Morgen gaat de Age of Stupid wereldwijd in première (trailer). De film zal op hetzelfde tijdstip in meer dan vijftig landen in 700 bioscopen te zien zijn, bovengetekende is erbij in Tuschinski. Dat voormalig secretaris-generaal van de VN Kofi Annan en acteur Leonardo DiCaprio bijdragen aan de première is mooi, dat Thom Yorke van Radiohead ook meedoet is overkomelijk, maar echt uniek is dat de zittende president van Amerika: Barack Obama (volgens hardnekkige geruchten) zich ook zal uitspreken over de film. Maar dat mag ook wel eens, want de mondiale ecosysteemcrisis is geen kattepis. De film speelt in 2055 als de wereld is vergaan: de regenwouden zijn gekapt, het klimaat is drastisch veranderd, de zeespiegel gestegen en miljoenen vluchtelingen zijn opzoek naar voedsel en onderdak. De hoofdpersoon van de film probeert via zijn beeld- en geluidsarchief te reconstrueren hoe het zover heeft kunnen komen?
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Even geen deprimerende verhalen van onomkeerbare schade aan onze planeet. Want schade kan je soms ook herstellen, zo blijkt. Filmer John Lui laat zien hoe een fors deel van het löss-plateau in China succesvol werd aangepakt. Ooit ontstond de Han-beschaving op dit plateau: toen nog groen, waterrijk en bebost. Maar verkeerd landgebruik verwoestte deze vruchtbare plek. Nu is het een maanlandschap met hoge bodemerosie, droogte en stofstormen die reiken tot in de Chinese kuststeden. Lui laat zien dat door een verandering in landbeheer dit gedegradeerde ecosysteem kan herstellen [project.pdf] en de mensen weer voedt met water, gewassen en hout. In Ethiopië filmde hij eenzelfde ontwikkeling: “zorg dat 25 jaar lang de geiten niet meer grazen in de kale heuvels en schaduwrijke vruchtdragende bomen keren terug”. YES WE CAN! Eind juni sprak John Lui op het Tällberg Forum in Zweden waar alle knappe en invloedrijke koppen op het gebied van duurzaamheid bijeen kwamen om te filosoferen over de toekomst van onze overbevolkte planeet. Bekijk hier het zomercollege van John Lui.
Bent u arm en leeft u in een verstedelijkte omgeving dan heeft u de grootste kans om slachtoffer te worden van een ramp. Onderzoek van de Verenigde Naties naar de impact van rampzalige gebeurtenissen als cyclonen, overstromingen, landslides, aardbevingen en bosbranden legt een verband tussen (het gebrek aan) welvaart en kwetsbaarheid bij rampen. Zo worden in Japan meer mensen getroffen door cyclonen dan in de Filipijnen toch ligt het dodental daar 17 maal lager (NYT). Zondag werd in Bahrein het VN-rapport Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction gespresenteerd: zeven hoofdstukken over waar rampen zich gaan voordoen én hoe ze te voorkomen. Maar meer toegankelijk en tot de verbeelding sprekend is de wereldkaart die u inzicht geeft over waar te wereld u het hoogste risico loopt te overlijden door rondvliegende golfplaten, vallende bakstenen of ten million pounds of sludge…. Slimme jongens en meisjes zoeken meer detail en stellen zelf hun kaart samen. Mijn eerste burgerobservaties: mijd China, Java en de delta van Ganges en Donau en/of treed toe tot de Inuït. Ondanks het ontbreken van een adequaat rampenplan zit u in Nederland ook nog best veilig.
Kijk en huiver….
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Twee weken geleden meldde de Financial Times dat het Koreaanse Daewoo Logistics Corporation 1,3 miljoen hectare landbouwgrond in Madagaskar voor 99 jaar gaat leasen. Dat is ongeveer de helft van de totaal beschikbare landbouwgrond op Madagaskar. In een land dat vaste klant is bij het UN World Food Programme én waar 50% van de jonge kinderen door ondervoeding een groei-achterstand* vertoont zal een landoppervlak ter grootte van Vlaanderen worden beplant met maïs en oliepalm bestemd voor de buitenlandse markt. Het leasecontract zou de Koreanen ook nog eens niks, nada, noppes kosten*. Daewoo gaat immers banen creëren op Madagaskar: een weinig sterk argument als je voor dit project tot nu toe vooral Zuid-Afrikanen hebt aangenomen. Onder weldenkende wereldburgers van Parijs tot Tokyo was de schok groot en inmiddels is het grote downplayen begonnen, zowel in Seoul als in Antananarivo.
Bloedend eiland
Doordat Madagaskar 160 miljoen jaar geleden afbrak van Afrika is de evolutie daar haar eigen gang gegaan en herbergt het eiland enorm veel endemische soorten zoals maki’s, de panterkameleon en zes van de acht soorten baobab bomen. Het grootste eiland van deze aardbol is derhalve in haar geheel een biodiversity hotspot. Maar op dit moment is slechts 10% van de oorspronkelijke natuur nog over. Madagaskar kampt met hevige bodemerosie (400 ton/ha)* doordat maar een beperkt deel van het land geschikt is voor landbouw maar desondanks wordt ontgonnen. Slecht landgebruik zorgt er nu voor dat de rivieren verzadigd zijn van de rode aarde die wegspoelt van de marginale akkers en de Indische Oceaan rondom het eiland rood kleurt. Astronauten hebben wel eens opgemerkt dat het lijkt alsof Madagaskar dood bloedt door de bodemerosie. In dit land wil de firma Daewoo dus exportlandbouw ontwikkelen?
Deze week kwam het rapport “The Economics of Ecosystems and Biodiversity” [.pdf] wederom in de belangstelling te staan. Hierin wordt gesteld dat de jaarlijkse kosten van ontbossing (en vernietiging van andere ecosystemen) de kosten van de financiële crisis ‘klein bier’ doen lijken. “At between $2 trillion and $5 trillion per year it dwarfs the cost of the current financial crisis which economists gauge at about $1.5 trillion” (DerSpiegel).
Ondertussen ontstaat er wel het idee dat nu overheden voor miljarden moeten bijspringen om de bankwereld overeind te houden dit ten koste zal moeten gaan van beleid op klimaatverandering en duurzame energie. De Financial Times kopte vorige week nog “EU: saving the economy or saving green dreams?”. Ontkenners van climate change en peakoil verkneukelen zich nu al bij het idee dat de financiële crisis groene ambities van de politieke agenda zal stoten. Maar het tegendeel zou wel eens waar kunnen zijn.
De eerste reflex van politici zal waarschijnlijk zijn om te snijden in (zogenaamd kostbaar) beleid op duurzame energie en klimaatverandering. Maar nu het roofkapitalisme haar einde nadert is er juist meer ruimte voor verduurzaming en dat besef zal op den duur ook bij beleidsmakers doordringen (BlogActiv.eu). Het roofkapitalisme dat verantwoordelijk is voor de enorme overshoot in consumptie stond verduurzaming altijd in de weg. Flitskapitaal vloog van oliepalm plantage naar kopermijn terwijl de natuur en lokale bevolking berooid achterbleven. De ecologische en maatschappelijke schade werd nooit meegerekend in de prijs. Vraag naar goederen werd gecreëerd met geleend geld, net zo goed dat ontwikkelingskosten van nieuwe ontbossende en vervuilende projecten werden gedekt met geleend geld. Investeren en projectontwikkelen: gewoon omdat het kan! Het leek een aardig zichzelf versterkend concept als je geen oog had voor de grenzen van wat onze aarde aankan. Nu de motor achter het roofkapitalisme is weggevallen zal ons economisch handelen weer gebaseerd moeten worden op de werkelijke economie en dat biedt perspectieven voor verduurzaming. Of zoals oud Wereldbank econoom professor Herman Daly zegt: “To keep up the illusion that growth is making us richer we deferred costs by issuing financial assets almost without limit, conveniently forgetting that these so‐called assets are, for society as a whole, debts to be paid back out of future real growth.” (TheOilDrum).
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.