogleraar zijn omdat ze voor hun kinderen moeten zorgen. Het zijn voorbeelden van heersende gendernormen die terugkomen in de media.

De Telegraaf publiceerde 29 okober een artikel met een opmerkelijke vraag: “Kan een moeder wel premier zijn?” De aanleiding van deze vraag is de recente aanstelling van Belgiës eerste vrouwelijke minister-president Sophie Wilmès. De krant vraagt de lezer of moeder- en premierschap met elkaar te combineren zijn. “Wordt het in Nederland ook tijd voor een vrouwelijke minister-president?”

“Stel de vraag eens andersom, kan je wel vaderschap en premierschap combineren? Dat vragen jullie toch ook niet!” reageert een lezer. Ook Madeleijn van den Nieuwenhuizen, oprichter van de mediakritische Instagrampagina ‘Zeikschrift’, deelt deze mening. Ze kaatst provocerend de vraag terug: “Kan een seksist wel een eindredacteur zijn?”.

Ze laat zo zien dat in een vraagstelling een norm verborgen kan zitten. De vraag van de Telegraaf is een ‘leidende vraag’ en duwt de lezer al een richting op. De Telegraaf insinueert hier dat er iets inherents aan het moederschap is dat premier-zijn in de weg staat, wat allesbehalve neutraal of onschuldig is, stelt Van den Nieuwenhuizen.

Foto: logo blendle coöperatie correspondent

Redden Blendle, De Correspondent en De Coöperatie de journalistiek?

15 oktober 2019 , 08:00 , door Gastauteur

ANALYSE - Blendle, De Correspondent en De Coöperatie zijn, ook door subsidiegevers, bestempeld als belangrijke strohalmen voor een journalistieke markt in verval. Alle drie trokken ze de Nederlandse grens over. Maken ze hun belofte waar? Een materiële beschouwing, door Peter Olsthoorn, eerder verschenen op Netkwesties.

Geld in en uit Blendle

Alexander Klöpping en Marten Blankesteijn brachten Blendle in 2014 op de markt, na een lange voorbereiding. Geld kwam van ‘angels’. Vervolgens kwamen er bekende aandeelhouders aan boord:

*) In oktober 2014 investeerden The New York Times Co. en Axel Springer samen 3 miljoen euro in Blendle. New York Times meldde er niets over, het jaarverslag 2014 van AS meldde een belang van 21 procent, Dit betekent dat ook New York Times waarschijnlijk ook ongeveer dit aandeel bezit.

*) In april 2017 investeerden het Japanse Nikkei, eigenaar van FT, en het Amsterdamse Inkef Capital van pensioenfondsen ABP en APG. Nikkei meldt in het jaarverslag 2017-2018 Blendle als ‘strategische alliantie’ om jongere lezers te trekken met betaling per artikel. Beide partijen investeerden op grond van 1 miljoen klanten. En ook 80 medewerkers, vermeldt Inkef. Blendle heeft nu 50 medewerkers

*) In mei 2018 investeerde Novamedia-dochter BookSpot (voorheen ECI) van Maarten Poelmann 3 miljoen euro in Blendle. Novamedia zegt dat dit een converteerbare lening is. De Deense nieuwe media-ondernemer Morten Strunge stortte 1 miljoen euro. Alle investeerders doen op een ‘Series A’ basis mee, in de ‘vroegste fase’

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Bestel je boeken bij Bazarow

Mededeling

Bazarow is een verkopende boekensite, waar je ook recensies, nieuws, een agenda en een digitaal magazine kan vinden. Nog niet alles is af, maar veel boeken zijn al te vinden en er komt de komende maanden steeds meer bij.

Het doel van Bazarow is om een site te vormen die evenveel gemak biedt als de online giganten maar die wél teruggeeft aan de boekensector. Tegen roofkapitalisme, en voor teruggeefkapitalisme, bijvoorbeeld door te zorgen dat een flink deel van de opbrengst terug naar de sector gaat en door boekhandels te steunen.

Foto: Eric Heupel (cc)

‘Het is oorlog maar niemand die het ziet’

20 september 2019 , 11:00 , door Peter Olsthoorn

RECENSIE - Huib Modderkolk verzamelt zes jaar onderzoek naar mondiale digitale strijd. Eindelijk een goed boek over de praktijk van digitale strijd tussen staten, onder leiding van hun geheime diensten. Een oorlog die niemand zou zien. Voetbal is oorlog, zei Rinus Michels, en we gingen het zo zien.

Met een geweldige primeur over betrokkenheid van de AIVD bij de plaatsing van Stuxnet-malware in het beheer van het Iraanse kernprogramma en een rechtszaak van diezelfde AIVD; plus de gebruikelijke DWDD-marketing en een onnodig stickertje van Lubach op het omslag kwam het boek van Huib Modderkolk met een katapult op de markt. ‘Het is oorlog, maar niemand die het ziet’ bereikt direct de top-10. En dat is terecht.

Afgaande op de betoog van Paul Abels dat de AIVD nooit zonder strategisch doel in de openbaarheid treedt, was die rechtszaak mogelijk bedoeld om extra aandacht te trekken voor de Stuxnet-primeur: de AIVD spreekt internationaal een knap woordje mee en wil dat weten. De bemoeienis van de AIVD met Iran is overigens gezien de internationale verhoudingen twijfelachtig, vindt Paul Aarts.

De eerste beschrijving van strijd in Modderkolks boek is gewijd aan zijn ontrafeling van de eerste grote digitale aanval op Nederland tot nu toe; die op de uitgever van digitale certificaten DigiNotar in Beverwijk in augustus en september 2011. Deze aanval stortte Nederland tot op regeringsniveau in chaos. Modderkolk reconstrueert het met onder anderen Aart Jochem en Erik de Jong van Govcert.

Zomergasten 2019 met John van den Heuvel

28 juli 2019 , 14:30 , door de Redactie

NIEUWS - UPDATE: Lees hier de recensie van de eerste aflevering met John van den Heuvel

Vanavond de eerste aflevering van VPRO’s Zomergasten 2019, waarin Janine Abbring misdaadjournalist John van den Heuvel aan een kruisverhoor mag onderwerpen.

De vijf redenen die de VPRO opvoert waarom u dit niet mag missen zijn misschien spannend genoeg om te gaan kijken: Van den Heuvel is al jaren een goede bekende van de minstens zo beroemde crimineel Holleeder. En, wellicht vanuit zijn expertise als ex-undercover agent, gaat hij wat vertellen over een spraakmakende undercover-blunder (de IRT-affaire).

Maar wordt het ook een mooie televisie-avond? Er zijn immers al genoeg goede en slechte detectives op televisie? Als het net zo boeiend wordt als zijn optredens in RTL Boulevard, dan hoeven we er niet eens voor te gaan zitten. Maar John van den Heuvel belooft dat het géén saaie avond wordt.

Natuurlijk gaat hij het over de misdaad hebben. En mocht het persoonlijk worden, dat gaat hij niet uit de weg zo zegt hij zelf:

Persoonlijke vragen zal ik niet uit de weg gaan. Als je aan zo’n programma deelneemt, ga je je toch meer blootgeven dan tijdens een kort interview bij Pauw.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling