Democratie, ‘nu met verbeterde formule’

‘Help, de democratie is in nood’. Dit hoort men de laatste jaren steeds vaker. De democratie wordt uitgehold omdat de burger steeds minder invloed heeft op de politiek, of zij is gekaapt door populisten. Valt wel mee, zegt Tom van der Meer want de oproep om hervorming van de democratie is van alle tijden. In de jaren zestig wilde D66 dat al. Nieuwe partijen willen de democratie hervormen. Ze willen meer ‘echte democratie’ wat meestal neerkomt op referenda en meer verkiezingen. Dit jaar zijn er twee partijen die ‘democratie’ als belangrijkste programmapunt hebben: Geenpeil en Plasman’s Partij voor de Niet-stemmer (PvdN) [1]. Ze hebben geen inhoudelijke beleidsvoorstellen maar willen wat veranderen aan de manier waarop onze democratie werkt. Wat is democratie eigenlijk, wat is ‘echte democratie’ en hoe krijg je daar meer van? Is er wel sprake van een crisis of moeten we gewoon meer vertrouwen hebben in de democratie zoals Tom van der Meer denkt. Ik begin met de voorstellen van de nieuwe partijen. Geenpeil Wie de programma’s - of wat daarvoor doorgaat – van deze nieuwe partijen bekijkt, zou kunnen denken dat het om slechte satire gaat.

Door: Foto: James Cridland (cc)
Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Mandaat

Er zijn types – ik noem geen namen – die vinden dat het Nederlandse volk geen mandaat voor vier jaar aan politici dient af te geven. Het volk kan in de tussentijd tenslotte van gedachten veranderen, dus kun je beter continu peilen wat de mensen ervan vinden en dat dan beslissen. Draait het volk, dan draait de kont van de politicus mee.

Gek genoeg zijn het dezelfde types die maar blijven hameren op het resultaat van een referendum dat eerder dit jaar werd gehouden en waarvan we helemaal niet weten of het volk er nog hetzelfde over denkt. Sommige mandaten zijn kennelijk wel voor de langere termijn bedoeld.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

“De burger is niet relevant”

LONGREAD - Interessante longread. Extreme economische ongelijkheid, massale detentie, vuurwapen­geweld en een permanente staat van oorlog. Het grootste deel van de Amerikanen ligt er niet wakker van. Deze apathie lijkt een bevestiging van Sheldon Wolins ideeën over democratie…

Foto: Mike Licht (cc)

De boze blanke man laat zich niet bezweren

Drie manieren om de boze blanke man te bezweren; en waarom ze stuk voor stuk zullen falen.

ANALYSE – Ineens was hij er: de boze blanke man. En ineens wil iedereen hem spreken. Gelukkig is hij overal te vinden. Het begrip reikt van de anonieme reaguurder op internet, via de Trump-stemmer in de VS, tot aan die krasse knar in Overijssel die voor de camera in drie woorden uitlegt wat hij vindt van al het gedoe rond Zwarte Piet.

Het blijkt te gaan om een mondiaal probleem dat door de media jarenlang genegeerd is. Gelukkig komt daar in rap tempo een eind aan. Overal weerklinkt een welgemeend mea culpa, en journalisten stromen de laatste tijd massaal uit over stad en land, om het authentieke geluid van de boze blanke man te registreren.

Dat schuldgevoel heeft zelfs geleid tot een nieuwe vorm van journalistiek. De boze blanke man moet niet alleen gehoord worden, hij moet ook geholpen. ‘Constructieve journalistiek‘ heet dat. En de journalist moet daarbij niet alleen schrijven wat er mis is en hoe hard er gekankerd wordt – daar wordt de blanke man alleen maar nóg bozer van – maar moet ook oplossingen opzoeken en aandragen, voor de boze blanke man.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De goedwillenden en de technocraten

ANALYSE - Mooie betogen van mensen van goede wil: Jan Terlouw over het sociale vertrouwen en de aarde, Monica Sie Dhian Ho, geïnterviewd door Marc Chavannes bij de Correspondent, over het moeizame functioneren van de politiek. Wie is bezorgd over de kwaliteit in het publieke domein? De kwaliteit van het bestuur? De kwaliteit van het openbaar debat?

Wat ontbreekt aan de betogen van de goedwillenden? Nogal wat: het onderscheid tussen politiek en bestuur bijvoorbeeld. Of de erkenning van de beperkte rol voor de politiek. Die beperking ontstaat door de ambtelijke bureaucratie, de “Beambtenherrschaft” van Max Weber.

Pleiten voor mentale verandering mag , zoals Terlouw doet, maar hoe bereik je echt iets? Jon Stewart zegt: “They don’t give a flying fuck about governance, they care about campaigns and that’s where the fun is for them. That’s devastating. And not only is it devastating news-wise, it’s devastating to all of us.” Niet enkel het parlement is nep, zoals Wilders zei, het nieuws is nep, het openbaar debat is nep. Maar waarom?

Wie regeert?

Er is geen serieus verhaal over hoe het systeem in elkaar steekt en wat we fout doen. Ik denk dan aan politiek sociologen. Politiek is ‘boven’, want gaat over doelen, bestuur is ‘onder’, want gaat over (toepassing van) middelen.
Dat moet uit elkaar worden gehouden, want meningsverschillen moet je hebben over doelen, de toepassing van middelen is techniek. “Politiek is helemaal beleid geworden. Beleid komt neer op de omzichtige regeling van ieders stoffelijke zekerheden en verworven rechten,” schrijft Jos de Beus ruim 15 jaar geleden. Een coalitie van meer partijen “heerst met alle politieke machten samen en niet enkel in wisselwerking met de wetgevende en de rechterlijke macht. Het centrum van de politiek wordt uitgebreid met ambtenaren, georganiseerde belangen, massamedia en publieke opinie.—De grenzen tussen debat, besluitvorming en uitvoering vervagen.”(Een primaat van politiek, UvA, 2001, p.22)

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: DonkeyHotey (cc)

Trump en de onderschatte factor

COLUMN - Donald Trump is gekozen tot Amerikaans president. CNN noemt 24 theorieën over hoe dit kon gebeuren. Het is nog te vroeg voor wetenschappelijke resultaten en het was vast een combinatie van factoren. Wel valt op dat CNN één factor niet noemt. Een factor die vaak wordt onderschat.

“De democraten mogen hopen dat Trump zich niet kandidaat stelt.” Dit zei ik in 2011 bij een lunch met deels buitenlandse collega’s. Ze keken me meewarig aan. Die jonge Hollander had duidelijk geen kijk op Amerikaanse politiek. De Californische hoogleraar aan tafel legde me geduldig uit dat niemand Trump serieus nam. Trump stelde zich toen niet kandidaat; wel bij de verkiezingen erna.

Bij die verkiezingen, begin deze maand, zag ik Trump het eerlijk gezegd niet redden tegen Clinton. Door te weinig zijn kernboodschap uit te dragen in de campagne had hij zijn kansen niet gemaximaliseerd. Hij leek steun tekort te komen. Uiteindelijk haalde hij 47% van de stemmen. Minder dan Clinton, maar – door het hem welgezinde getrapte kiesstelsel – genoeg voor de winst.

Wereldbeeld

Hoe kreeg Trump die steun? Allereerst doordat het land verdeeld is in twee kampen die de laatste decennia uit elkaar zijn gegroeid. Wie er ook op het stembiljet staat, het belangrijkste is van welke partij hij of zij is. Exitpolls tonen dat 84% van de liberals op Clinton stemde, en 89% van de Democraten. Omgekeerd koos 81% van de conservatives voor Trump, en 90% van de Republikeinen.

Foto: DonkeyHotey (cc)

Kunnen we niet zonder populisme?

COLUMN - Populisme: el pueblo unido

Wat verklaart het succes van Trump? Is het zijn racisme en zijn seksisme, die de boze witte mannen een stem hebben gegeven? Of is het ruraal Amerika dat zijn woede over de eigen wanhopige toestand tot uitdrukking heeft willen brengen over de gevestigde orde die hen in de steek heeft gelaten? Er spelen vast allerlei factoren een rol in de opkomst van het populisme, ook in Europa, maar volgens mij blijft één factor daarbij onterecht onderbelicht.

De aantrekkingskracht van het populisme, puur op zichzelf.

Nu is een probleem met praten over populisme altijd dat de term allerlei betekenissen kent, die niet altijd nauwkeurig uit elkaar worden gehaald. Vaak wordt hij gebruikt om politieke retoriek te benoemen die men te simpel vindt: ‘makkelijke oplossingen’ voor ‘ingewikkelde problemen’. Als zodanig is het alleen een scheldwoord; het is niet waar ik het over wil hebben.

De democratie is vervelend

Maar er is ook het populisme als een ideologie: de opvatting dat het volk een eenheid is, met specifieke eigen belangen en een specifieke eigen wil. De belangen en de wil van de individuen zijn daar nog niet eens ondergeschikt aan: ze zijn hetzelfde. Eindeloos vergaderen is daarom ook eigenlijk niet nodig; je hebt alleen een ‘sterke’ man nodig die het allemaal gaat ‘regelen’.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: olarte.ollie (cc)

De burger als detective

RECENSIE - Huub Dijstelbloem schreef een filosofische verhandeling over een ondergewaardeerd aspect van de politiek: de ogen van de burger.

Democratie is voor de meeste mensen op de eerste plaats een kwestie van spreken. Burgers stemmen en eisen inspraak en medezeggenschap. In het parlement eisen politici verantwoording van de regering. De naoorlogse politieke filosofie heeft zich voornamelijk aan ‘de stem’ opgehangen, schrijft Dijstelbloem. In zijn boek Het Huis van Argus vraagt hij in navolging van Jeffrey Green aandacht voor de ‘oculaire democratie’: de empowerment van burgers als toeschouwers die inspecteren, observeren en surveilleren. Een kritische blik en een waakzaam oog op de macht kunnen evengoed verandering bewerkstelligen als meepraten, meent Green. Dijstelbloem vult hem aan. Waar Greens model niet verder gaat dan een plebiscitaire democratie waarin de bevolking zich via referenda uitspreekt voor of tegen de macht, vindt Dijstelbloem dat van de burgers meer verbeelding gevraagd mag worden. Ze moeten als controleurs niet alleen naar het verleden kijken, maar ook oog hebben voor de toekomst. Hij verwijst daarbij onder andere naar het begrip contrademocratie van de Franse filosoof Rosanvallon.

Het Huis van Argus is geen makkelijk boek. Dijstelbloem verwijst in zijn betoog veelvuldig naar andere sociale en politieke filosofen, zoals Latour en Sloterdijk. Die nogal abstracte verwijzingen veronderstellen bekendheid met hun werk. Als je niet ingevoerd bent zijn Dijstelbloems beschouwingen vaak moeilijk te volgen en dat geldt dan ook zijn eigen standpunt ten opzichte van de filosofen die hij bespreekt.

Foto: “Van het volk”. Gedenkplaat voor de Franse Revolutie, geplaatst in het zesde jaar van de revolutie, op een muur in Haut-de-Cagnes (Alpes-Maritimes, France) (Bron)

Links en rechts, deel 3: Politicologie van het volk

ACHTERGROND - Het indelen van de politiek in een links en rechts kamp is een gewoonte die ruim tweehonderd jaar oud is. Ik zal nu laten zien dat het nog steeds een springlevend onderscheid is dat hoort bij een levendige democratie. Zelfs critici die het te simpel vinden, maken er onwillekeurig gebruik van.

Het is een paradox. Enerzijds is het denken in termen van links en rechts heel algemeen, je komt het tegen in vrijwel elke politieke analyse, op academisch niveau èn in de volksmond, maar niemand weet wat het precies betekent.

Links over rechts en rechts over links zijn een onuitputtelijke bron van vermaak. Wat men van elkaar vindt is meestal niet zo best. Serieuze politieke analisten ergeren zich aan de stereotypen. Maar de uitlatingen mogen vulgair zijn, zij laten ook zien hoe de kampen over elkaar denken. Iedereen kent ze wel: links is elitair, rechts is plat. Links denkt met haar hoofd, rechts met zijn buik. Links is vrouwelijk, rechts is mannelijk. Links is overheid, rechts is markt. Links is wetenschap, rechts is dom, etc. Het is inhoudsloos en enkel bedoeld om de tegenstander te besmeuren.

Dat de links-rechts indeling veel gebruikt wordt door het volk wil nog niet zeggen dat professionals het onderscheid niet zouden maken. Er zijn boeken geschreven die het als uitgangspunt nemen, zoals Het verraad van links en Er is ruimte op rechts of men karakteriseert een periode als zijnde gedomineerd door ‘links’ of ‘rechts’. Ook internationaal zijn er boeken die expliciet hierover gaan, zoals bijvoorbeeld boeken met titels als Exit right en Off center.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: De Franse Staten-Generaal in de Salle de Menus-Plaisirs te Versailles komt bijeen op 5 mei 1789, een paar dagen voor de geboorte van links en rechts copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Links en rechts, deel 2: Oorsprong en geschiedenis

ACHTERGROND - Om te begrijpen wat woorden in de politiek betekenen is het essentieel om de geschiedenis ervan te kennen. Wanneer is men begonnen ‘links’ en ‘rechts’ van elkaar te onderscheiden en waarom deed men dit? Daarom nu een kleine geschiedenis van de strijd tussen links en rechts.

De gewoonte om de politiek in een links en rechts kamp op te delen is ouder dan de indeling in progressief en conservatief. De termen ‘links’ en ‘rechts’ werden al in 1789, het jaar van de Franse Revolutie gebruikt terwijl ‘conservatief’ pas in 1818 voor het eerst voorkwam. Het was de titel van het blad Le Conservateur dat een mooi rechts motto had:

The conservateur upholds religion, the King, liberty, the Charter and respectable people (les honnêtes gens)

De term kwam pas echt in zwang in 1834 toen de Tory Party zich Conservative Party ging noemen. We zijn rechtse politici dus pas veertig jaar later conservatief gaan noemen, niet omgekeerd. Ook het socialisme ontstond veel later als politieke beweging.

Vaak wordt gedacht dat links en rechts neutrale namen zijn omdat men wel bekend is met het verhaal over de zetelverdeling in het Franse parlement in 1789. De hervormingsgezinde fracties zaten in dit parlement aan de linker kant, en de koningsgezinde fracties zaten aan de rechterkant van de voorzitter. Men concludeert hieruit dat wat nu links en rechts is, op toeval berust en dat de cluster eigenschappen die we nu ‘links’ noemen, ook ‘rechts’ genoemd hadden kunnen worden.

Vorige Volgende