De neerlandistiek in tijden van Wilders

Als we nu opportunistisch zijn, slepen wij neerlandici grote sommen gelds uit alle onheil die nu op ons af komt gestormd. De universiteiten moeten toch weer Nederlands worden? Nou, wij zijn er klaar voor, kom bij ons! De neerlandistiek zijn de Henk-en-Ingrid-studies bij uitstek. Er zijn allerlei aanwijzingen dat de draconische bezuinigingen op de universiteiten (bijna een miljard euro) bovenaan het lijstje van de toekomstige regering staan. De beuk erin! De protesten die wij dan gaan voeren, zullen alleen duidelijk maken dat de elite extreem links is, of zoiets: haha, moet je die lui nou eens zien strijden voor hun eigen hachie. Want degenen die op die regering gestemd hebben, zullen de komende jaren niets krijgen dat ze echt vooruithelpt, geen verlichting van hun problemen, geen hulp in hun nood. Dus wordt het leedvermaak alvast georganiseerd: de grappige filmpjes van huilende hoofddocenten, de verontwaardigde commentaren in bepaalde kranten dat we allemaal nu eenmaal moeten inleveren. Bakje popcorn erbij, heerlijk. De opstand der intellectuelen Maar wij neerlandici kunnen ons dus redden, mits we ons goed aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid. Weg met het Engels in het hoger onderwijs! Wat u zegt, hebben wij even een mooie taal in de aanbieding. Geld voor woke onderzoek naar de geschiedenis van het kolonialisme of naar ‘woestijntalen’ zoals het Arabisch kan beter aan onze noeste studie van de gouden eeuw, het Gotisch en de Limburgse dialecten worden besteed. Over alle drie die onderwerpen heb ik toevallig gepubliceerd. Dus ik zit goed? Nou, mooi niet. Aanslibben Ik heb de afgelopen jaren geprobeerd mijn politieke opvattingen enigszins gescheiden te houden van wat ik hier schrijf. De regering die er nu aankomt is zo duidelijk tegen de wetenschap (en tegen de journalistiek en tegen het boekenvak en tegen alles waar je kennis aan zou kunnen ontlenen en dat niet bestuurd wordt door Elon Musk) dat je als wetenschapper alleen maar tegen deze regering kunt zijn. En niet een beetje – fel tegen. Ik ben geen neerlandicus omdat ik denk dat de Nederlandse taal en de Nederlandse literatuur op welke manier dan ook beter zijn dan enige andere taal of literatuur. Ik ben neerlandicus omdat ik in Nederland woon en ik geïnteresseerd ben in wat zich om ons heen bevindt. Bovendien hoef je de Nederlandse geschiedenis, de Nederlandse taal, de Nederlandse literatuur alleen maar oppervlakkig te bestuderen om te kunnen zien dat die altijd gevormd zijn door contact met andere culturen – van de Kelten en de Romeinen tot de Amerikanen en de Marokkanen. Interessant is dat wij een delta zijn waar altijd van alles uit alle windstreken is komen aanslibben. Precies die voortdurende mengeling, die maakt de Nederlandse cultuur uit. Hoogste woord Het mooie Nederland is het open Nederland, dat mensen van elders verwelkomt en niet in het gras laat slapen. Dat eeuwenlang het centrum was van de boekdrukkunst. Dat tolerantie tot de hoogste norm verhief. En de hoogste Nederlandse cultuur is die van de humanisten als Erasmus, die straatarm waren maar elitair in de geest, die de waarden van het goede gesprek verdedigden boven alles, en zich afzetten tegen alle agressie. En de vele aanhangers van Spinoza die woordenboeken maakten van het Nederlands en ondertussen écht kritisch na durfden te denken. Een neerlandistiek die aan dezelfde kant staat als de turkologie en de islamstudies en de genderstudies, en niet aan die van de barbaren die nu de macht aan het grijpen zijn.

Door: Foto: Rotterdam monument Erasmus, Ziko van Dijk, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons.
Foto: Flickr CC BY 2.0 DEED European Parliament - A smile hidden behind the European flag

De Europese canon (16-20)

, door

In de alweer vijfde aflevering in de reeks over de Europese canon gaan we kijken naar de overgang van Middeleeuwen naar Nieuwe Tijd.

De Grote Ontdekkingen

Periode: Vanaf 1419

Vanaf 1419 organiseerden de Portugezen systematische verkenningstochten langs de westelijke kust van Afrika. Die werden steeds ambitieuzer. Bartolomeu Dias passeerde in 1488 Kaap de Goede Hoop, Vasco da Gama bereikte in 1497 India. In de tussentijd was Columbus namens de reyes católicos de Atlantische Oceaan overgestoken. Rond 1500 begonnen de Europeane nte begrijpen dat Columbus niet in India was aangekomen, zoals hij dacht, maar een nieuwe wereld had ontdekt.

Vroege kaart van Amerika

We spreken van “de grote ontdekkingen”, namelijk de ontdekking van de al bestaande handelsnetwerken rond de Indische Oceaan en de Caribische Zee. Maar de grootste ontdekking was dat er een nieuwe wereld was, met bewoners die niet stonden vermeld in de Bijbel. De vraag naar hun herkomst speelt nog altijd, maar rond 1500 was er een veel belangrijkere vraag: wat was de informatie uit de Bijbel nog waard?

Collegium Trilingue, Leuven – foto Jona Lendering

Humanisme

Periode: Rond 1516

De vraag naar de compleetheid van de Bijbel kwam niet uit de lucht vallen. Al een eeuw waren er geleerden, ze zogeheten “humanisten”, die probeerden antieke teksten zo wetenschappelijk mogelijk te bestuderen. Erasmus van Rotterdam paste de nieuw ontwikkelde technieken toe op de Bijbel. Om christenen in contact te brengen met het Woord van God, ontdaan van alle onvolkomenheden die kopiisten er (ondanks alle goede intenties) in het voorgaande anderhalve millennium in hadden laten sluipen, publiceerde hij in 1516 een nieuwe, zo betrouwbaar mogelijke editie van het Nieuwe Testament. Dat betekende echter ook dat hij botste met de christelijke traditie.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Serment du Jeu de Paume - Jacques-Louis David

De Jihadist is het gevolg van de Europese malaise

, door

Bij Nader Inzien is een blog waar zo’n 23 academische filosofen op publiceren. Deze bijdrage is van Eric Schliesser, hoogleraar Filosofie en Ethiek te Gent.

Volgens de EU zijn er tenminste 6000 Europese jonge mannen naar Syrië getrokken die zich bij Jihadistische groepen hebben aangesloten (het werkelijke aantal wordt veel hoger vermoed). Gezien het feit dat een aantal van hen naar Europa zijn teruggekeerd om lokale terreuraanslagen te plegen, worden terug te keren jihadisten door de EU nu gezien als een bedreiging van de veiligheid (zie hier).

In reactie daarop proberen overheden nu preventief te voorkomen dat deze mensen afreizen uit Europa (in weerwil van het basisrecht op vrije personenverkeer), zelfs als het een nobel motief betreft om te vechten tegen dictatuur aldaar.

Mijn collega, Marieke de Goede, heeft een aantal andere aspecten van dit preventief beleid beschreven in haar boek (2012) Speculative Security: The Politics of Pursuing Terrorist Monies, en dit beleid in breder perspectief geplaatst. Een opvallende bevinding van De Goede is hoe groot inmiddels de verplichtte, wettelijke rol van privé-partijen (zoals banken en financiële instellingen) in het toezicht op en rapportage van mogelijke verdachte terroristische transacties is geworden.

Onlangs, tijdens een congres dat door Prof. De Goede georganiseerd werd (“European Security Practices After 9/11”), leerde ik dat in veel Europese landen er nu wetgeving in de maak is (of reeds is doorgevoerd) dat soortgelijk toezicht en rapportage van artsen, leraren, advocaten, hoogleraren, en zelfs ouders (enz.) vereist danwel probeert deze partijen uit het maatschappelijk middenveld te betrekken in vrijwillige begeleiding en, indien nodig, rapportage van ‘potentiële’ jihadi.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Het humanisme tegen het licht

, door

Een bijdrage van Toon Kasdorp.

De Vrijheid en gelijkheid van de Franse republiek van 1792 is alleen maar te begrijpen tegen de achtergrond  van de onvrijheid en de ongelijkheid van de Franse onderdanen  onder het ancien régime.

De eerste artikelen [1] van de grondwet van 1793 zijn een afrekening met het verleden en een programma voor de toekomst. Hetzelfde geldt voor artikel 1 van de Duitse grondwet [2] na de nazitijd. Dat artikel is in de grondwet gekomen om de aantasting van de menselijke waardigheid in de concentratiekampen en in de straten van het Nazirijk voorgoed uit Duitsland te bannen. Die bepalingen hebben de uitsluitende strekking om  iets uit het verleden af te wijzen en ze hebben daarmee een historisch bepaalde en duidelijke inhoud.  Ze hadden van oorsprong niet de algemene betekenis die ze nadien gekregen hebben, maar beoogden aanwijsbare maatschappelijke misstanden te bestrijden. Die misstanden zijn bij ons intussen opgeruimd en de geciteerde wettelijke bepalingen zouden daarom zonder bezwaar uit de grondwet kunnen verdwijnen, maar stel het maar eens voor en kijk wat er dan gebeurt.

De onaantastbaarheid van de waarde van ieder mens en van ieders  gelijkheid voor de wet, zijn vrijheid en het recht op bescherming van zijn veiligheid en die van zijn eigendommen, dat waren vanouds de mensenrechten, die in de loop van de jaren op onderdelen wel zijn uitgebreid en ingekort [3], maar die tezamen met de democratische rechtsstaat nog steeds de grondslag  vormen van de Westerse samenleving.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Zomerserie | Poëet in de Provence

, door

Sargasso duikt deze zomer in de letteren en bezoekt kleine literaire musea in Nederland en daarbuiten. Vandaag een bijdrage van Bram Zieck over het Petrarca-museum in Fontaine de Vaucluse.

In een betoverend mooie, goed verborgen vallei in de Provence, iets ten oosten van Avignon, kocht de Italiaanse dichter Francesco Petrarca (1304-1374) in het jaar 1337 een eenvoudig huis, nadat hij de pausen was gevolgd in hun zelfgekozen Franse ballingschap. Om te kunnen ontsnappen aan de drukte van het pauselijk Hof had hij een plek uitgezocht waar hij in alle rust kon werken aan zijn oeuvre.  Het verblijf in de Vaucluse zou één van de meest vruchtbare periodes worden in het leven van de Italiaanse humanist-dichter, die wordt beschouwd als de wegbereider van de Renaissance. De meeste van zijn Latijnstalige traktaten als de Africa en het Bucolicum carmen zagen er het licht, maar ook zijn hoofdwerk in het Italiaans, Il  Canzoniere, kreeg in deze periode vorm.

Onderwerp van veel gedichten in het Canzoniere is Laura, een jonge vrouw die hij in 1327 ontmoette in een kerk in Avignon. Zij zou voor altijd de muze voor zijn poëzie blijven.Nooit, Vrouwe, gaat u ongesluierd uit,

niet ’s avonds, niet bij dag,

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Is de PVV een christelijke partij?

, door

Martin Bosma (Publiciteitsfoto PVV)

Martin Bosma, partij-ideoloog van de PVV, schrijft zijn eerste uit een reeks columns voor NRC. Ik wil het hier niet hebben over zijn retorisch talent – met een rake kenschets wordt de NRC-lezer weggezet – nee, het gaat me om dit terloopse zinnetje: “Het christendom vind ik mooi.”

Is de PVV dan een christelijke partij? Tot nu toe zag ik de PVV op ethisch-ideologisch vlak als een neo-liberale partij met socialistische trekjes. Het hield zich met religie alleen in negatieve zin bezig: bestrijding van de islam. Het gedweep met de judeo-christelijke traditie zag ik vooral als een steun aan humanistische en liberale waarden: vrijheid van denken en spreken, democratie, law and order, en verder moreel neutraal.

Door dit zinnetje van Bosma komt dat op losse schroeven te staan. Méént Bosma het écht als hij zegt dat hij het christendom ‘mooi’ vindt? En wat vindt hij dan precies zo ‘mooi’ aan het christendom? Het is makkelijk om op het gruwelijke verleden van het christendom uit het verre verleden te wijzen (zoals de vernichtung van de andersdenkende Katharen of de roofexpedities die Kruistochten worden genoemd), maar ook recentelijk valt er nog heel wat af te dingen op het christelijk geloof. De Paus voert immers een organisatie aan die holocaust-ontkenners in genade aanneemt, condoomgebruik ontmoedigt en zo AIDS helpt verbreiden, homo’s uitsluit en decennialang kindermisbruik gedoogde en verborg. Als het aan de SGP ligt zou PVV-er Fleur Agema niet in de politiek kunnen zitten (vrouwen zijn immers alleen geschikt voor het aanrecht en moederschap), en de ChristenUnie staat al op haar achterste benen bij een gouden bikini op een reclameposter en zou abortus het liefst verbieden. Steunt Bosma dergelijke standpunten?

Quote du Jour

Quote du Jour – Orthodoxe overmoed

, door

Een typisch voorbeeld van orthodoxe overmoed. Vooral ergerlijk is de respectloze omgang met wetenschappelijke kennis. (Volkskrant)

Rein Zunderdorp voorzitter van het Humanistisch Verbond, de levensbeschouwing die de mens centraal stelt, valt de succesvolle terugstuur actie van de samenwerkende weblogs bij. Of het overmoed van de orthodoxen is zal de tijd uitwijzen. Misschien zien de orthodoxen op dit moment wel een window of opportunity in een tijd dat esoterie het aflegt tegenover wetenschap? Complottheoreticus Patrick Savalle van het complotblog Zapruder is in ieder geval op de hand van de creationisten. Vanochtend noemde hij op radio FreshFM paleontologen “mensen die in de grond graven naar bewijs en alles wat ze niet begrijpen er weer in terug stoppen”. Zo worden de bokken van de schapen gescheiden.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Volgende