Grieks afluisterschandaal in de doofpot

Griekenland is volgens de geschiedenisboekjes het land waar de democratie is geboren. Beetje respect voor de persvrijheid, een van de grondslagen van de democratie, zou je daar dus wel mogen verwachten. Helaas. De moord op een misdaadverslaggever, brandstichting bij mediabedrijven, rechtszaken tegen journalisten die een schandaal aan het licht brachten: het zijn voorbeelden waaruit blijkt dat het leven van een journalist in Griekenland bepaald niet eenvoudig is. En dan is er nog het 'Predator'-afluisterschandaal. Vorig jaar werd onthuld dat journalisten en politici van de oppositie door de regering zijn afgeluisterd. Het bracht premier Kyriakos Mitsotakis van de conservatieve partij Nieuwe Democratie even in de problemen, maar  hij won deze zomer tussentijdse verkiezingen met grote overmacht. Recente lokale verkiezingen met een extreem lage opkomst leverden opnieuw winst op voor Mitsotakis. Links won alleen in de twee grootste steden, Athene en Thessaloniki. Onderzoekers aangeklaagd Intussen is het 'Predator'-schandaal, genoemd naar de oorspronkelijk Israëlische software die het afluisteren mogelijk maakte, nog steeds niet afgehandeld. De regering ontkent alles. En nu gaat men ook nog in de verdediging door medewerkers van de ADAE, de Griekse Autoriteit Persoonsgegevens aan te klagen wegens het lekken van informatie naar een van de slachtoffers, de journalist Thanasis Koukakis. De Griekse Autoriteit voor Communicatiebeveiliging en Privacy (ADAE) is opgericht om de privacy en het vrije verkeer van informatie op elke mogelijke manier te beschermen. ADAE-president Christos Rammos noemt het 'opmerkelijk dat het Griekse rechtssysteem, dat tot nu toe – na 18 maanden – niets heeft gedaan, niemand heeft aangeklaagd voor het gebruik van spyware, zich nu haast om twee leden van het toezichthoudende orgaan te vervolgen, die gewoon hun plicht hebben gedaan.' De aanklacht tegen de ADAE volgt op een ingreep van de nieuwe regeringscoalitie van Nieuwe Democratie en met de ultranationalistische Griekse Solution-partij waardoor de samenstelling van het bestuur veranderde en Rammos’ pogingen om licht op de zaak te werpen, werden stopgezet. Het nieuwe bestuur heeft ook voorkomen dat de ADAE volgens het plan van Rammos de Griekse geheime dienst een boete van €100.000 kan opleggen vanwege het achterhouden van informatie. Makis Voridis, een ex-minister, nu parlementslid voor Nieuwe Democratie, heeft begin deze week toegegeven dat hij ook bericht heeft gekregen dat hij is afgeluisterd door de geheime dienst. Maar hij maakt er geen werk van zei hij op vragen van journalisten. 'Een rechtszaak zou de zaak alleen maar ingewikkelder maken. Ik heb hier niets aan bij te dragen'. Ook Mitsotakis lijkt er verder geen woorden aan vuil te willen maken. Hij windt zich meer op over de weigering van de Britse premier Sunak om met hem te spreken over de teruggave van een aantal marmeren beelden die lang geleden door een Britse diplomaat uit het Parthenon zijn gestolen. 'Gangstersparadijs' Europarlementariërs zijn zwaar teleurgesteld over het uitblijven van acties van de Europese Commissie tegen het gebruik van afluistersoftware door de lidstaten. Het parlemement heeft eerder dit jaar al aangedrongen op maatregelen. Afgelopen juni presenteerde een speciale door het Europees Parlement ingestelde commissie onderzoek naar het gebruik van spyware door Europese overheden. Dat gaat dan niet alleen over Griekenland, maar ook over Hongarije, Polen, Cyprus en Spanje. Vorige maand publiceerde de NRC i.s.m. enkele andere Europese media de Predator Files,  een driedelige serie over de handel in en productie van spionagesoftware Predator in Europa. Daarin is te lezen 'hoe een grote producent van spyware landen in heel Europa gebruikt voor de productie en verkoop daarvan. De – meestal Israëlische – ondernemers laten hun investeringen deels via Nederland lopen. De programmeurs werken vooral vanuit Zuid- en Oost-Europa. Op tal van manieren en via meerdere landen worden Europese restricties op de export omzeild.' Europarlementslid Sophie in 't Veld (ex D66, nu Volt), lid van de parlementaire onderzoekscommissie, ergert zich aan de lakse houding van de Commissie in deze affaire. 'Dit is een gangsters paradijs - Europa is een gangsters paradijs,' zegt ze. 'Er is volledige immuniteit voor de misbruik van spyware en de illegale verkoop van spyware. En ik vraag me af als de Commissie dit niet kan oplossen, waarom we dan een Commissie hebben, als jullie niet de hoeders van de verdragen zijn?'

Foto: Jon Worth (cc)

Er stond geen “3% regel” in het Verdrag van Maastricht

ANALYSE - van Dr. Marijn van der Sluis

Afgelopen maand heeft de Europese Commissie de plannen uiteengezet voor de hervorming van het Europese economic governance, waaronder ook de Europese begrotingsregels vallen. Over deze regels, en over de voorgestelde hervormingen, wordt de laatste tijd weer veel gesproken. De 3%-norm uit het Verdrag van Maastricht zou niet goed worden nageleefd, de hervormingen die tijdens de euro-crisis zijn ingevoerd zouden te complex zijn en niet goed aansluiten op de nieuwe elementen van de Europese integratie, zoals de European Green Deal en het Corona-Herstelfonds. Nu valt er over de details van de regels en de voorstellen een hoop te zeggen, maar in deze bijdrage wil ik een misvatting aanstippen die raakt aan de kern van veel discussies over European economic governance. Mijns inziens is er namelijk helemaal geen 3% norm. Om te laten zien dat er hier inderdaad sprake is van een misvatting, maken we eerst even een omweggetje, langs een hypothetische situatie in een klein dorpje.

Een experiment

In het kader van burgerparticipatie wordt in een dorp een experiment uitgevoerd. Het dorp mag zelf een deel van de verkeersregels gaan bepalen. In artikel 126 van de APV wordt de hoofdregel opgenomen: je mag niet te hard of gevaarlijk rijden in het dorp. Daarna volgt een instructie aan de politie: die moet iedereen controleren die harder rijdt dan 42 km/uur. Daarbij moet de politie ook rekening houden met de omstandigheden per geval. Als de politie van mening is dat iemand te hard gereden heeft, stuurt die een rapport naar de gemeenteraad (waar alle burgers zitting in hebben). De politie mag trouwens ook een rapport sturen naar de gemeenteraad als iemand bijvoorbeeld maar 38 km/uur reed. De gemeenteraad bepaalt vervolgens per geval of er te hard gereden is. Overigens wordt er dan nog geen boete uitgeschreven: er wordt een verbetertraject ingezet. Boetes kunnen alleen worden gegeven als aan het eind van het verbetertraject de gemeenteraad van oordeel is dat de automobilist niet goed heeft meegewerkt. Alhoewel er vaak harder wordt gereden dan 42 km/uur, is er na enkele jaren nog geen enkele verkeersboete uitgeschreven. De burgers houden elkaar binnen de gemeenteraad de hand boven het hoofd. De verbetertrajecten lijken wel redelijk te werken. Uiteindelijk snappen de meeste burgers ook wel dat ze niet te hard moeten rijden. Over één burger wordt wel veel geklaagd, die heeft namelijk met een technisch snufje de politiecontrole weten te omzeilen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: European Council (cc)

Wel consequent, maar ook behulpzaam…?

COLUMN - van Prof.Dr. Joop van den Berg

In de komende maanden zal worden beslist over het economische hulpprogramma van de Europese Unie aan haar lidstaten, in de hoop dat de Unie als geheel de coronacrisis zal doorstaan. De Europese Commissie heeft er een ambitieus programma van gemaakt: een herstelprogramma voor vooral Zuid-Europa; de begroting van de Unie voor de eerstkomende vijf jaren en tevens integratie van de European Green Deal in het herstel- en begrotingsprogramma.

Het totaal daartoe in te zetten bedrag begroot de Commissie op 750 miljard euro, waarvan 500 miljard in de vorm van subsidies. De overige 250 miljard zijn beschikbaar in de vorm van leningen. De Commissie leent daartoe zelf de benodigde middelen en zij zorgt voor financiering door middel van de (verhoogde) contributie van de lidstaten en de heffing van Europese belastingen, vooral bij de zeer grote ondernemingen en bij de technologische bedrijven.

Grondslag voor het ingenieuze Commissievoorstel is een plan dat was ingediend door de regeringen van Frankrijk en Duitsland. Pijnlijk detail voor Nederland: bij de vormgeving daarvan volgde de Duitse regering een aantal Franse ideeën (Europese belastingen en leningen, uitkering voornamelijk via subsidies) en distantieerde zich derhalve van het tot voor kort veronderstelde bondgenootschap met de ‘frugal four’, Nederland, Denemarken, Zweden en Oostenrijk.

Foto: cc commons.wikimedia.org Switzerland-Italy border at Chiasso, Switzerland

Chaotische herstart van Schengen

COLUMN - De voorbereidingen voor de herstart van Schengen verliepen soepel. Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland kwamen overeen de grenzen stapsgewijs te heropenen. Geheel onverwacht kondigde Italië aan haar grenzen eerder open te stellen. Waarom doet Italië dat? Een gastbijdrage van politicoloog en taalkundige Elsje Moulijn.

Vorige week was er een goed bericht: de regeringen van Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk en Zwitserland hebben besloten hun grenzen de komende maand in twee stappen te heropenen. Dit kan omdat deze landen zich in ongeveer dezelfde fase van de pandemie bevinden. De grenzen naar Italië en Spanje, waar de epidemiologische situatie minder goed is, blijven voorlopig dicht, zo werd bekendgemaakt.

Op vrijdag 15 mei ging de eerste stap in werking.

Op die dag is een deel van de grenzen tussen deze vier landen weer geopend, waarbij alleen nog steekproefgewijs wordt gecontroleerd. Je moet zelf een formulier invullen waarop je aangeeft waarom je over de grens bent gegaan. Dit mag alleen voor werk, voor familiebezoek, om naar je eigen vakantiehuis te gaan of om een volkstuin te onderhouden (ja echt, Duitsers hebben volkstuintjes in Zwitserland en vice versa). Over de grens gaan voor toeristische bezoekjes, om te tanken of om inkopen te doen is nog steeds verboden.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Fotomovimiento (cc)

Alleen evacuatie kan ramp op Lesbos voorkomen

Ruim twee weken geleden was er de eerste coronabesmetting op het Griekse eiland Lesbos. Als de vluchtelingen uit het daar gelegen kamp Moria niet snel geëvacueerd worden, ligt er een drama in het verschiet. De Nederlandse regering is vooralsnog gekant tegen hervestiging. De Europese Commissie is vooral machteloos.

n het voormalig detentiecentrum kamp Moria op Lesbos – gebouwd voor 3000 gedetineerden – verblijven ongeveer 22 duizend vluchtelingen, voornamelijk afkomstig uit Syrië en Afghanistan. De toch al abominabele gezondheidssituatie in het kamp dreigt volkomen uit de hand te lopen. In het Engelse dagblad The Guardian zei de Griekse minister van Migratie Notis Mitarachis onlangs nog dat het ‘slechts een kwestie van tijd is voordat het virus de kampen bereikt’.

Wanhoop en ellende troef

Gynaecoloog Sanne van der Kooij werkte dit jaar en vorig jaar enkele weken als vrijwilliger op Lesbos. In kamp Moria, met een bevolking van 26 duizend veruit het grootste vluchtelingenkamp op de Griekse eilanden.

‘Gewoonlijk schuw ik grote woorden, maar het kamp en de olijfbomgaarden erom heen vormen een zee van allerhande, vooral krakkemikkige tentjes, waarin meerdere gezinnen bijeen wonen. Op elke duizend mensen is er één wc-hokje en overal tref je plastic zakjes met uitwerpselen, flessen met urine en rondslingerend vuil aan.’

Foto: Adrian Libotean (cc)

Waarom Google zenuwachtig wordt van Europa

COLUMN - Google doet alsof de boete van de Europese Commissie voor antitrust-schendingen een aanslag op open source besturingssystemen is. In werkelijkheid is het bedrijf bang geld te verliezen.

Weet je wat ik echt ontzettend irritant vind? Dat als je een nieuwe telefoon uit het doosje haalt, het geheugen al helemaal vol staat met voorgeprogrammeerde apps, die je niet altijd kunt verwijderen.

De Europese Commissie vindt dat blijkbaar ook irritant. De commissie gaf Google woensdag een boete van maar liefst 5 miljard dollar vanwege overtredingen van anti-trustwetgeving. Android-telefoons komen voorgeprogrammeerd met de Chrome-browser app en een Google-zoekbalk. Dat mag niet, zegt de commissie. Bovendien heeft Google telefoonproducenten ervan weerhouden ‘geforkte’ versies van Android te gebruiken (een Android-basis die verder is ontwikkeld, zonder die verder ontwikkelde programmeercode openbaar te maken) en heeft Google geld betaald aan producenten en telecombedrijven om Google-producten gebundeld aan te bieden op de Android-telefoons.

Microsoft

Als dit je ergens aan doet denken, kan dat kloppen. In 1998 kreeg Microsoft het aan de stok met de Amerikaanse overheid omdat ze op iedere pc met Windows automatisch Internet Explorer de standaard browser maakten. Bill Gates moest zelfs getuigen in het Amerikaanse congres en het bedrijf werd jarenlang nauwlettend in de gaten gehouden door de overheid, om zeker te zijn dat ze geen monopolie werden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Alex Schmitt (cc)

Gratis openbaar vervoer tegen de luchtvervuiling

ELDERS - De Duitse regering probeert sancties uit Brussel af te wenden met experimenteel gratis openbaar vervoer.

Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje, Italië, Hongarije, Roemenië, Tsjechië en Slowakije zijn door EU-commissaris Karmenu Vella op de vingers getikt omdat hun plannen voor het terugdringen van de luchtvervuiling onvoldoende zijn. De negen lidstaten kregen een laatste kans om nieuwe voorstellen in te dienen. De demissionaire Duitse ministers Hendricks (Milieu) en Schmidt (Landbouw) en Merkel’s kabinetschef Altmaier reageerden met een plan om bij wijze van experiment in Bonn, Essen, Reutlingen, Mannheim en Herrenberg het openbaar vervoer gratis te maken. Daarnaast zouden er zones moeten komen waar zwaar verkeer geweerd wordt, en moet elektrisch taxi-vervoer en in het algemeen elektrisch rijden worden aangemoedigd.

Gratis openbaar vervoer zou automobilisten moeten overhalen de auto te laten staan. Experimenten in andere steden hebben echter laten zien dat dit niet of nauwelijks gebeurt. De prijs van het OV heeft geen invloed op het gedrag van autoverslaafden. De kosten van het autogebruik daarentegen wel, zegt verkeersexpert Cats, die een vergelijkbaar experiment in Tallinn (Estland) onderzocht.

In Tallinn heeft het gratis openbaar vervoer wel gunstig uitgewerkt voor lagere inkomensgroepen. Onder laagst betaalden is de mobiliteit gestegen, wat overigens ook een doel van het experiment was. Het belangrijkste effect na twee jaar was een toename van 14% van het OV-gebruik. Maar die toename kwam vooral van mensen die voorheen te voet gingen. Vanuit het oogpunt van gezondheid een onwenselijk effect. Slechts een klein deel van de toename van het OV-gebruik kwam van degenen die eerder de auto pakten.

Foto: James Cridland (cc)

Miljoenen

COLUMN - Waarin een klein land groot kan zijn. Natuurlijk kun je met ruim 17 miljoen inwoners, op een landoppervlakte van dik 34 duizend km², wel het een en ander volbrengen.

Het geeft ook een rijkdom, waar wellicht anderen met jaloersheid naar kijken. De miljoenen vliegen om de oren. Laten we eens kijken naar de laatste miljoenen die dit kleine land rijk is.

De Europese Commissie liet maandag weten dat koffieketen Starbucks 25,7 miljoen euro heeft terugbetaald aan de Nederlandse fiscus.

De Europese Commissie deed vorig jaar uitspraak over de deal tussen Starbucks en onze Belastingdienst, waardoor de koffieshop onterecht belastingvoordeel kreeg. Dat is nu dus een beetje rechtgezet. Iemand nog iets tegen de Europese Commissie?

Oh, wacht. De Europese Commissie heeft een groep vrachtwagenfabrikanten een recordboete gegeven van 2,93 miljard euro, wegens kartelvorming. DAF kreeg de op een na hoogste boete: ruim 750 miljoen euro.

Onze DAF? Kom nou, Europese Commissie… De prijzen van een beetje vrachtwagen mogen dan onnodig hoog zijn, wat niet zo best is voor de transportsector in het bijzonder en de economie in het geheel, maar het is wel onze DAF, ja?!

Het paprikakartel daarentegen kan voor ruim 12 miljoen euro opgelucht adem halen. Toezichthouder ACM verlaagt de boetes tot nu 1.630.000 euro (aanvankelijk 14 miljoen euro).

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende