Optimisme als plicht

Bij haar afscheid noemde Femke Halsema de filosoof Popper. Hij had ooit “optimisme een plicht” genoemd. Halsema maakte geen opgewekte indruk, zodat het citaat een beetje leek op een uitwijkactie om haar teleurstelling mee te verbloemen. Maar de formulering bleef bij mij hangen. Na enig zoeken vond ik de tekst, in een speech van Popper uit 1992: “Before I finish, I should just like to clarify this phrase, “Optimism is a duty”. The future is open. It is not fixed in advance. So no one can predict it – except by chance. The possibilities lying within the future, both good and bad, are boundless. When I say, “Optimism is a duty”, this means not only that the future is open but that we all help to decide it through what we do. We are all jointly responsible for what is to come. So we all have a duty, instead of predicting something bad, to support the things that may lead to a better future”. (p.143/144) Ook in een interview in Der Spiegel liet Popper zich zo uit: “Optimism is a duty. One must focus on the things that need to be done and for which one is responsible.” (p.135) Wie wil kan hier nog steeds de anti-marxist in zien: de geschiedenis heeft geen zin en leidt nergens naar toe. Maar ook de Kantiaan: de zin van het bestaan ligt in de morele opdracht de wereld beter te maken voor onze nazaten.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hypocrisie in de internationale economie

, door

Deed je het nog niet, begin er dan nu mee. Een beschimpende schaterlach voor iedere keer dat je een westers politicus China de les hoort lezen over de vrije markt.

In de film Manufacturing Consent zegt Noam Chomsky: “There is no more morality in world affairs, fundamentally, then there was at the time of Genghis Khan. [There’s] just different factors to be concerned [with].”

Aan die opmerking moest ik denken toen ik onlangs een analyse van Hans Moleman in de Volkskrant las. Moleman beschrijft de spanningen tussen China, India, en alle landen daaromheen. (Het stuk is hier te lezen voor abonnees.) In het slot verwoordt een Indiase analist één van de irritaties die de VS regelmatig richting China uiten: dat ze wel doen alsof ze een vrijemarkteconomie hebben, maar eigenlijk vals spelen!

De aanklacht luidt als volgt: China schaadt de economische belangen van andere landen omdat het de Yuan kunstmatig laag houdt. Een goedkope Yuan zorgt ervoor dat Chinese producten goedkoop zijn in het buitenland. Zo lang China de Yuan laag houdt, kan niemand met de Chinese bodemprijzen concurreren. China verdient aan export, Europa en de VS blijven beteuterd achter met enorme handelstekorten. Dit alles is oneerlijk en slecht voor de wereldeconomie.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Quote du Jour

Quote du Jour | Een rottende, roestende puinhoop

, door

In heel Amerika worden asfaltwegen vervangen door grintwegen omdat deze goedkoper in onderhoud zijn. (BeursPlaza)

Bericht voor beleggers: Amerika wordt steeds goedkoper. Je koopt er tegenwoordig al een compleet huis voor 1 dollar. Het enige nadeel is dat dit huis waarschijnlijk in een vervallen wijk staat waar het wemelt van de drugsdealers en de laatste politieagent alweer drie jaar niet gezien is. Bovendien is de kans groot dat de wijk over enige tijd met de grond gelijk gebulldozerd wordt. Als er überhaupt nog geld is om de bulldozers te betalen? Want terwijl de Federal Reserve miljarden spendeerde om de grote banken te redden zijn complete steden aan de bedelstaf geraakt. “Met name in Amerika’s ‘roestgordel’ kun je door stad na stad rijden en vrijwel alleen maar verlaten en vervallen gebouwen zien. In veel van deze steden is de werkloosheid al 30% of hoger.. ..43 miljoen Amerikanen zijn afhankelijk van voedselbonnen.. ..veel politiebureaus zijn onderbemand en onderbewapend..” En als Amerikanen onderbewapend zijn dan weet zelfs een kind dat het einde nabij is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Chinese economie: tasten in het duister?

, door

Het is al vaker gezegd: ‘cablegate’ bevestigt een hoop van wat al bekend was. Kernwapens in Nederland, Angela Merkel is risicomijdend. Een nieuwe cable bevestigde deze week dat Chinese statistieken niet te vetrouwen zijn. Li Keqiang, de Chinese vice-premier en mogelijke opvolger van Wen Jibao, vertelde lachend tijdens een diner met de Amerikaanse ambassadeur in 2007 dat de Chinese bruto binnenlands product cijfers ‘met de hand gemaakt’ en dus ‘onbetrouwbaar’ zijn.

Maar goed, dit was al bekend, maar op zich toch wel hilarisch. De hele Chinageile goegemeente kijkt angstvallig naar de laatste groeicijfers – theoriëen over de wereldeconomie, vastgoedbubbels, ondergewaardeerde wisselkoersen, oververhitting, stimulusstrategieën worden eraan opgehangen – en China’s kroonprins gebruikt de cijfers slechts ‘als referentie’. Ha!

Li Keqiang was in 2007 gouverneur van de provincie Lianoning en wantrouwde vooral de lokale BBP cijfers. Interessant is dat hij de stand van de economie opmaakte uit drie andere indicatoren: electriciteitconsumptie, vrachtverkeer over spoor en verstrekte leningen. Dit doet sterk denken aan begin jaren ‘30 toen het BBP nog helemaal niet bestond. President Hoover en Roosevelt moesten de Grote Depressie bestrijden op basis van aandelenkoersen, vrachtverkeer en wat losse industriële productiecijfers. Het was dit tasten in het duister dat de Amerikaanse regering ertoe deed besluiten om het BBP te gaan ontwikkelen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De echte waarde van Europa en de Oranjes

, door

Wederom een bijdrage van Paul Teule.

Sommige levenslessen hebben een incubatietijd. 10 jaar geleden leerde de markante en lijvige dr. Odink ons UvA economiestudentjes dat alles relatief is. “Alles?”, vroeg ik dan. “Alles”, donderde Odink. Pas de laatste jaren ontdekte ik hoe waar dit is en, belangrijk, hoe je met relativeringsvermogen de werkelijkheid naar je toe kan trekken.

Zondag bij Buitenhof bijvoorbeeld. Clairy Polak vraagt de Vlaamse hoogleraar Europese politiek Hendrik Vos – ter inleiding van een opvallend goed debat over Europese belastingen – naar het Europese budget.

Vos:  ‘Europa werkt eigenlijk vandaag met een bedrag van laat ons zeggen ongeveer 130 miljard euro.’

Polak (gespeeld verbaasd): ‘130 miljard? Toe maar! Het is dus niet zo gek dat heel veel mensen vinden dat Europa een geldverslindende machine is.’

Vos: ‘130 miljard is een enorm bedrag natuurlijk. Maar als je het een beetje in perspectief zet, dan valt dat eigenlijk wel goed mee hoor. 130 miljard staat voor ongeveen 1% van de totale welvaart in Europa. Landen werken met een budget van 33% en 55% van hun BBP. (…) Eigenlijk, in perspectief gezet, is dat Europese budget heel erg klein.’

Vos verstaat de kunst van het relativeren. Hij had ook kunnen zeggen dat de EU minder dan 1 euro per EU burger per dag kost. Een prikkie dus. Maar eurosceptici kunnen je – (letterlijk) voor hetzelfde geld – tot een heel andere oordeel verleiden. De EU geeft immers elke dag 356 miljoen euro uit. Of 15 miljoen per uur. Een bodemloze put dus. Beide ‘perspectieven’ zijn in zekere zin waar, en daardoor zo zinloos. Als burger schiet je heen en weer tussen eurofilie en euroscepsis. De echte discussie, die over kwaliteit, raakt op de achtergrond. Wat krijgen we eigenlijk voor 130 miljard?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De open deuren van Arnold Heertje

, door

Sargasso plaatst de serie Tien over Groen van Duurzaamnieuws.nl door op haar site.
Econoom Arnold Heertje omschrijft zichzelf als iemand die in zijn werk vooral open deuren heeft ingetrapt. En ook nog iedere keer dezelfde open deuren, namelijk die van een breed welvaartsbegrip en het belang van duurzaamheid. Voor Duurzaamnieuws.nl geeft Heertje nogmaals uitleg en richting.

1. Wat betekent duurzaamheid volgens u?
Duurzaamheid heeft uiteindelijk te maken met welvaart van mensen die nu leven, van mensen die straks leven, en waar ook ter wereld. Als econoom vind ik dat welvaart gaat over behoeftebevrediging van mensen. Er zijn allerlei elementen in die behoeftebevrediging. Als mensen bijvoorbeeld horen dat er een klimaatdreiging is, dan wordt het verminderen van die dreiging een element van behoeftebevrediging. Veel economen hebben de neiging te denken dat het alleen gaat om datgene wat je kunt calculeren, wat je in geld kunt uitdrukken. Daar ga ik dus tegenin.

2. Welke onderwerpen moeten we volgens u dan allemaal onder duurzaamheid scharen?
Met het brede welvaartsbegrip kun je een concretere opsomming geven. Dan kun je de klimaatdreiging noemen en de noodzaak van het verduurzamen van energie. Een ander onderdeel is bijvoorbeeld wereldwijd watermanagement. Iets als Cradle to Cradle, het idee dat je geen afval nalaat, hoort er ook bij. En je kunt het ook wat gaan uitbreiden en zeggen: bij duurzaamheid hoort ook leefbaarheid in het algemeen. Dus kwaliteit van het bestaan, een gezond leefmilieu. Je kunt het dan bijvoorbeeld hebben over iets als geluidshinder en stilte. Dat betekent dan dat je stilte als het ware mag ‘produceren’.

Quote du Jour

Quote du Jour | The Lamb Chop Boom

, door

Forget gold and oil. Investors looking to beat the recession in the next decade might want to consider hitting the open range and starting a sheep farm (ForeignPolicy)

Foreign Policy publiceert de tien gemiste verhalen van 2010. Naast Afrika dat ‘nucleair gaat’ (plannen voor kerncentrales in meer dan zeven Afrikaanse landen), ‘stamcel toerisme’ naar China en Thailand en het nieuws dat Brazilië onverwachts ‘80% van haar ontbossing voorkwam’ maakt het tijdschrift melding van de Lamb Chop Boom van 2010. Voor het eerst in de geschiedenis is namelijk de prijs van een schaap boven de 100 dollar gestegen. Een sterk toenemende vraag naar lamsvlees in de rijke landen van het Midden-Oosten gecombineerd met een fors gedaalde productie in de VS en Groot-Brittannië maakt dat Australische en Nieuw-Zeelandse boeren nu goede zaken doen. Met deze grote toename in de consumptie van schapenvlees voorziet de Wereldvoedselorganisatie FAO een jaarlijks tekort van 300.000 ton voor de komende vijf jaar. Global sheep shortage is niet alleen een tongbreker maar ook een serieuze economische uitdaging met een potentieel dramatische ecologische impact. In China wordt de productie van deze wollige herkauwers al opgevoerd, maar het duurt een paar jaar voordat de capaciteit op peil is en met de onverzadigbare consumptie van de mens is het nog maar de vraag of het ooit genoeg is? Tot die tijd, voor de wolven in schaapskleren onder u: vergeet goud en olie maar investeer in schaap!

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende