Zomergasten 2020 met Jaap Goudsmit

Attentie: dit is niet de recensie. Onze recensie vindt u hier. Als er meer is tussen hemel en aarde dan alleen de pandemische moordmachine COVID-19, dan zou het VPRO’s Zomergasten kunnen zijn. Even ontsnappen aan de epidemiologische stress en genieten van de interesses van de gasten. Vanavond kunnen we echter niet om de coronacrisis heen. Natuurlijk wil Janine Abbring, en wij ook, dat viroloog en epidemioloog Jaap Goudsmit er in ieder geval even zijn licht over laat schijnen. U kunt ook eerst zijn corona-weblog lezen om er achter te komen waarom die fabuleuze oversterfte in  Nederland hoger was dan in Griekenland. Of dat mondkapjes wel degelijk heel zinnig zijn.

Door: Foto: © VPRO 4e Zomergasten 2020 met Jaap Goudsmit

Hoe je rellen kunt voorspellen

ACHTERGROND - Naar aanleiding van de rellen in Londen in 2011 hebben wiskundige Hannah Fry en haar collega’s naar de data gekeken en komen ze tot de conclusie dat de verspreiding van de rellen veel lijkt op de overdracht van besmettelijke ziektes en winkelgedrag. Op basis van hun bevindingen komen ze met een wiskundig model om verdere escalatie van rellen te voorkomen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

het Saillant | Inkomensongelijkheid is slecht

SaillantLOGO Inkomensongelijkheid is slecht en het bewijs hiervoor is sterk.

Vele discussies over economie op Sargasso focussen zich uiteindelijk op hoe een maatschappij ingericht dient te worden: met een sterk sociaal vangnet en weinig ongelijkheid of omgekeerd? De eerste dag van het nieuwe jaar bracht mij in de vorm van de column van Nicholas Kristof in de New York Times het goede nieuws dat mij al een jaar ontgaan was. Vorig jaar is er een studie uitgekomen “The Spirit Level: Why Equality Makes Societies Stronger” van Wilkinson en Pickett. In dit boek wordt op basis van een overweldigende hoeveelheid statistisch bewijs door deze twee epidemiologen vastgesteld dat maatschappijen van ontwikkelde landen die meer gelijkheid kennen het op vrijwel alle sociale indicatoren beter doen.

Dus of het nu gaat over het aantal moorden, tienerzwangerschappen, geesteszieken, gevangenen, alcoholgerelateerde doden, mensen met overgewicht of het gemiddelde niveau van genoten onderwijs, hartfalen, levensverwachting, kindersterfte, geluk, innovativiteit en sociale mobiliteit: op al deze vlakken doen landen waar het inkomen meer gelijk is verdeeld het beter dan landen waar de ongelijkheid groot is. In andere woorden Scandinavië en Japan doen het het best, dan volgen Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en de rest van West-Europa en onderaan staan de V.S., G.B., Portugal en (meestal) Singapore. Sterker nog deze correlatie geldt net zo goed voor Amerikaanse staten onderling. Hoe ongelijker het inkomen verdeeld is, hoe slechter staten het doen op alle belangrijke sociale indicatoren. Opmerkelijk genoeg geldt dit niet alleen voor degenen aan de onderkant van een meer ongelijke maatschappij, maar net zo goed voor degenen aan bovenkant. (Belangrijkste grafieken uit het boek.)

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Behandel geweld als een besmettelijke ziekte

VERSLAG - Gary Slutkin begon als in Somalische vluchtelingenkampen met het bestrijden van besmettelijke ziektes als cholera en TBC. Daarna werkte hij voor de WHO aan de bestrijding van epidemieën zoals AIDS in Oeganda.

Toen hij na jaren terugkeerde in de VS, zag hij een grote gelijkenis tussen besmettelijke ziektes en geweld in met name de achterstandsbuurten van de grote Amerikaanse steden. Vervolgens stelde hij een vergelijkbare aanpak voor de bestrijding van geweld voor als bij de bestrijding van epidemieën. Met verbluffend resultaat: in elke buurt waar zijn aanpak werd ingevoerd, daalde het geweld aanzienlijk.

Inmiddels wordt zijn model in  meer dan 15 Amerikaanse steden en in verschillende andere landen toegepast.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.