Integratie moet niet gaan over Nederlandse cultuur

Burgerschap in Nederland wordt steeds meer gebonden aan loyaliteit met een nationale cultuur, die door zijn abstracte en nostalgische karakter migranten buitensluit. Om deze ontwikkeling een halt toe te roepen, kan het stedelijk leven een oplossing bieden. In Nederland vindt een sluipende culturalisatie van burgerschap plaats; een proces waarbij emoties, gevoelens, normen en waarden en culturele symbolen en tradities, inclusief religies, het debat over sociale integratie gaan overheersen. Cultuur wordt gezien als een alternatief vóór, of als een aanvulling óp burgerrechten en socio-economische participatie. Tot voor kort deden vooral de partijen links van het midden de culturalisatie van burgerschap af als irrelevant. Daarmee gingen deze partijen voorbij aan de rol die cultuur speelt bij de ontplooiing van de individuele levenskansen. Zij toonden bijvoorbeeld weinig begrip voor het feit dat culturele kennis en aanpassing nodig zijn om een baan te krijgen. Wie een uitgestoken hand negeert en zijn gesprekspartner niet recht in de ogen kijkt, zal grote moeite hebben om in Nederland werk te vinden en wordt uitgesloten.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het schorem en het kwaad

, door

Een spook waart door Europa – het spook van het schorem uit de grootstedelijke buitenwijken. Voor Sarkozy was het helder: de werkloze jongeren uit de banlieu waren “racaille”. Cameron doet niet voor hem onder en spreekt over “criminal vandalism”.

Wie rondrijdt in de buitenwijken van Londen en Parijs, kan gemakkelijk zien hoe de boel niet bij elkaar is gehouden.  De binnensteden zijn rijk, commercieel, toeristisch. Maar verder naar de buitenkant verarmt en verkleurt de stad. Daar wonen de immigranten en de werklozen.

De multiculturele samenleving is mislukt, zeggen we elkaar gretig na. Maar wat had er precies moeten gelukken, dan? Dat gekleurde jongeren scholing hadden gehad, dat zij een perspectief hadden gekregen en een doel in hun leven hadden verworven, dat zij een baan en een inkomen hadden kunnen vinden? Als je die eisen aanlegt, is het geen groot succes geworden, ons multi-culti drama. Maar wie draagt daar schuld aan? Met huidskleur of cultureel verschil heeft dat niet zo veel te maken, vrees ik. “Die im Dunkeln sieht man nicht”, meende Brecht. En dat weten zij in het donker zelf ook heel goed: dus vechten zij met de politie en zorgen voor verlichting door wat branden.

Kort voor de Engelse rellen trad een eigenaardige terrorist op in Noowegen, Anders Breivik, in een land waar de boel al jaren door sociaal-democraten behoorlijk bij elkaar wordt gehouden. Hij noemde zich kruisridder, (echo van Bin Laden?) vijand van feministen, marxisten, vreemde geloven en was bevreesd voor de overheersing door de Islam. Hij wilde die angst voeden door een verzengend vuur en decennia van strijd te beginnen, die pas in 2084 beslecht zal worden.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Nederlander bestaat!

, door

Er is wel eens discussie over geweest, maar nu is het zeker: dé Nederlander bestaat. De beste locatie om ons te spotten is niet in onze natuurlijke habitat, maar buiten de eigen landsgrenzen. Plek: een willekeurige costa aan de Méditerranée. Ontkennen is zinloos: wij zijn anders dan alle anderen. Heus. Maxima had op de buitenlandse costa´s moeten inburgeren, dan had ze het ook gezien: we zijn van mijlenver te herkennen. Goed, we zijn wellicht niet het meest sexy of stijlvolle volk, maar we hebben tenminste een volksaard.

1. Een Nederlander doet altijd iets.
Twee jongens die urenlang fanatiek een balletje overtikken? Dat zijn landgenoten. Buitenlanders tikken een balletje ter afleiding, of nog vaker, om de aandacht van het andere geslacht te trekken. Nederlanders niet. Nederlanders moeten iets doen. In plaats van dat ze het balletje ´per ongeluk´ naar een mooie dame slaan, proberen ze het balletje eindeloos in de lucht te houden. Tien keer. Honderd keer. Tienduizend keer. Record! En weer opnieuw. Tot ontzetting, onbegrip en afschuw van de overige badgasten, maar dit geheel terzijde.

2. De Nederlander is motorisch niet in orde.
De Nederlander beweegt zich op het strand als een houten klaas. Een robot. Als een pinguin in de tropen. Denk aan een dansende Nick en Simon. Visualiseer een voetballende Dirk Kuijt. Zo zijn we nu eenmaal. Aardig, gezellig, maar motorisch is er iets gruwelijk mis met ons.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Integratienota Donner opent weg naar willekeur

, door

Een gastbijdrage van Vasco Lub, socioloog en zelfstandig onderzoeker bij het Bureau voor Sociale Argumentatie. Het artikel is overgenomen van Sociale Vraagstukken.

De integratienota van Donner is vatbaar voor verschillende interpretaties. Dat maakt de gevolgen ervan onvoorspelbaar. Het Nederlandse integratiebeleid treedt mogelijk een tijdperk in van volstrekte willekeur.

De eerste reacties op de integratienota vanuit de wetenschap, politiek en media weerspiegelen de gepolariseerde verhoudingen in het integratiedebat. Aan de ene kant staan de ‘integratiepessimisten’ die in de nota de definitieve politieke afrekening zien van de – in hun ogen – jarenlange volgehouden notie dat culturele waarden inwisselbaar zijn. Aan de andere kant staan de multiculturele zedenmeesters, die het document opvatten als een morele diskwalificatie van allochtonen. Tot die laatste categorie hoort de bijdrage van Gowricharn op deze site. Wie deze reacties – en ook de verschillende reacties op internetfora – in ogenschouw neemt, valt echter op dat in de discussie verschillende onderwerpen door elkaar heenlopen.

Ten eerste gaat het in de discussie om integratie in algemene zin, waarbij ik doel op de maatschappelijke positie die nieuwkomers zich in Nederland kunnen verwerven en de noodzaak tot ‘aanpassing’ aan heersende normen en waarden die daarvoor wordt verondersteld. Ten tweede trechtert de discussie zich naar specifieke sociale problemen die versterkt voorkomen onder bepaalde etnische minderheidsgroepen. Ten derde moeten we het vermeende diskwalificerende politieke discours over etnische minderheden onderscheiden. Een nadere analyse van Donners nota aan de hand van deze thema’s kan ons vertellen in welke richting het integratiebeleid zich de komende jaren ontwikkelt.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Allochtonen zijn al decennia het haasje

, door

Een gastbijdrage van Ruben Gowricharn, hoogleraar sociale cohesie en transnationale vraagstukken aan de Universiteit van Tilburg. Het stuk is ook te lezen op Sociale Vraagstukken.

Donners integratienota is geen knieval voor de PVV. Het is de uitkomst van een morele diskwalificatie van allochtonen die al decennia aan de gang is. Zelfs de rechterlijke macht maakt zich hieraan schuldig. Tegelijkertijd worden burgerschap en tolerantie gepredikt. Dat is de spagaat waarin Nederland zich bevindt.

Het is eerder opgemerkt: de multiculturele samenleving is geen experiment en kan dus ook niet mislukt zijn. Het is geen ontwerp, zoals de welvaartsstaat, die een wilsuiting is geweest. Verscheidenheid van culturen is historisch een haast natuurlijk verschijnsel. In Nederland komt die tot uiting in bijvoorbeeld de restanten van de zuilenmaatschappij, de heterogeniteit aan streekculturen en de variatie aan stedelijke leefculturen. Die verscheidenheid verschilt in één wezenlijk opzicht van wat nu de multiculturele samenleving wordt genoemd: de huidige verscheidenheid wordt belichaamd door diverse allochtone groepen, zichtbare minderheidsgroepen, klein in aantal, versnipperd, sociaal en politiek zwak, in veel opzichten zelfs weerloos.

Met de multiculturele samenleving wordt niet alleen het allochtone bevolkingsdeel bedoeld, maar meer specifiek de groepsvorming van allochtonen die zich sinds de jaren zestig en zeventig voltrok. De ontzuiling ging gepaard met processen van secularisering en individualisering, ontwikkelingen die haaks stonden op de allochtone groepsvorming. Dat leidde tot jeuk en kriebel bij de baby-boom-generatie, die zich heeft ontpopt als de ‘anti-zuilengeneratie’. De oplossing van dit zuileneczeem bestaat uit assimilatie, individualisering en nationale verbondenheid – de cocktail van het huidige nationalisme. Het moet niet verwonderen als historici later zullen optekenen dat de huidige politieke elite bezig is af te rekenen met het eigen verleden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Integratiedebat negeert bestaande waarden

, door

Een bijdrage van Fons van de Vijver, hoogleraar crossculturele psychologie aan de Universiteit van Tilburg. Het stuk staat ook op Sociale Vraagstukken.

Minister Donner gaat met zijn integratienota voorbij aan de al jarenlange stabiele steun van Nederlanders voor de multiculturele samenleving. De opvattingen van autochtonen zijn anders dan de scherpe toon van het publieke debat suggerreert.

Het kabinet moet bezuinigen, en natuurlijk ontkomt ook het integratiebeleid daar niet aan. Zo’n bezuiniging moet je natuurlijk wel inhoudelijk motiveren, en dat deed minister Donner dan ook, toen hij afgelopen donderdag zijn integratienota presenteerde. De visie van het kabinet komt hierop neer: de overheid draagt de verantwoordelijkheid voor integratie aan de immigrant over, die moet zelf voor zijn inburgering betalen, en bij mislukking volgt inleveren van de verblijfsvergunning. Meer nog dan nu wordt aanpassing aan de Nederlandse samenleving – de Nederlandse taal en cultuur kennen – de norm. Het is de minister menens.

Nederlanders zijn niet anders gaan denken over allochtonen
Het kabinetsbeleid veronderstelt dat autochtonen steeds kritischer zijn geworden over de multiculturele samenleving. Het mag misschien verbazen, maar dat is niet het geval. Uit verschillende studies die wij vanuit de Universiteit van Tilburg hebben verricht blijkt dat oude Nederlanders de afgelopen tien jaar nauwelijks anders zijn gaan denken over allochtonen. In overgrote meerderheid hebben ze er geen problemen mee dat verschillende etnische groepen in ons land samenleven. Autochtonen vinden al die tijd wel dat allochtonen onvoldoende aangepast zijn, en dat ze op het werk Nederlandse moeten spreken (thuis en op straat hoeft niet). Maar tegelijk zijn ze ook sterk van mening dat je niet mag discrimineren, en dat immigranten en oude Nederlanders moeten samenwerken ‘om de problemen in Nederland op te lossen’.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Donner begraaft de multiculti samenleving

, door

De Nederlandse samenleving en de ‘waarden waarop deze berust’ moeten in ons land centraal staan. Dat schrijft minister Piet Hein Donner ( Binnenlandse Zaken) in vervolg op het Regeerakkoord in zijn donderdagavond verschenen Integratienota.

Hij spreekt van een ‘koerswijziging’ waarmee het kabinet ‘afstand neemt van het relativisme dat besloten ligt in het model van de multiculturele samenleving’. De samenleving verandert, ook door de komst van migranten, maar mag ‘niet uitwisselbaar zijn voor welke andere samenleving dan ook’.

Het is verder niet aan de overheid om mensen te laten integreren, maar aan de migranten zelf om daar hun best voor te doen. Die moeten uit zichzelf proberen een nuttig lid van onze samenleving te worden.

Donner vindt dat het reguliere beleid op het gebied van arbeid, scholing en wonen genoeg moet zijn voor elke burger om naar vermogen een zelfstandig bestaan op te bouwen. Ook wordt normoverschrijdend en crimineel gedrag aangepakt zonder te kijken of de afkomst van de pleger een rol heeft gespeeld.

Ik vind het tamelijk duister, wat Donner ons vertelt. Het ‘relativisme dat besloten ligt in het model van de multiculturele samenleving’ moeten we opgeven? Wat betekent dat? Geen nassi goreng meer? Geen pizza’s of Franse wijn, maar wentelteefjes, drie in de pan en Bessensap? Want we mogen niet niet uitwisselbaar zijn voor welke andere samenleving dan ook? Weg dus met de cola, de hamburger en de chips? En terug naar de Nederlandse waarden?
Alleen, welke waarden kunnen dat zijn? Culturele waarden zijn het niet, want bibliotheken gaan dicht, orkesten worden opgeheven door dit kabinet, de Rijksacademie gaat sluiten en toneelgezelschappen worden afgeslankt of opgedoekt. Welke waarden dan? Tulpen, molentjes en de klompendans?
En integreren moet iedereen maar zelf doen in het vervolg?
Nou ja, mijn (over)grootvaderlijke familie gaf ergens in de jaren ’80 van de 19e eeuw het goede voorbeeld. Kijk op het plaatje hierboven hoe ijverig ze aan het inburgeren waren met hun Volendamse verkleedpartij. (Voor de geïnteresseerden het kleine ventje in het midden is mijn opa, het meisje rechts van hem op de foto is de overgrootmoeder van de cabaretier Micha Wertheim). Maar – een noot voor Piet Hein Donner – deze familieleden van mij konden het zich veroorloven om op deze manier te doen alsof. Ze waren namelijk in goede doen – en zo’n ruime 100 jaar nadat de Joden burgerrechten hadden gekregen – al lang hardstikke geïntegreerd. Tegelijkertijd hadden ze toch ook niet helemaal afstand genomen van ‘het relativisme dat besloten ligt in het model van de multiculturele samenleving’. Want hoewel de familie zich best thuis voelde in ‘de Nederlandse samenleving en de waarden waarop deze berust’, hielden ze toch hardnekkig vast aan hun eigen ietwat afwijkende culturele patroon. Ze waren en bleven namelijk overtuigd Joods. En dat is en was – ondanks de mijns inziens nogal overdreven nadruk die tegenwoordig van bepaalde kanten wordt gelegd op onze zogenaamde ‘joods-christelijke waarden’ – toch echt een tikkeltje afwijkend. Zeker toen, maar nu nog steeds. En als u dat niet gelooft, meneer Donner, hoeft u eigenlijk niets anders te doen dan u even in te leven in de vraag waar het huidige debat over verdoofd of onverdoofd slachten eigenlijk om draait…. .

Vorige Volgende