De zon op aarde

In onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: Rotterdamse afvalarchitecten, een reuzenpad die Australië schrik aanjaagt en fusie-energie. Bouwafval: een teken van slecht design In Zuid-Spanje bezocht ik ooit iemand die zijn huis opknapte met dingen die hij op de basura vond. Zoals een oude radiator die hij zwart verfde en op zijn dak legde. De zon leverde hem vervolgens warm water om te douchen. Aan hem moest ik denken toen ik zag wat het Rotterdamse bedrijf 2012architecten doet met constructie-afval. De bouwindustrie is een flinke vervuiler en wereldwijd verantwoordelijk voor een derde van de CO2-uitstoot. Voor 2012architecten is ontwerpen niet het begin van een lineair proces, maar onderdeel van een continue cirkel van ontwerp en herontwerp, gebruik en hergebruik. Met slim ontwerpen minimaliseren ze het beslag op grondstoffen en besparen ze energie. Oude bouwmaterialen in de naaste omgeving krijgen bij hen nieuwe toepassingen. Hun uithangbord is Villa Welpeloo, bijna volledig gebouwd met hergebruikte materialen. ‘Milieuvriendelijk betekent niet dat je saai moet zijn.’

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Overheidje meppen helpt niet

Bedrijven en organisaties moeten zelf overheidsbeleid op het gebied van duurzaamheid gaan maken – ja u hoort het goed.

U kent het soort bijeenkomsten wel, waarin vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en kennisinstellingen met enig spierballenvertoon laten weten wat de overheid allemaal zou moeten doen aan duurzame energie, klimaatbeleid, emissiereducties en zo meer. Teleurgesteld concludeert het gezelschap tenslotte dat nu de overheid het laat afweten de consument de duurzame wereld wel zal realiseren. Of het bedrijfsleven. Of de maatschappelijke organisaties. De overheid is immers onbetrouwbaar, faalt, is niet voorspelbaar, niet consistent, loopt achter de feiten aan, doet te weinig en te laat.

Stellen dat de overheid de laatste jaren de economie niet veel duurzamer heeft gekregen, is een open deur. Of zoals een rijksambtenaar me onlangs toevertrouwde: “Mijn oma heeft de afgelopen jaren trouw haar glas naar de glasbak gebracht; zij heeft meer voor het milieu gedaan dan onze bewindsman”.

Maar die vaststelling brengt ons niet verder. Wat waren de oorzaken achter het rancuneuze natuur- en milieubeleid dat we de afgelopen jaren hebben mogen zien? Is de stagnatie niet óók een reactie op de detailregelgeving en betutteling die het natuur-, energie-, klimaat- en milieubeleid is gaan kenmerken? Logischerwijs wordt één enkel doel bepaald (CO2-reductie) en worden één of twee hoofdinstrumenten gekozen (emissiehandel voor de grote spelers en een heffing voor de kleinere bronnen). Als doel en instrumenten voldoende scherp worden aangezet, leidt dat vanzelf wel tot de subdoelen energiebesparing, hernieuwbare bronnen, productaanpassingen, brandstofsubstitutie en zo meer. In plaats daarvan ontstond een lappendeken van subdoelen en soms uiterst gedetailleerde maatregelen, waarbij niet zelden de ene maatregel (zoals een verbod op gloeilampen), een andere maatregel (emissiehandel) tegenwerkt. In het natuurbeleid was het al niet veel anders: vuistdikke handboeken ‘natuurdoeltypen’ schrijven voor welke plantjes en diertjes waar moeten floreren, anders is het niet goed.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Van afval tot grondstof

Op weg naar duurzaamheidIn onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: duurzame vis, oplaadbare driewielers, boerende koeien en de herintroductie van de kraanvogel.

Ecologie terugbrengen in de voedselketen: duurzame vis

Op het eerste gezicht lijkt Veta La Palma een natuurreservaat. Het is een gebied van meer dan 110 km2, waarin een netwerk van kleine vijvers en broeklanden onderdak biedt aan 250 diersoorten. In werkelijkheid is het echter een commerciële duurzame viskwekerij.

Jarenlang hebben we zeeën en rivieren leeggevist. Daardoor zijn we steeds meer aangewezen op viskwekerijen. Die hebben als nadeel dat het voer bestaat uit visjes die in het wild gevangen worden en de intensieve teelt het water vervuilt.

De kwekerij, die onderdeel is van het natuurpark Costa Doñana, ziet de vissen slechts als één element in het grotere ecosysteem. Ze hebben er de ruimte en mogen doorgroeien tot ze volwassen zijn. Dioxines en antibiotica zijn uit den boze. Het dieet bestaat uit microalgen en garnaaltjes die in de vijvers terecht komen langs kanalen die met de riviermonding in verbinding staan.

Oplaadbare driewielers

Een derde van de Filippijnse luchtvervuiling wordt veroorzaakt door transport. De 3,5 miljoen felgekleurde driewielers die er rondrijden produceren per jaar 10 miljoen ton kooldioxide. De Asian Development Bank kwam met een voordelige oplossing. De komende tien jaar introduceert zij samen met de overheid 5 miljoen e-trikes, elektrische driewielers.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De bij als vredestichter

Op weg naar duurzaamheidIn onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: hoe een bijenhek vrede sticht tussen Keniaanse boeren en olifanten, ecotoiletten op Haïti en duiken naar hardhout in Belize.

Bijenhek

In de jaren tachtig werd de Keniaanse olifantenpopulatie gedecimeerd. Tegenwoordig neemt hij dankzij een succesvol beschermingsprogramma weer toe. Dat leidt echter tot flink wat problemen. Intussen is de mensenpopulatie namelijk verviervoudigd en treft de olifant op zijn traditionele migratieroute allerlei gebouwen en wegen aan. Olifanten hebben echter geen boodschap aan grenzen. Plunderende kuddes verwoesten huizen en oogsten. Ten einde raad grijpen de boeren naar extreme maatregelen als het vergiftigen of afschieten van de olifanten.

Een gezamenlijk project van de universiteit van Oxford en Save the Elephants biedt uitkomst. Het blijkt namelijk dat olifanten panisch zijn voor bijen. Zet om elk veld een hek en plaats om de tien meter een bijenkorf, en het aantal plunderingen door olifanten neemt drastisch af.

Ecotoiletten op Haïti

Na de natuurrampen die Haïti de afgelopen jaren teisterden, verblijven er nog steeds veel mensen in kampen voor ontheemden. Een groot probleem in die kampen is het ontbreken van een goed rioleringssysteem. Dat bedreigt de bevolkingsgezondheid, door onder andere uitbraken van cholera. Bovendien leidt het tot een groot milieuprobleem, want rivieren en meren raken zwaar vervuild.

Foto: copyright ok. Gecheckt 13-10-2022

Het meeste geluk per vierkante meter

De nieuwe Happy Planet Index (HPI) is uit. In de top 25 van deze index, die het aantal ‘gelukkige levensjaren’ deelt door de ecologische voetafdruk, staan welgeteld NUL westerse landen. Nederland bekleedt de 67e plaats, Amerika de 105e, Luxemburg staat op plaats 138. Costa Rica gaat ruim aan kop, net als bij de vorige editie. Costa Ricanen zijn namelijk heel gelukkig, worden ook bijna 80 en hebben daar heel weinig aarde voor nodig. In Nederland zouden we moeten zeggen: interessant, hoe flikken die Costa Ricanen dat? Maar er wordt hier nauwelijks aandacht aan besteed. Raar is dat.

De HPI wordt opgesteld door Britse New Economics Foundation (vraagje: waarom hebben wij niet zo’n denktank?). Zij doen dat om een tegenwicht te bieden tegen de dominante maatstaf voor vooruitgang, het BBP, en te voorzien in de volgens hen groeiende behoefte aan een duurzamere, socialere indicator. De Human Development Index (HDI) is een kandidaat, die vult het BBP aan met levensverwachting en scholing en westerse landen scoren er hoog op. Maar de HDI houdt geen rekening met duurzaamheid. De HPI doet dat wel. Daardoor is de rangorde ook radicaal anders.

De Standaard reageerde gisteren verontwaardigd op lage notering van België (107) op die rangorde. Het kan toch niet dat het leven ‘beter’ is in Ethiopië (97)? Hetzelfde zou je kunnen zeggen voor Nederland: echt niet dat het bij ons minder goed toeven is dan in Myanmar (61), Syrië (47), Irak (36) of Palestina (30). Toch is dit geen reden om de HPI niet serieus te nemen. Het gaat niet namelijk niet om welzijn maar om welzijn per hectare. Nederland genereert een hele hoop ‘gelukkige levensjaren’ (levensverwachting bij geboorte maal waardering leven op een schaal van 0 en 1) maar heeft daar 3 keer zoveel hectare grond voor nodig dan de landen die hoger scoren, en 2 keer zoveel dan er gemiddeld aan hectare beschikbaar is per wereldinwoner.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Nederland ontkoppelt niet

Afgelopen zaterdag berichtte de Volkskrant dat het Nederlandse bedrijfsleven in 2011 zijn groei en CO2-uitstoot aan het ‘ontkoppelen is’. Bij 27 grote Nederlands bedrijven, waaronder ING, Unilever, Ahold en NS, groeide de omzet met 5 tot 10 procent, maar daalde de uitstoot met gemiddeld 6 procent. KPN stapte volledig over op groene stroom, NS zette energiezuinigere Sprinters in, Shell fakkelde iets minder af. Het lijkt goed nieuws, maar helaas zijn deze bedrijven niet representatief voor Nederland als geheel.

De totale CO2 uitstoot van Nederland, dus inclusief huishoudens, transportsector, landbouw etc., groeit nog steeds. Er is wel sprake van een relatieve ontkoppeling; we verbruiken nu een kwart minder CO2 om een euro te verdienen dan in 1990, en ongeveer de helft minder dan in 1960 (hoewel deze trend de laatste jaren is gestopt, zie groene lijn). Maar met een grotere en rijkere bevolking zet dit in absolute zin geen zoden aan de dijk. Nederland moet eigenlijk tegen de bevolking- en inkomensgroei op innoveren.

Het lange termijn plaatje is echt ontnuchterend. Als we in 2050, met de dan rijkere wereldbevolking van negen miljard, het klimaatprobleem beheersbaar willen houden, dan zouden we op wereldniveau twintig keer(!) minder CO2 per verdiende dollar moeten uitstoten. Van gemiddeld 768 gCo2/$ naar 36 gCo2/$. Nederland zou ongeveer tien keer(!) efficiënter moeten worden (zie tabel beneden) wat neerkomt op ongeveer 5% efficiëntiewinst per jaar. Een economie die draait op 36 gram CO2 per dollar, dat is eigenlijk onhaalbaar, of zoals Tim Jackson zegt: een mythe. En dan geldt die 36 gram ook nog bij een relatief gunstig scenario. De wereldbevolking zou tegen 2050 zomaar nog groter kunnen zijn en ‘Europese’ inkomens hebben (scenario 2,3 en 4).

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Vorige Volgende