Job en Jet en de snelkookpan van de studie

Het is een journalistiek puik stukje werk, de reportage die AT5 maakte (hieronder) over de vraag of er op de Universiteit van Amsterdam nog wel sprake is van ‘academische vrijheid’. Het enige bezwaar is misschien dat het nauwelijks gaat over ‘academische vrijheid’ in strikte zin – het recht van onderzoekers om te onderzoeken wat zij belangrijk vinden en over dat onderzoek ook te zeggen wat hun juist lijkt. Want het zwaartepunt lag bij studenten en onderwijs en de vraag of je in de collegezaal wel kunt zeggen wat je wilt. Ik moet allereerst zeggen dat ik misschien een nogal Nijmeegse blik op een en ander heb. Ik heb het afgelopen jaar colleges gegeven over gender, en genderneutraliteit, en de rol van etniciteit in taalverschillen, en wat al niet, en er waren wel gesprekken, maar ik heb niet de indruk dat die voor iemand onaangenaam waren . Ik ben nu bezig met de afronding van enkele scripties, waarin bijna steeds een gendercomponent zit (het onderwerp hangt in de lucht) maar ook hierin gaat alles steeds keurig en zonder bedreigingen van wiens vrijheid ook. Ik wil onmiddellijk aannemen dat dit op de UvA allemaal heel anders is, de ‘grote stad’ immers, net wat u zegt, maar dan zou ik tegen studenten die aan de UvA last hebben van hun mening, of ze nu ‘links’ of ‘rechts’ zijn, willen zeggen: neem de trein en kom naar ons toe, het is maar anderhalf uur verderop. Onaangenaam Het sterke van de AT5-reportage is dat ze twee protagonisten hebben gevonden die bijna clichématig diametraal tegenover elkaar staan: Job, die een master militaire geschiedenis heeft gedaan, en Jet, die zichzelf als nonbinair identificeert en ‘interdisciplinaire sociale wetenschappen’ studeert. Het zijn allebei evident heel lieve mensen, met geen enkel kwaad in de zin maar integendeel het beste met de wereld voor, allebei welbespraakt en ongetwijfeld onderweg naar een mooie toekomst. Niet bepaald de mensen die de vrijheid van wie dan ook ‘onder druk’ zouden zetten. Het lijken wel Nijmeegse studenten! Het meest aggressieve is nog dat ze allebei in de openbare bibliotheek voor een kast met misdaadromans zijn gezet, zoadat je allerlei pistolen in beeld zag. Tussendoor was dan nog een ook al bijna cliché-matige docent te zien met witte haren die vond dat de jeugd tegenwoordig niet meer kon incasseren en dat de universiteit een plaats moest zijn waar je geconfronteerd werd met onaangename dingen omdat dit juist goed is voor je ontwikkeling. Ik weet niet waar die man gestudeerd heeft, maar ik kan me niet herinneren tijdens mijn studie geconfronteerd te zijn met meningen of wereldbeelden die ik onaangenaam vond, dus ik ben misschien niet goed opgeleid. Permitteren In ieder geval heb ik een heel andere diagnose dan die man. Jet en Job lijken me allebei voorbeelden van jonge mensen die zoeken naar hun eigen plaats in de wereld, hun eigen identiteit. Dat is wat jonge aanstaande intellectuelen van oudsher doen tijdens hun studententijd. Alleen: ze hebben daar nu eigenlijk geen tijd meer voor, want ze moeten in razend tempo eerst hun bachelor halen en dan een master. Ze kunnen zich niet permitteren om af en toe een vak waar ze nog niet aan toe zijn over te slaan, ze kunnen zich geen echt gesprek permitteren – het moet allemaal razendsnel. En daar krijg je dan het soort schijntegenstellingen van tussen ‘woke’ en ‘antiwoke’, tussen Jet en Job. Maar werkende jongeren konden zich dat soort eindeloze zoektochten toch ook nooit permitteren? Nee, maar die verkeren ook niet alleen maar tussen andere zoekende leeftijdsgenoten. Dat is overigens heel jammer: in de ideale maatschappij zou iedereen het recht hebben om een aantal jaar een enorme bal te zijn of juist de hele dag sojacino te drinken. Wee de samenleving waarin niemand zich dat nog echt kan permitteren. De reportage van AT5 https://www.youtube.com/watch?v=NpozCZCyoN0  

Door: Foto: hans foto (cc)
Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Dat mag je óók (al niet meer) zeggen

, door

RECENSIE - Het genootschap Onze Taal heeft onder deze titel een leerzaam boekje uitgegeven over hedendaagse taalgevoeligheden. Taal is de afgelopen jaren, in navolging van Angelsaksische landen, ook in Nederland een strijdperk geworden. Bepaalde termen zijn in de ban geraakt omdat ze als beledigend en stigmatiserend werden ervaren. Maar niet door iedereen. Tegenstanders ervaren nieuwe regels als ideologisch geïnspireerde dwingelandij. Taalkwesties dragen zo bij aan de polarisatie in het publieke debat. Tijd dus voor een verhelderende gids: welke woorden kunnen, en welke juist niet (meer)?

Taalkundige Vivien Waszink inventariseert ‘wat er allemaal gebeurt op het gebied van schurende taal, genderinclusief woordgebruik en het weergeven van diversiteit.’ Het aardige van haar benadering is dat zij nieuwe woorden en uitdrukkingen voornamelijk beschrijft, verklaart en van de nodige achtergrondinformatie voorziet, maar nergens voorschrijft. Je kunt er mee instemmen, je kunt er ook afstand van nemen. Genderneutraal taalgebruik wordt steeds vaker de norm. ‘Dames en Heren’ wordt ‘Beste reizigers’. Dat went best snel. Maar kan al het mannelijke en vrouwelijke volledig uit het publieke discours worden geweerd?

Het is het goed om kennis te nemen van wat er op dit gebied leeft. Achter de taalkwesties worden veel bredere maatschappelijke kwesties zichtbaar. Ze roepen de vraag op of taal de weg kan zijn tot rechtvaardiger maatschappelijke verhoudingen, meer diversiteit en minder ongelijkheid. Taal is een peilstok voor verdergaande veranderingen in de samenleving. Maar die veranderingen vragen tijd en vooral inspanning op andere gebieden zoals wetgeving en verdeling van de welvaart. Alleen woorden zijn niet in staat het denken van mensen een andere richting te geven. Alleen als we steeds meer vrouwelijke directeuren tegenkomen raken we het beeld kwijt dat een directeur altijd een man is. Ik denk dat voor een volgende generatie een arts een vrouw is, terwijl ouderen haar nu nog vaak als verpleegkundige (of nog erger ‘verpleegster’) zien. Daar kun je met goedbedoelde taalrichtlijnen niet tegen op.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Vox España (cc)

Genderneutrale sjwa na het fascisme

, door

Giorgia Meloni, een politica die wel ‘postfascistisch’ genoemd wordt, is de nieuwe premier van Italië, en een van haar eerste daden was dat ze aankondigde niet als ‘la presidente’ te willen worden benoemd, met een vrouwelijk lidwoord la, maar als ‘il presidente’. Het Italiaans telt traditioneel slechts twee grammaticale geslachten, en daarbij geldt de mannelijke vorm als neutraal, ongeveer zoals bakker in het Nederlands traditioneel als mannelijk en neutraal geldt.

Het leverde Meloni kritische commentaren op, bijvoorbeeld op Twitter:

(Meloni wil ‘il’ presidente genoemd worden. Nou, nee, mijn beste: alleen pronouns die corresponderen met wat je tussen je benen hebt, wij wijken niet voor gender-ideologie!)

De beslissing valt natuurlijk ook niet anders te zien dan als onderdeel van de discussie over genderneutrale taal die in grote delen van de wereld woedt, en zeker ook in Italië. Het is een eigenaardig kenmerk van al die discussies dat men nauwelijks over de taalgrenzen heen kijkt. Naar de discussie in Amerika wordt nog wel verwezen, maar dat overal in Europa over dit onderwerp gesproken wordt, daarvan lijkt vrijwel niemand zich bewust. Terwijl het, zou je zeggen, zowel voor voor- als tegenstanders interessant kan zijn kennis te nemen van wat er elders te berde wordt gebracht. (Voor de Italianen is het bijvoorbeeld potentieel interessant dat de Académie française enkele jaren geleden besloot dat naar vrouwelijke ministers verwezen moet worden met le ministre omdat ‘functie voor persoon gaat’; maar dat zelfs de Franse regering zich daar niet aan houdt.)

Foto: webchicken (cc)

Staatsopvoeding

, door

OPINIE - Er was weer eens #ophef (er werden Kamervragen over gesteld, jawel), over een oproep van minister Ingrid van Engelshoven aan speelgoedfabrikanten, om eens kritisch te kijken naar het eventueel seksistische karakter van hun producten. Volgens de minister leiden genderstereotypen ertoe dat de persoonlijke en professionele ontwikkeling van vooral vrouwen wordt gehinderd.

Hokje

Nou ben ik het met dat laatste maar ten dele eens. Want ook jongens en mannen worden in een hokje geduwd. Wie huisman wil zijn, wordt uitgelachen, of op zijn minst meewarig bezien. Een jongetje dat een jurk aan wil of met poppen spelen idem dito. Voetballers kunnen nog steeds niet uit de kast komen. Dat gezegd hebbende; het is tot nu toe inderdaad wel het vrouwvolk dat nog het meest last heeft van de huidige normen.

Staatsopvoeding

Uiteraard ging de social media-horde weer helemaal los, compleet voorbijgaand aan wat de minister nou eigenlijk zegt (het was maar een suggestie, for fuck sake!), en al helemaal aan de bedoeling erachter. “Mijn dochter mag niet meer met autootjes spelen! Betutteling! Nee, staatsopvoeding! Mijn zoon kreeg een babypop en keek er nooit naar om (dat bewijst blijkbaar iets).” En het meest aangehaalde en tegelijk het absurdste argument: “Het is wetenschappelijk bewezen dat mannen en vrouwen andere interesses hebben, en daar is niets mis mee!”

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: earldan (cc)

Tere zieltjes

, door

COLUMN - Verschijnen er eindelijk eens een paar vrouwelijke superhelden op het witte doek en op de tv – eerst Marvels Wonder Woman, daarna de aankondiging van een nieuwe incarnatie van Dr. Who – of mannen beklommen fluks de barricaden om luidkeels tegen deze ellende te protesteren, plus plechtig te verklaren dat ze nu nóóit meer zouden kijken: hun liefde was in de kern aangetast, hun halfgoden ontheiligd! (Dat belooft nog wat wanneer Idris Elba eindelijk de nieuwe James Bond wordt: die is weliswaar geruststellend man, maar tevens zwart: vast ook een enorm schandaal.)

Vervolgens valt een akelig groot deel van Nederland in katzwijm wanneer de gemeente Amsterdam en de NS besluiten om mensen in het kader van grotere inclusiviteit voortaan niet meer als ‘dames en heren’ maar lekker genderneutraal als ‘geachte aanwezigen’, ‘beste burgers’ of ‘onze reizigers’ aan te spreken. Al is hun aanwezigheid, dat burgerschap, dat onderweg zijn de crux om ze überhaupt aan te spreken: het vlugzout moest eraan te pas komen. Hun mannelijkheid werd hen evident ontnomen, hun kloten werden gekneusd, hun essentie was aangetast.

Die arme, tere mannenzieltjes toch. Dat ravotten, wat SIRE ze kennelijk zo graag ziet doen, kunnen ze heus beter achterwege laten: straks raakt hun haar nog in de war. Voetballen doen Nederlandse vrouwen de laatste tijd trouwens ook beter, net als ze de Giro eerder wonnen dan een man deed – vier keer, zelfs: Marianne Vos in 2011, 2012 en 2014, en Anna van der Breggen in 2015. Niettemin werd Tom Dumoulin deze zomer neergezet als de eerste Nederlander die de Giro ooit won. Een akelig staaltje fake male news.

Foto: DaveBleasdale (cc)

Genderneutraal = geen onderscheid?

, door

“Taal is namelijk per definitie onderscheidend.”

Deze zin is het centrale argument dat in dit filosofisch bedoelde stuk van gisteren in Trouw wordt opgevoerd, over de beslissing van onder andere de NS en de gemeente Amsterdam hun taal te moderniseren, meer genderneutraal te maken. Het wordt gebruikt in een impliciet pleidooi om toch vooral maar ‘dames en heren’ te blijven gebruiken, en niet over te gaan op genderneutraal taalgebruik.

Maar daar wordt echt een flinke denkfout gemaakt.

De vraag hoort namelijk te zijn: welke onderscheiden maak je in de taal, en is zo’n onderscheid altijd relevant? Door een publiek aan te spreken met ‘dames en heren’ maak je een irrelevant onderscheid, en verspreid je geen kennis.

Feitelijk verspreid je dus kennelijk dus zelfs een beetje desinformatie.

Met ‘beste Amsterdammers‘, ‘geachte aanwezigen‘, ‘beste reizigers‘ maak je ook onderscheid. En een relevanter onderscheid bovendien.

Ik vind het bovendien eerlijk gezegd ook gewoon prettiger en minder ouderwets-truttig taalgebruik. ‘Dames en heren’, daarbij zie ik een aantal mannen in het zwart met een hoge hoed op zitten, en een paar vrouwen met een hoepel om hun middel en een pluim in het haar.

Dat dit nu weer het gesprek van de dag is, en ‘dames en heren’ wordt uitgeroepen tot het zoveelste slachtoffer van die oh zo gehate politieke correctheid (want intolerantie is de nieuwe religie), wat zegt dat over ons?

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.