het Saillant | Een fascist is een fascist

"In een tijd, waarin wij gemaand worden zelfs niet te spreken over de republiek van Weimar en historische ervaringen uit het geheugen te bannen, zou Nederland een moreel kompas als dat van J.B. Charles goed kunnen gebruiken". Geen stelling van bovengetekende blogger maar van columnist Elsbeth Etty. In haar laatste column bespreekt ze de houding van verzetsman, schrijver, dichter en criminoloog prof. Willem Nagel (1910-1983), pseudoniem J.B. Charles tegenover het fascisme en alles wat daar naar riekt. J.B. Charles hield er een erg brede definitie op na: alles wat hem niet beviel was fascistisch. In de laatste alinea's van haar column komt de PVV ter sprake en zet Etty vraagtekens bij de overdreven voorzichtigheid waarmee deze partij in het publieke discours wordt geduid. Je mag de ideeën van deze partij wel abject maar niet fascistisch noemen? De column van Etty komt enkele dagen na een artikel van Prof. Frans Leijnse waarin hij stelt dat er 'weinig twijfel bestaat dat PVV fascistisch is'. Terugkomend op het saillant, zegt u het maar: moeten we het beestje bij de naam noemen en zo ja is Nederland daarbij gebaat?

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Fotos des Tages | De NIMBY voorbij


Deze week stond er op Sargasso een Waanlink naar een essay van een milieuactivist die van zijn geloof gevallen was. Volgens Paul Kingsnorth (37) zijn windmolens in een landschap even erg als een autosnelweg. Mijns inziens betreft het hier een schrijver die met wat controversiële uitspraken zijn boekverkoop probeert op te krikken. Maar ik sluit een midlife crisis die verwarring en teleurstelling bij Kingsnorth oproept ook niet uit. Mannen van 37 hebben het immers ook niet makkelijk.

Ter relativering kunt u nu kijken naar een fotoserie van de oil rush in Californië begin twintigste eeuw. Wie klaagt er na het zien deze foto’s nog over die paar witte paaltjes aan de einder?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Whatever Happened To Leon Trotsky?

Buste van Trotsky in zijn huis annex museum in Mexico (foto: flickr/kalavinka)

Eenieder die bekend is met het aanstekelijke nummer No More Heroes (1977) van The Stranglers weet natuurlijk het antwoord op deze vraag:

“He got an icepick, that made his ears burn.” [hele tekst]

Vandaag is het precies 70 jaar geleden dat Leon Trotsky overleed. Lang voordat ik ooit van Trotsky had gehoord of in Coyoacán, Mexico Stad een bezoek had gebracht aan het huis waar hij werd vermoord, was ik dankzij The Stranglers al op de hoogte van het belangrijkste detail van de moord: namelijk het wapen waarmee Lenin’s ooit gedoodverfde opvolger werd omgebracht.

Ik denk dat er in de wereldgeschiedenis weinig moorden zijn gepleegd waarbij het gebruikte moordwapen een stuk steviger in het collectieve geheugen staat gegrift dan de exacte omstandigheden van de moord. Wie was Leon Trotsky eigenlijk precies? Wat deed hij in Mexico? Waarom werd hij vermoord en door wie? Menig persoon zal op al deze vragen het antwoord schuldig moeten blijven. Voor velen is het enige brokje informatie dat in een onwillekeurige Cluedoreflex is blijven hangen het illustere moordwapen. Maar zelfs dat blijft tot op de dag van vandaag omgeven door raadselen.

Trotskypiolet_2Ik heb op internet na enig zoeken een foto terug kunnen vinden uit 1940 met het vermoedelijke corpus delicti. Het is duidelijk een kleine pikhouweel of ijsbijl, zoals gebruikt door bergbeklimmers, in het Spaans (en Frans) een piolet genaamd. Het wapen dat werd gebruikt voor een van beruchtste politieke moorden ooit, raakte echter kort daarna zoek. Begin 1941 verdween de piolet vanuit een speciale beveiligde kamer op het politiebureau in de Mexicaanse hoofdstad.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Voortbestaan CDA in gevaar?

De CDA partijtop kiest voor politieke samenwerking met de PVV. Het CDA ontleent haar bestaansrecht aan haar stabiele, behoudende en betrouwbare koers. Op sociaal-economisch gebied stond de partij van oudsher één stap links van de VVD en twee passen rechts van de PvdA. Kortom: een veilige haven voor iedere christen die zich niet thuisvoelde bij al te rechts of al te links. Vanaf de jaren ’60 begonnen structurele veranderingen in de maatschappij de partij parten te spelen. Ontkerkelijking, verstedelijking en ontzuiling maakte de traditionele achterban van het CDA minder trouw. Toch bleef het CDA vanaf haar oprichting in 1980 de belangrijkste machtfactor in het Nederlandse politieke landschap. Sterker nog: de confessionelen hebben vanaf de invoering van het algemeen kiesrecht het Nederlandse politieke beeld grotendeels bepaald. Meestal leverden de confessionelen de minister-president, vrijwel altijd nam men regeringsverantwoordelijkheid. In de hele 20ste eeuw week de partij nooit af van de stabiele, behoudende en betrouwbare koers. De koers die mensen deed besluiten voor het CDA te kiezen, zelfs al waren diezelfde mensen niet langer kerkelijk, plattelandbewoner of innig verbonden met hun christelijke zuil.

Eerste barstjes in het imago

In de jaren ’90 van de vorige eeuw kwamen de eerste barstjes in het schijnbaar onkreukbare imago van de partij, de paarse kabinetten waren het logische gevolg. Balkenende sloeg in 2001 terug. Voor het eerst mocht er een nieuwkomer meedoen, het net opgerichte LPF. Dat was geen succes, het kabinet stierf een vroege dood. Daarna koos Balkenende weer ‘ouderwets’ voor afwisselend liberalen en sociaal-democraten. Er kwamen meer barstjes en kreukels, vooral in de vorm van vroegtijdig vallende kabinetten. Het CDA was nog wel behoudend, maar niet erg betrouwbaar meer, om over de stabiliteit maar te zwijgen. Maar liefst 4 kabinetten sneuvelden voortijdig. Door de enorme politieke versplintering bleef het CDA nog wel de grootste partij, maar in absolute stemmen daalde de invloed langzaam maar zeker. In september 2008 barstte de wereldwijde economische crisis los. De roep om hard te saneren (rechts), werknemers te beschermen (links) en economische hervormingen (iedereen) door te voeren werd groter. CDA, PvdA en ChristenUnie bleven rustig. Maatregelen als de deeltijd-WW deden het begrotingstekort weliswaar stijgen, maar Nederland behield de laagste werkloosheid van heel Europa. Successen werden in de verkiezingen niet benadrukt door het CDA. Balkenende riep vlak voor de verkiezingen dat drastische hervormingen noodzakelijk waren. Om die reden zag hij zelfs kans op samenwerking met GroenLinks. Natuurlijk, een uitspraak van een kat in het nauw, maar wel een historische uitspraak. Voor het eerst in haar bestaan zochten de confessionelen de oplossingen in het nemen van progressieve, drastische, bijna revolutionaire maatregelen. Vond hij een eeuw behoudend confessioneel beleid dan zo rampzalig?

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Brighter Than A Thousand Suns

Atoombom Hiroshima

Vandaag is het precies 65 jaar geleden dat de Amerikaanse atoombom Little Boy boven Hiroshima werd afgeworpen. Een tweede bom, genaamd Fat Man, vaagde amper drie dagen later de havenstad Nagasaki vrijwel weg van de aardbodem. Rond 15 minuten over 8 op de ochtend van 6 augustus 1945 explodeerde Little Boy op enkele honderden meters boven het centrum van Hiroshima. De explosie genereerde temperaturen tot 3900 graden en drukgolven met snelheden boven de 1000 km per uur. Naar schatting 70.000 inwoners van de stad werden gedood: velen van hen verbrand, verkoold en vervolgens verdampt, alles in een fractie van een seconde.

In totaal vonden bij de twee atoomexplosies in Hiroshima en Nagasaki zo’n 340.000 mensen de dood, ook nog jaren later als gevolg van de dodelijke radioactieve straling. Volgens de officiële verklaring waren de nucleaire verwoesting van Hiroshima en Nagasaki noodzakelijk voor een snelle beëindiging van de oorlog in de Stille Oceaan. De inzet van de atoombom zou in deze lezing juist een zegen zijn geweest, want ze voorkwam een langdurige voortslepende invasie die nog honderdduizenden slachtoffers zou hebben gekost. Dit is ook de strekking van de propagandafilm “A Tale of Two Cities”, waarvan je hier een fragment vindt. Deze voorstelling van zaken lijkt echter hogelijk onrealistisch, zoals natuurkundige en activist Arjun Makhijani in deze video betoogt.

In werkelijkheid probeerden de Japanse autoriteiten al sinds mei 1945 – vergeefs – achter de schermen een einde aan de oorlog te maken en hadden de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki nauwelijks invloed op het uiteindelijk verloop van de strijd. Onder meer de United States Strategic Bombing Survey concludeerde dit reeds in juli 1946:

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tour de Force

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag is dat Ger Bosma met een kleine historische terugblik op de Tour.

De renners van de Tour rijden vandaag de laatste kilometers naar Parijs. Traditiegetrouw zal de finish liggen op de Champs-Élysées. Hoewel traditie? Het lijkt misschien alsof het nooit anders is geweest, maar toch is het pas sinds 1975 dat de Tour de France daar eindigt. De Belg Walter Godefroot won die dag de sprint en Bernard Thévenet kreeg definitief le maillot jaune om de schouders. De laatste Tourdag is overigens vaak weinig meer dan een formaliteit. Ook in 2010 ligt het draaiboek voor de zesendertigste aankomst op de Champs-Élysées al enige tijd klaar. Contador zal het geel behouden en Cavendish wint voor de vijfde maal de massasprint.

Toch is er heel wat veranderd sinds de eerste editie in 1903, die gewonnen werd door Maurice Garin. Die eerste Tour, georganiseerd door de hoofdredacteur van het tijdschrift L’Auto, Henri Desgrange, had een lengte van 2428 kilometer. Qua afstand valt dit mee. De Tour van 1926, de langste en volgens sommigen de zwaarste ooit, was 5745 km lang. De laatste jaren praten we gemiddeld over een parcours van zo’n 3500 km.

Garin met zoon en verzorger (Wikimedia Commons/Marcela)

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

het Saillant |Keerpunten?

SaillantLOGO Wie oppervlakkig naar de geschiedenis kijkt, ziet grote keerpunten die de loop van de wereldgeschiedenis bepalen. Wie dieper op diezelfde keerpunten inzoomt, ziet een complexer beeld. Er blijken talloze kleine keerpuntjes te bestaan. Ook is ieder keerpunt naar voren of juist naar achteren te halen in de tijd en het eens zo belangrijke keerpunt staat daardoor minder op zichzelf. De grote keerpunten staan ook niet los van de alledaagse, niet in handboeken opgeschreven, voortkabbelende geschiedenis. Keerpunten vormen een logisch geheel met de periodes ervoor en met de periodes erna. Saillanter geformuleerd: keerpunten in de wereldgeschiedenis bestaan niet!

Plotselinge val?

In geschiedenishandboeken van meer dan 30 jaar oud spreekt men over de plotselinge val van het Romeinse Rijk. Alsof we in één klap van een hoogbeschaafde cultuur de Duistere Middeleeuwen inlazerden. Eigentijdse historici denken daar anders over. De overgang van ‘Het Romeinse Rijk’ naar ‘De Middeleeuwen’ noemt men nu een eeuwendurende transformatie. Religie, taal en rechtspraak overleefden de langzame val van het Romeinse Rijk tot aan het heden. Karel de Grote noemde zich keizer, Otto I ook, Constantinopel had zelfs tot 1453 een Romeinse keizer. Napoleon werd in 1804 tot keizer gekroond en de betekenis van het Russische tsaar is keizer. Die laatste stierf in 1917. Hoezo plotselinge val? In 476 werd de laatste West-Romeinse keizer naar huis gestuurd. Als je alleen dát feit kunt reproduceren, heb je weinig geleerd. Zoals Maxima ongetwijfeld goed in de oren zal klinken: dé val van het Romeinse Rijk heeft nooit plaatsgevonden. Er is sprake van talloze valletjes en dan werd er ergens anders weer opgekrabbeld. Zo vaak dat er van één keerpunt, op één plaats, op één tijd, geen sprake is.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende