journalistiek Archives

Foto: Minister-president Rutte (cc)

De ellende van de politieke verslaggeving

8 augustus 2024 , 08:00 , door Nico Hylkema

COLUMN - Heel even leek het of de Nederlandse parlementaire journalistiek wakker werd. De komst van het kabinet Wilders werd behoorlijke kritisch benaderd. Zeker toen Geert aan kwam draven met drie belachelijk foute minister-kandidaten. Enkele dagen later, het kabinet zit er nu, was die houding weer voorbij.

De parlementaire journalisten wilden ons doen geloven, dat we het kabinet toch maar als gewoon moesten zien en een kans moesten geven. En de oppositie moet meer over de inhoud melden. Wat was er gebeurd? Tja, het bureau Ipsos had een onderzoekje gedaan onder de bevolking en daaruit bleek het vertrouwen in de overheid fors gestegen. Vooral onder lager opgeleiden. Hoe het zat met het nadenkend deel van de bevolking werd niet vermeld. Oei, dachten de heren en dames toen, hebben we toch weer gemist wat het volk denkt. Oké, dan matigen we onze toon. Zover de kwaliteit van de Nederlandse parlementaire pers, zowel die van de schrijvende als de beeldende. Hielenlikkers zijn het, zo niet van de politici dan wel van de krantenbazen. Nee, stel je voor dat gewone lezers zich niet meer herkennen in onze nieuwsgaring. Ben je gek, we schrijven gewoon wat ze willen lezen.

Wat leeft onder het volk?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Quote du Jour

Quote du Jour | “Pers wordt afgerekend op clicks”

12 september 2023 , 16:01 , door Jos van Dijk

Vertrekkend Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) adviseert de parlementaire pers:

‘Als toekomstig ambteloos burger zou ik ook de media een bescheiden advies willen geven: laat de parlementaire pers en de redacties van talkshows zich bezinnen op de rare mix van sportverslaggeving (wie wint en wie verliest) en de persoonscultus (wie doet het slecht, wie goed, wie was het meest opvallend?) die van de Haagse journalistiek is gemaakt. Mag het weer over beleid gaan en wat dat voor Nederlanders betekent’

Foto: Eoghan OLionnain (cc)

Goed nieuws voor Zweden

26 januari 2024 , 08:00 , door Jos van Dijk

In ruil voor 40 nieuwe Lockheed Martin F-16-gevechtsvliegtuigen en 79 moderniseringskits voor zijn bestaande F-16’s gaat Turkije nu akkoord met de toetreding van Zweden tot de NAVO. De bestelling dateert al uit oktober 2021. Eind vorig jaar dreigde het land over te stappen naar een andere Europese leverancier van bommenwerpers. Zover wilden de Amerikanen het niet laten komen. Nadat het Turkse parlement deze week eindelijk akkoord is gegaan met de aansluiting van Zweden bij het militaire bondgenootschap heeft president Biden het Amerikaanse Congres verzocht haast te maken met de goedkeuring van de levering van de F16’s. Of daar gehoor aan wordt gegeven is nog even de vraag. Een van de senatoren van Bidens eigen partij wil eerst nog de nodige garanties. Senator Chris Van Hollen, lid van de commissie voor Buitenlandse Betrekkingen, twijfelt aan een snelle goedkeuring. “Het grootste deel van de tijd dat president Erdogan aan de macht is, is Turkije een ontrouwe NAVO-bondgenoot geweest.”

Zweden is er overigens nog niet. Erdogans Hongaarse collega Viktor Orbán had ook problemen met het nieuwe NAVO-lid. Orbán had eerder beloofd Turkije te zullen volgen. Maar in het Hongaarse parlement vonden zijn partijgenoten dat er in Zweden te negatief over de Hongaarse rechtsstaat werd gesproken. Ze eisen meer respect. Parlementsvoorzitter Laszlo Kover zei gisteren dat hij niet van plan is haast te maken met de ratificatie. Het parlement is met reces en er is volgens hem geen reden om voor deze kwestie terug te komen. Maar Orbán heeft secretaris-generaal Stoltenberg al wel verzekerd dat het goed komt en dat Hongarije ook akkoord gaat met het NAVO-lidmaatschap van Zweden.

Foto: Rene Mensen (cc)

De Woo werkt niet – partijen negeren het probleem

31 oktober 2023 , 08:00 , door Jos van Dijk

ANALYSE - De Wet Open Overheid (Woo) zou het openbaren van overheidsdocumenten moeten verbeteren, maar de meeste journalisten zien nauwelijks verbetering. Een onderzoek op initiatief van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding wijst uit dat slechts zeven procent het vertrouwen heeft dat de overheid een Woo-verzoek zorgvuldig afhandelt. ‘In theorie heeft het veel toegevoegde waarde. In de praktijk is het een gemankeerd instrument.’ Zo vat een journalist bondig samen hoe zijn beroepsgroep worstelt om overheidsinformatie openbaar te krijgen.

Geen prioriteit

Woo-expert Roger Vleugels is bijzonder kritisch op Nederlandse bestuurders, hij vindt dat er nog steeds sprake is van een regenteske houding. ‘In mijn juridische praktijk (Wob/Woo/Wiv/Aw/Awb) ben ik in dik 35 jaar tijd niet één ambtenaar, minister of andere bestuurder tegengekomen die ook maar bij benadering weet wat “onafhankelijk onderzoek” is.’ Vleugels adviseerde de Kamer de nieuwe Woo in overeenstemming te brengen met het Verdrag van Tromsø (2009) waarin minimumnormen voor openbaarheid zijn vastgelegd. Nederland was zelf initiatiefnemer van dat Verdrag, maar ratificatie bleef uit. In mei vorig jaar dienden de Kamerleden Dassen en Omtzigt een motie in om dat Verdrag nu eindelijk eens te ratificeren. De minister van Binnenlandse Zaken had de Eerste Kamer al eerder toegezegd daarvoor het nodige onderzoek te gaan doen. De deadline van die toezegging staat nu op 1 juli 2024.

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: DarrelBirkett (cc)

AIVD rekruteert journalisten

17 oktober 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - De AIVD en de MIVD brengen journalisten in gevaar, schreef de NRC zaterdag. Joep Dohmen deed voor de krant onderzoek naar de werving van journalisten door de geheime dienst. Dat komt nogal eens voor, bleek uit een vragen van Dohmen aan 32 journalisten. De helft van hen zegt benaderd te zijn voor medewerking aan een van de inlichtingendiensten. Het gaat vooral om journalisten die in het buitenland werken, in Rusland en met name in het Midden-Oosten. Het is niet duidelijk of de contactpogingen uitsluitend op initiatief van de AIVD tot stand kwamen of dat er voldaan werd aan verzoeken van buitenlandse inlichtingendiensten (CIA of Mossad). Hoeveel van de benaderde journalisten op dergelijke verzoeken zijn ingegaan vertelt het verhaal ook niet, laat staan dat we weten wie zich heeft laten verleiden. Er komen wel verschillende journalisten aan het woord die geweigerd hebben met een van de diensten in zee te gaan.

Beroepsethiek

Dohmen zei in het radioprogramma Argos dat hij hoopte dat er in journalistieke kring een gesprek plaats vindt over de risico’s die journalisten kunnen lopen als ze voor de geheime diensten werken. Buitenlandse diensten kunnen hen identificeren als spion. Het kan leiden tot hun arrestatie en mogelijk een jarenlange gevangenisstraf. Maar medewerking aan een geheime dienst is ook volledig in strijd met de beroepsethiek, meent Dohmen. Een van de journalisten die hij sprak, Olaf Koens, die de AIVD vergeefs benaderde toen hij als beginnend coorespondent in Moskou werkte, zegt het heel mooi: ‘Als journalist moet je de macht controleren en niet influisteren’. Als journalisten zich gaan gedragen als verkapte spionnen zal dat ook niet bijdragen aan het vertrouwen van het publiek in de media.

Foto: Screenshot ZG 2022-08-07

Recensie Zomergasten met Derk Sauer

8 augustus 2022 , 09:49 , door Karin van der Stoop

RECENSIE - De avond van Derk begint – natuurlijk – met de oorlog in Oekraïne. Het achtuurjournaal opende ermee, en daar was hij blij mee. Nou ja, blij is niet het goede woord natuurlijk bij zoveel leed, maar onze verslapte aandacht kon wel een optater gebruiken. Hij is er zelf dagelijks mee bezig, heeft vluchtelingen in huis, en zijn bedrijf is met collega’s en al naar Nederland verhuisd. Dat bedrijf kost nu alleen nog maar geld horen we later, maar dat maakt hem niet minder strijdbaar.

Beeldvorming

Het eerste fragment is van een documentaire (terzijde, achteraf; kijkt die man nou nooit eens een leuke film of zo?). In “The Occupant” zijn telefoonfilmpjes van een gevangen Russische soldaat achter elkaar gemonteerd. Van de verjaardag van zijn dochter een paar maanden voor de oorlog, tot gewonde medesoldaten en een ontplofte tank. Erg ethisch is dat natuurlijk niet, zulke privédingen op straat gooien, The Moskow Times zou de beelden niet tonen volgens Derk, maar hij snapt de intentie wel. Het laat goed zien dat die jongens ook niet weten wat ze overkomt. Ze denken bij het machtige Russische leger aan te monsteren, waar je ook nog een lekker salaris verdient, maar worden zonder training en met rammelend materiaal in het veld gedropt. De meeste Russen, ook Poetin zelf, zijn echt overtuigd van hun macht. Het kost een paar uur, maar aan het einde van de avond snap je dat ook wel.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: © Schermafbeelding VPRO Zomergasten met Derk Sauer

Zomergasten 2022 met Derk Sauer

7 augustus 2022 , 15:00 , door P.J. Cokema

Vanavond in VPRO’s Zomergasten de tweede ondernemende mediaberoemdheid. Na Humberto Tan (in de eerste uitzending van dit seizoen) nu Derk Sauer.

“Gaat u ooit nog weg uit Rusland?”, werd hem vijf jaar geleden gevraagd in dit interview. Dat zag Sauer er niet van komen want “daarvoor zijn we te zeer met het land vergroeid. Vergis je niet: als je ergens bijna dertig jaar woont, zit zo’n plek in je hart”. Bovendien werken en wonen er toen twee van zijn zonen in Rusland (“En wat nog belangrijker is: we zijn een heel hecht gezin”).

En toen viel Rusland Oekraïne binnen. In februari hoorde Derk Sauer van zijn zoon Tom dat die niet meer in Rusland wilde wonen. Hij zelf ging terug naar Moskou om met zijn medewerkers van ‘The Moscow Times’ te overleggen.

Anderhalve week later ontvluchtte Sauer Rusland en of hij er ooit zal terugkeren is nu uiterst ongewis. Een andere zoon van Sauer is Ruslandcorrespondent voor ‘The Guardian’. Beiden werden geïnterviewd door het Belgische ‘De Morgen’. Of ze, nadat het gezin Sauer naar Rusland vertrok, zich intussen Russen voelden?

Derk Sauer: “Mijn kinderen zijn Russischer dan ik.” En: “Ik ben geen Moskoviet, maar ik wil graag terug: als het kan, gaan we.”

Foto: Patrick Rasenberg (cc)

De media en het rechts-populisme

29 december 2021 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Anet Bleich en Natascha van Weezel schreven een boek over de omgang van de media met rechts-populistische partijen: De Houdgreep. Bleich: „In de regel is dat tamelijk kritiekloos. Terwijl die partijen zelf voortdurend afgeven op journalisten. Het is bijna masochistisch van de journalistiek.” Toch blijven journalisten aan de PVV en het FvD trekken omdat ze hopen te kunnen scoren met ophef en vertier. Behalve een waarschuwing voor het ondemocratische gehalte van met name FvD is het boek een kritiek op de media die primair voor de spanning en sensatie achter Wilders en Baudet aanlopen.

Moet je dan geen aandacht besteden aan deze partijen? Op deze vraag geeft het boek helaas geen bevredigend antwoord. Bleich en van Weezel stellen wel het argument ter discussie ‘dat de rechtse populisten er bij horen en dat hun verhaal evenzeer moet worden gehoord als dat van alle anderen.’ Ze beschouwen het als een valkuil voor de media ‘dat je PVV en Forum afschildert als gewone, tamelijk onschuldige partijen’. Ze verwijzen naar Léonie de Jonge die onderzocht waarom rechts-populistische partijen in Wallonië zo weinig succes hadden. Dat had volgens haar vooral te maken met de manier waarop de media met extreemrechts omgingen. Ze behandelen extreemrechtse partijen als zodanig en niet als ‘gewoon’. Bleich en Van Weezel citeren een fundamentele vraag van De Jonge: ‘Ben je hoeder van de democratie of passief doorgeefluik?’.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Frans Berkelaar (cc)

Huishouding

29 april 2021 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Het was een degelijk gesprek bij Buitenhof: de Nationale Ombudsman schoof aan, de vicepresident van de Raad van State, plus de president van de Algemene Rekenkamer. Zat Nederland in een bestuurscrisis? Het ging over wetgeving die te complex was en daardoor onuitvoerbaar, over dichtgetimmerde regeerakkoorden waar niemand nog een vinger tussen kreeg, over de moeizame verhouding tussen het parlement en de regering, over hun eigen adviezen die vaak waren genegeerd, en natuurlijk over de tegenmacht, waarvan iedereen tegenwoordig de mond vol heeft, de premier incluis.

Een term die vaak viel was ‘informatiehuishouding’. Daar schortte het aan, die moest echt beter. Het klonk alsof de overheid helaas de weg was kwijtgeraakt in haar eigen paperassen en daardoor tekortschoot in haar taak. Het was evident een probleem, maar klonk tegelijkertijd overzichtelijk: als iets dat een legertje archivarissen gerust kon oplossen.

Maar het is een eufemisme van de bovenste plank, een gekuiste term die het echte probleem verhult: dat de overheid informatie doelbewust achterhoudt. De overheid dupeert daarmee specifieke burgers – getuige de slachtoffers van de toeslagenaffaire, die jarenlang niet is verteld dat zij voor fraudeurs werden versleten, laat staan waarom. Toen dat eindelijk boven tafel kwam doordat die burgers gingen procederen, en de overheid hen inzage in hun dossiers moest geven, kregen ze hun eigen dossiers zwartgelakt terug. Zelfs in hun rechtszaken verzaakte de overheid relevante documenten te produceren.