Tot mijn stomme verbazing hoorde ik Ehsan Jami gisteren ineens babbelen over een Nederlanderschap met proeftijd. We weten natuurlijk al dat domrechts niets op heeft met de rechtsgelijkheid die in de Grondwet is verankerd; de domrechtse gedachte is gebaseerd op het idee dat sommige mensen nu eenmaal minderwaardig zijn. Het paspoort gereduceerd tot bewijsje van goed gedrag – u kent dat wel, zo’n A4′tje van de gemeente waarop staat vermeld dat niets gebleken is van enig strafbaar gedrag in de gemeentelijke basisadministratie. Maar zo zegt de regering het niet: ”Het Nederlanderschap is een bekroning op participatie en integratie in de maatschappij”, ronkte Donner in maart al. Volslagen nonsens natuurlijk, want mijn Nederlanderschap is mij bij geboorte cadeau gedaan en is vrijwel onmogelijk af te pakken. Hoe anders is het met hun Nederlanderschap, als het aan de regering ligt.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Vanaf heden werkt Sargasso geregeld samen met de website Sociale Vraagstukken. Vandaag een bijdrage van Rik Peeters en Martijn van der Steen, werkzaam bij de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur.
Al decennialang probeert de overheid de sociale stijging van mensen te bevorderen. Participatie in de samenleving of in economische zin ten behoeve van het collectieve belang lijkt de laatste jaren de overhand te krijgen. Een ontwikkeling waarbij een aantal kanttekeningen gezet kunnen worden.
De sociologie kent een lange traditie van onderzoek naar het stijgen of dalen van burgers op de maatschappelijke ladder. Daarbij gaat het veelal om de ‘stratificatie’ ofwel de onderverdeling van een samenleving in hiërarchisch te onderscheiden sociale klassen, alsmede de mogelijkheden om in die hiërarchie van positie te veranderen. Wie Stendhal’s roman Het Rood en het Zwart (1830) leest, begrijpt hoe gefixeerd sociale klassen lange tijd waren -de klasse waaruit je vader afkomstig was, bepaalde veelal je positie in de samenleving. Inmiddels behoort deze traditionele maatschappelijke stratificatie tot de verleden tijd, maar dat lijkt niet op te gaan voor het vraagstuk van de sociale mobiliteit.
Talent
In moderne tijden is grosso modo niet afkomst, maar talent het mechanisme waarlangs mensen hun plaats op de maatschappelijke ladder vinden of deze krijgen toegewezen. Dit proces werd door de grote Duitse socioloog Max Weber (1864 –1920) omschreven als de maatschappelijke vraag naar bepaalde kennis, kwaliteiten en capaciteiten. De combinatie van persoonlijke kwaliteiten, de hulpbronnen die hij of zij kan aanwenden, en de sociaal gedetermineerde voorkeur voor bepaalde types kwaliteiten, eigenschappen, soorten kennis of capaciteiten, is in dit perspectief bepalend voor de levenskansen van een individu.
Vraag: “In de omgang met immigranten tekent zich toch ouderwetse superioriteit af?”
Antwoord: “Het doet denken aan de adel die de burgers wilde beschaven, zoals de burgers later weer de arbeiders. En toch: zelfs iemand als Wilders doet moeite om niet van racisme beschuldigd te worden. De polarisatie van nu is een reactie op de totale ontkenning van integratieproblemen – het etnisch taboe. De oorlog wordt daar vaak als verklaring bij genoemd, als zouden we uit schuldgevoel over de jodenmoord niet aan intergratiebeleid durven. In tal van manierenboeken ontdekte ik een andere verklaring: het taboe op standsverschillen. Door het gelijkheidsideaal is het moeilijk om de ongelijkheid bij de naam te noemen zónder tegelijk te suggereren dat je over ‘inferieure’ mensen spreekt.”
Aldus Cas Wouters in een interview in de Groene Amsterdammer (helaas, niet vrij online) naar aanleiding van het verschijnen van zijn boek “Informalisering: Manieren en emoties sinds 1890“.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.