Links en rechts, deel 1: Richting in de politiek

Regelmatig kun je lezen dat links en rechts ‘niet meer van deze tijd zijn’. Toch wordt het onderscheid tussen links en rechts al gemaakt sinds het begin van de democratie. Tijd om eens te kijken waarom juist nu zo vaak wordt beweerd dat het achterhaald is en als we het er dan toch over hebben: waar staan links en rechts eigenlijk voor? Wie zich beroept op het onderscheid tussen links en rechts wordt verdacht van simplificatie om te polariseren. En ik moet toegeven, een indeling in twee kampen van zoiets complex als de politiek is verdacht want de wereld is natuurlijk altijd complexer dan wij denken. Ook in het verleden, toen de klassenstrijd nog actueel was, zat er tussen proletariaat en kapitalisten de petite bourgeoisie: de burgerij en kleine middenstand. Als over links en rechts wordt gesproken is het vaak bedoeld om te polariseren. Men scheldt elkaar uit als kinderen op een schoolplein met bekende clichés zoals 'linkse kerk', 'rechtse lul', ‘reactionair’, ‘fascist’, ‘Noord-Korea’, 'linkse elite' of ‘gut Mensch’ - om er maar een paar te noemen.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 23-09-2022

Quote du Jour | Een ontmanteling van de democratie

“Ergens na 2008,” zegt Habermas na het debat over een glas witte wijn, “ben ik in gaan zien dat het proces van uitbreiding, integratie en democratisering niet noodzakelijk uit eigen beweging vooruit komt, dat het omkeerbaar is, dat we voor de eerste maal in de geschiedenis van de EU een ontmanteling van de democratie ondergaan. Ik had niet gedacht dat dit mogelijk zou zijn. We bevinden ons op een kruispunt.”

Foto: https://www.flickr.com/photos/ferdislife/10168897573 copyright ok. Gecheckt 25-09-2022

De publieke omroep hoort bij de democratie

COLUMN - Een democratie heeft een veelzijdige, vrije pers nodig. Dictators begrijpen dat maar al te goed; zij schakelen kritische journalisten zo snel mogelijk uit en verbieden oppositionele media. Dit doen Erdogan en Putin, dit deden Hitler en Mao. Noord-Korea kent geen vrije pers, in het Oostblok waren geen westerse kranten verkrijgbaar, en Westerse radio- en televisiekanalen werden er gestoord.

Europese democratieën hebben vanouds een sterke en gevarieerde pers met goed verankerde publieke omroepen. De BBC, NPO, ARD en ZDF, de Frans/Duitse zender Arte, SRF, het zijn bakens van rust en vertrouwen in een steeds woeliger mediawereld. Maar de laatste jaren nemen de aanvallen op de publieke omroepen toe, niet alleen in Nederland. Zij zouden niet objectief en overwegend links zijn, en bovendien overbodig zijn geworden.

Ook de Zwitserse publieke omroep SRF krijgt steeds meer tegenwind van de rechtspopulistische volkspartij SVP. Om de kritiek vóór te zijn, vindt er geen politieke discussie meer plaats zonder een vertegenwoordiger van de SVP. De angst zit er inmiddels goed in. Maar dit mag niet baten: de SVP eist nu een halvering van het budget van de publieke omroep; het parlement spreekt hier binnenkort over. Een halvering zal het nog wel niet worden, waarschijnlijk wel weer een volgende bezuinigingsronde.

Foto: copyright ok. Gecheckt 20-09-2022

Zelfverkozen zijspoor

Het concept verkiezingsprogramma van de PVV is gisteren bekend gemaakt. Verschillende media maken zich liever druk over de lengte (op één A4’tje!) dan over de inhoud: Wilders zet zijn partij opzettelijk op een zijspoor.

Iedereen weet dat de islam het speerpunt van de PVV is. Zoals we kunnen lezen moeten alle moskeeën en islamitische scholen gesloten worden en moet er een verbod op de koran komen. Dat dit tegen meerdere artikelen van onze grondwet in gaat kan zijn volgers niet schelen. Of we onze grondwet maar even willen aanpassen. Zoiets valt niet mee, er is een meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer vereist, nieuwe verkiezingen en vervolgens een 2/3 meerderheid in beide Kamers. Weten ze dit niet? Wilders weet het uiteraard wel.

Dit is geen vorm van ‘hoog inzetten’ om bij onderhandelingen tot een compromis te komen. Als de PVV dit speerpunt laat vallen, geeft ze per direct al haar geloofwaardigheid op. En welke andere partij zal een coalitie willen beginnen met een beweging die eventjes de grondwet op een aantal fundamentele artikelen wil aanpassen? Aanpassingen die de gelijkwaardige behandeling van alle Nederlanders op het spel zetten? Nee, de PVV verzekert zich hiermee van een plek in de oppositie banken.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

De nieuwe elite

In een briljant stuk in The Guardian legt George Monbiot genadeloos de werking van de super elite in onze maatschappij uit. In dit geval gaat het om Engelse grootgrondbezitters die de natuur om zeep helpen voor hun lucratieve jachtbedrijven. Ze zijn een belangrijke reden voor de toenemende overstromingen die stroomafwaarts dorpen en steden teisteren. Ze helpen beschermde habitats en diersoorten om zeep. En dat met royale subsidie. Monbiot beschrijft ook hoe deze machtigen, welwillende politici en de pers samenspannen om een ieder die tegen is onderuit te halen. Met leugens en fraude.

Foto: Elvin (cc)

Aboutaleb: de bruggenbouwer die we nodig hebben

COLUMN - Vanmorgen hoorde ik op de Zwitserse radio een reportage over de zelfinparkerende auto. Deze auto zoekt een parkeerplaats, waarna je kunt uitstappen om hem vervolgens via je iPhone opdracht te geven in te parkeren. Voor veel mensen met parkeerfobie is dit een handige gadget, mede omdat auto’s steeds groter zijn geworden – kijk maar eens naar een kever of een lelijke eend – en parkeerplaatsen niet. Inparkeren is dus objectief lastiger geworden.

De auto parkeert keurig in, en automatisch inparkeren is niet eens riskant: met een druk op de knop kun je de manoeuvre stoppen. Maar, en nu komt het, voorlopig is deze technologie niet toegestaan in Zwitserland. Een politieman legt fijntjes uit waarom dit is: volgens de wet moet een auto een chauffeur hebben, en als deze er niet is, kan en mag de auto niet rijden. In de EU is men al bezig om de wetgeving aan te passen, de Zwitsers sloffen er als altijd achteraan.

Achter de feiten aanlopen

Dit probleem komt in de politiek veel voor: de ontwikkelingen gaan sneller dan de politiek, de politiek reageert, vaak te laat. De EU is een schoolvoorbeeld van deze strategie: er wordt pas gehandeld als het echt niet anders meer kan, dan moet er een compromis worden gevonden en wordt er tot in de vroege uurtjes dooronderhandeld. Hoeveel Griekenland- en eurotops zijn er de laatste jaren niet geweest? Onder druk wordt alles vloeibaar, zo lijkt het devies.

Foto: Thomas Hawk (cc)

Een ongemakkelijke boodschap

COLUMN - Veel Britse kiezers hebben spijt van hun Brexit-stem. Dit ontlokte hoon en opluchting in het andere kamp: die sukkels wilden helemaal geen Brexit! Maar dat betekent nog niet dat hun stem geen ander signaal bevatte. En al helemaal niet dat dit signaal ongestraft kan worden genegeerd.

“Ik dacht dat mijn stem niet al te veel zou uitmaken omdat ik dacht dat we toch wel zouden blijven.” Deze en andere citaten van Brexit-spijtoptanten circuleerden op het internet, en de wijdverbreide “Bregret” kreeg aandacht in vele nieuwsmedia wereldwijd. De Bregret leidde tot allerlei soorten reacties. Rode draad: de spijtoptanten-stem was niet serieus. Maar dat is niet noodzakelijkerwijs het geval.


Enerzijds was de spijtoptanten-stem deels ondoordacht. Anderzijds hadden sommigen reden voor hun spijt: ze voelden zich bijvoorbeeld misleid door oud-politicus Nigel Farage, die zei dat EU-contributie na een Brexit zou worden aangewend ten bate van de gezondheidszorg. En anderen ging het niet om Brexit; ze dachten dat ze toch wel zouden blijven – zie bovenstaand citaat. Die groep is interessant.

Als voor hen EU-uittreding niet het doel was, waarom stemden ze dan voor een Brexit? Wellicht was een andere motivatie belangrijker. Op zich niets nieuws. Kiezers gebruiken regelmatig hun stem om een antwoord te geven op een nooit gestelde vraag. Dit wordt wel een ‘proteststem’ genoemd. Een ongelukkige term: zulk ‘protest’ kan immers weloverwogen en substantiële beleidskeuzes inhouden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour | Rijp voor dictatuur

Elites still matter in a democracy. They matter not because they are democracy’s enemy but because they provide the critical ingredient to save democracy from itself. The political Establishment may be battered and demoralized, deferential to the algorithms of the web and to the monosyllables of a gifted demagogue, but this is not the time to give up on America’s near-unique and stabilizing blend of democracy and elite responsibility.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

#JesuisUK

katholieken (groen) en protestanten (oranje)

katholieken (groen) en protestanten (oranje)

COLUMN - Tijdens mijn studententijd – eer Deetman minister van onderwijs was – vertrok mijn docent Oud Egyptisch naar Zwitserland omdat hij daar een betere baan kon vinden. De faculteit theologie waar hij werkte, begon ook toen al te bezuinigen en vond een vak dat toekomstige theologen iets bijbracht over de wereld waarin de bijbel was ontstaan van minder belang dan andere vakken. Na een paar jaar kwam hij terug naar Nederland voor familiebezoek en sprak onze club studenten Oud Egyptisch weer eens met hem af. We vroegen hem hoe dat nou was, zo’n referendumdemocratie. ‘O,’ sprak hij niet zonder ironie, ‘geweldig: er verandert nooit meer wat.’

remain (blauw) en exit (rood)

remain (blauw) en exit (rood)

Destijds was een referendumdemocratie nog iets uitheems en de Zwitsers een soort aapjes waar we naar konden kijken om te zien wat 400 jaar democratie aldaar ons gebracht had. De koekkoeksklok dus. Nu blijken ook de Britten toegetreden te zijn tot de hogere primaten. En we kijken er geamuseerd naar, maar niet zozeer omdat ze iets doms met een referendum gedaan hebben. De Nederlanders deden dat immers óók, maar die brachten zichzelf tenminste geen schade toe. Zo ken ik Nederlanders weer. Bij de Britten daarentegen kun je met gemak spreken van een ronduit suicidale actie. De Schettino’s hebben het schip – zo begrijp ik althans – inmiddels alweer verlaten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

De revolutie in vergadering

RECENSIE - ‘De heer Prutz bestijgt het spreekgestoelte, en zet in een lange, door bijval vaak onderbroken rede, zijn voorstel uiteen dat behelst dat geen enkel lid zonder glacehandschoen mag verschijnen. De heer Küttge plaatst daarbij het “annadement” dat die handschoenen geel moeten zijn. De vergadering erkent het belang van de zaak en benoemt een commissie ter vooroverleg. Aangezien dit alles vier uur duurt, wordt de zitting gesloten.’

Aldus een satirisch verslag van een bijeenkomst van de ‘Constitutionele Club’ in het satirische tijdschrift ‘Der Teufel in Berlin’. Het was het revolutiejaar 1848. De Pruisische koning had zijn hoofd moeten buigen voor de revolutionaire massa’s. Hij had zijn legers uit de hoofdstad teruggetrokken. De stad was van de burgers. En de burgers van Berlijn wilden zijn als de Parijzenaars, die kort daarvoor revolutie hadden gekraaid. Al hoefde de koning van hen niet naar Engeland uit te wijken.

Honderden praatclubjes

In het revolutionaire Frankrijk waren in die chaotische weken honderden clubs ontstaan, overal in het land. Daarin probeerde men, tijdens chaotische vergaderingen, de wil van het volk te vangen in resoluties en petities, bestemd voor de voorlopige regering. Er heerste in het land een ware ‘clubkoorts’, zoals tijdgenoten constateerden. Wie mee wilde praten over de toekomst van Frankrijk, moést lid worden van een club. En daar zijn stem laten horen, joelen, roken, schreeuwen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende