Kunst op Zondag | De kus: Hoe was het ook al weer?

The First Embrace (de eerste omhelzing) is de World Press Photo van het Jaar geworden. Met dank aan fotograaf Mads Nissen. Een verpleegster omhelst een 85-jarige bewoonster van een verzorgingstehuis in Brazilië. Wel met een “knuffelgordijn’ tussen hen in. De eerste omhelzing na vijf maanden fysieke afstand. De pandemie heerst ondertussen zo lang dat de knuffel, de omhelzing en de kus dreigen te vervagen tot Rutteaanse herinneringen. Gelukkig hebben we de kunst nog om te zien hoe het ook alweer was. 1305 Giotto di Bondone – De ontmoeting bij de Gouden Poort. Giotto di Bondone deed er zo’n drie tot vier jaar over om de Scrovegni-kapel in Padua vol te kalken (=oneerbiedige definitie van fresco’s) met de ‘Heilsgeschiedenis’. Hij vatte het verhaal samen in 39 scènes en op een van de fresco’s is een tafereel uitgebeeld dat te boek staat als de eerste kus in de beeldende kunst: de opa en oma van Jezus kussen elkaar bij de Gouden Poort. 1306 Giotto di Bondone – Het verraad van Judas (de kus). Ook in lang vervlogen jaren bleek dat in tijden van crisis een kus levensgevaarlijk kon zijn. Sindsdien is de overbrenging van ademtocht, speeksel, etensresten, bacillen en virussen de wereld niet meer uit te krijgen. 1859 Francesco Hayez – Il Bacio. 1890 Jean-Léon Gérôme - Pygmalion en Galatea. 1917 Egon Schiele - Die Umarmung (Liebespaar II). 1930 Ernst Ludwig Kirchner – The Kiss. 1931 Pablo Picasso - Figures by the Sea (The Kiss) 2009 Corrine Bot – Kissboxing. https://www.youtube.com/watch?v=CBazq122uMo 2014 William Cobbing – The Kiss 2 Meer zien? Op Vimeo meer filmpjes van het werk van William Cobbing. https://www.youtube.com/watch?v=e0J2bmjqmFE Zo was het, zo kon het zijn. En toen kwam Het Virus… 2020 Penny Byrne - Love in a Time of Corona. Oorspronkelijk heette dit werk uit 2016 ‘Love is a battlefield’. Op 14 maart 2020 verklaarde Penny Byrne dat ze het werk hernoemde tot ‘Love in a Time of Corona’, want met de bronzen gasmaskers en het weelderige satijnzwarte patina symboliseert dit werk de huidige tijd. 2020 Noortje de Brouwer – The kiss, spring 2020. https://www.youtube.com/watch?v=XLETb47FFXk U allen krijgt mijn coronaveilige virtuele kus….

Foto: Juha van 't Zelfde (cc)

Hoe wij herinneren

VERSLAG - Het is de maand van de lijstjes en overzichten. Wat moeten we volgens wetenschappers meenemen uit 2018? Met jonge wetenschappers van de Utrecht Young Academy (UYA) blikken we terug op het afgelopen jaar.

De droogte die maandenlang duurde en waarvan de gevolgen nog steeds spelen. Over de klimaatzaak die Urgenda won, over het verhoor van Kavanaugh voor zijn benoeming aan het Supreme Court en over de Brexit. Uit de rol die deze gebeurtenissen in de samenleving spelen en waarom we die meenemen, stijgt een overkoepelende vraag: wat is de betekenis van herinneren? Is hoe we herinneren belangrijker dan wat we herinneren?

Literatuurwetenschapper en UYA-voorzitter dr. Susanne Knittel beet het spits af met een column. Monumenten, beelden maar ook films en tentoonstellingen helpen ons het verleden een rol te geven in het heden. Na de Tweede Wereldoorlog zag je dat er iets veranderde in wat we belangrijk vinden om te herdenken.

Daarvoor waren het vaak oorlogshelden die standbeelden kregen en waar straatnamen naar vernoemd werden. Denk aan J.P. Coen, Michiel de Ruyter of Abel Tasman (waarover nu discussie is ontstaan: zijn dit wel helden?) Na de oorlog kregen slachtoffers – van rampen en oorlogen – een belangrijkere rol. Zo vertelt de keuze welke personen of gebeurtenissen we een plaats geven, iets over de manier waarop we naar onze geschiedenis kijken.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Een opgeschoonde Mandela

…wordt op dit moment door veel van zijn voormalige vijanden toegejuicht:

Those who suffered under apartheid, the exiles, those who were active in solidarity overseas: all will have their memories […] But sadly, they have to share a stage with the official voices of commemoration: politicians and others who cared little for the ANC or who actively opposed it. In the UK it is sickening to hear eulogies from the braying Tories, the Bullingdon-club types and ex-members of the Federation of Conservative Students who sang “hang Nelson Mandela” in the 1980s. No doubt, in the US, there will be some prominent Reaganites who utter similar word of appreciation.

Foto: x1klima (cc)

Dat wrange mechanisme

COLUMN - O, de liefde, de liefde. Die maakt het ondraaglijk om te moeten gadeslaan hoe vreselijk de mensen van wie je houdt, door ziekte te grazen kunnen worden genomen: je hart valt wel vijf keer op een dag aan gruzelementen, in een oogwenk, of in een eeuwigdurende seconde.

Niks laten merken, rustig blijven, en vooral: nooit opgeven, gewoon doorgaan. Je voelt je machteloos terwijl je alle zeilen bijzet, want niets kan écht helpen om ze overeind te houden, er is gewoonweg niets voorhanden dat de mensen waarvan je houdt onschendbaar kan maken – zelfs de liefde niet.

Blijven zoeken, blijven kijken, blijven proberen. Vindt nieuwe manieren uit om weer contact te maken, om door de ziekte heen te breken, om je eigen angsten opzij te schuiven, en weer vers en oprecht te kijken en te luisteren naar hen van wie je houdt.

Diezelfde liefde die je hart breekt, sterkt je. Want alleen daaruit haal je de kracht om koppig, vrolijk, welgemoed, aandachtig, en vooral: zonder ooit maar een seconde het verlangen te voelen om ’t maar op te geven, vastberaden te blijven zoeken. De liefde lijmt ons aan elkaar vast.

Een goede vriendin heeft jarenlang intensief gezorgd voor haar steeds zieker wordende echtgenoot. Waar wij vrienden-op-afstand intussen haast niets meer terug zagen van de man die hij ooit was geweest, was zij stellig: ze zag hem nog steeds, al was het gaandeweg in kleinere fracties, in kortere momenten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Souvenir

COLUMN - Ik weet nooit wat ik mee moet nemen. Wel voor de slopers, maar nooit voor de man. De afgelopen paar dagen was ik in Parijs met mijn Franse vriendin en ik vind het altijd wel zo leuk om iets kleins mee te nemen als teken dat ik heus wel aan ze heb gedacht tussen al het geoehlala door. De sneeuwbolletjes met Eiffeltoren waren zo gekocht, evenals de T-shirtjes met ‘Paris Rocks!’ erop. Voor de man had ik nog niets.

Ineens wist ik het. Een leuker cadeau kon ik niet bedenken. Zeven jaar geleden waren wij namelijk samen in Parijs, de man en ik. Ik was zwanger en wij zaten in grote spanning te wachten op de uitslag van de vruchtwaterpunctie. Die uitslag, daar moet je vier weken op wachten en hij zou   tijdens ons romantische weekendje weg bekend worden. Dat je aan het eind van die vier weken gek bent geworden van alle mogelijke scenario’s spreekt denk ik voor zich. Dus toen ik op mijn telefoon het berichtje las van de gynaecoloog dat alles goed was en we daar maar een voorzichtig glaasje bubbels om moesten drinken zolang we het haar maar niet vertelden, sprongen wij een gat in de lucht. De sfeer was ineens compleet anders en dat gingen we vieren.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour – Niet meer herinneren

“Ik ben niet van alle aandacht dus ik dacht bij mezelf: welke Zomergast kan ik me nog herinneren van twee jaar geleden. Ik kon niemand bedenken. Een geruststellende gedachte, want zo zal het mij ook wel vergaan.” (deStentor)

Dit zei socioloog Willem Schinkel (31) vooraf aan zijn optreden in VPRO’s Zomergasten. De tijd zal ons leren of we over twee jaar Schinkel’s optreden nog herinneren. Maar ik persoonlijk vond zijn observaties over de “hypochondrische maatschappij” zeker de moeite waard. Dat we leven in een maatschappij die te veel doet aan zelfanalyse en zich allerlei kwalen aanpraat blog ik hier regelmatig als het maatschappelijke gemekker over allochtonen en “de macht van Brussel” weer eens aanzwelt. Het komt mij steevast op volkse reprimandes te staan en ben binnen tien comments alweer mijn Ivoren Toren ingebonjourt, afijn dat is dan mijn zelfverkozen lot.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.