Populisme en democratie: een ongelukkig huwelijk

Volgens de Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev leven we in een populistisch tijdperk en horen populisme en democratie bij elkaar. Gastauteur Bruno Verbeek laat echter zien dat populisme ook een bedreiging kan zijn voor de democratie. Dezer dagen verblijf ik in een onderzoeksinstituut in het Franstalige deel van België. Daags na de verkiezingen merkten enkele lokale collega’s op hoe opgelucht ze waren dat de PVV niet de grootste partij was geworden. Gezien de deelname van de Vlaamse populistische nationalisten aan de huidige Belgische federale regering was dit een verademing voor hen. Als minderheid in eigen land (de Franstaligen maken ongeveer 40% van de bevolking uit), levend in het minst rijke deel van België, is hun opluchting wellicht goed voorstelbaar. Ze zien de winst van de VVD als een sprankje hoop in de aanloop naar de Franse en Duitse verkiezingen en als een tegenwicht tegen hun eigen populisten. Ik wil nu niet gaan jeremiëren over hoe het populisme eigenlijk toch gewonnen heeft. Ik ga ook niet betogen dat de VVD zo groot heeft kunnen worden dankzij het feit dat ze een deel van de retoriek van Wilders en de zijnen heeft overgenomen of dat met de komst van Thierry Baudet het populisme een ‘deftig’ gezicht heeft gekregen. Evenmin zal ik proberen te duiden wat deze uitslag ons vertelt over Nederland. Dat is al uitgebreid gebeurd in de vaderlandse pers en door ‘anti-elitaire’ critici. In plaats daarvan wil ik een stapje achteruit doen en eens nagaan wat nu precies populisme is en waarom mijn Franstalige collega’s in België gelijk hebben er zo beducht voor te zijn.

Door: Foto: Sreenpunk)
Quote du Jour

Quote du Jour | Digitaal stemmen

, door

De overgrote meerderheid van de Nederlandse gemeenten wil dat er snel gewerkt wordt aan nieuwe vormen van digitaal stemmen. Dat blijkt uit een enquête van de NOS. Ruim 90 procent van de 235 gemeenten die reageerden, wil zo snel mogelijk terug naar de stemcomputer, mits dit veilig kan. Zij ruilen het rode potlood en het handmatige tellen het liefst zo snel mogelijk in voor een vorm van digitaal stemmen en elektronisch tellen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Een alternatief voorstel voor coalitievorming in een versplinterd partijenlandschap

, door

ANALYSE - Gezien de verkiezingsuitslag zal zowel het vormen als het bij elkaar houden van een regeringscoalitie erg lastig worden. In dit artikel wordt een democratischer alternatief voor de traditionele coalitievorming voorgesteld, waarbij de partijen per thema coalities vormen met bijpassende, uitvoerende ministers.

Situatie

Het was deze verkiezingen erg duidelijk dat de Nederlandse democratie geen kiesdrempel heeft. Dit zorgt weliswaar voor een betere vertegenwoordiging van het moderne (ontzuilde) meningenlandschap, maar sinds de verkiezingen zitten er wel 13 partijen in de tweede kamer waarvan 6 partijen met 5 zetels of minder. Een regeringscoalitie heeft daardoor minstens 4 partijen nodig en op veel themas zullen deze partijen ver uit elkaar liggen.

Zelfs als zo een monstercoalitie gevormd wordt en de rit kan uitzitten, zullen alle partijen veel van hun verkiezingsbeloften overboord moeten gooien en daarvoor de volgende verkiezingen afgestraft worden. Bovendien voedt dit onvermijdelijke breken van de verkiezingsbeloftes de continu groeiende scepsis richting de politiek.

Waarschijnlijk zullen er nu weer stemmen opgaan voor de invoer van een kiesdrempel, maar in dit artikel wil ik een alternatieve en democratischere oplossing voorstellen.

Voorstel

Stel je voor dat de partijen besluiten om helemaal geen regeringscoalitie te vormen en in de plaats daarvan voor elke ministerpost “open” sollicitaties organiseren. Op die manier kan op elk beleidsgebied een aparte coalitie gevormd worden met een bijpassende minister.

Foto: barnimages.com (cc)

Links en rechts, deel 7: Asymmetrie

, door

ANALYSE - Aanstaande woensdag mag u weer kiezen. Gaat u links of rechts stemmen? In een goed functionerende democratie, waarin links en rechts met elkaar in evenwicht zijn, zijn beide keuzes te rechtvaardigen. Door de dominantie van rechts de laatste jaren is dat nu niet meer zo.

De verschuiving naar rechts wordt veroorzaakt door de verschillende manier waarop rechts en links in de politiek staan. Rechts is steeds meer op de Tegenpartij gaan lijken en links is vergeten wat linkse politiek ook al weer was. Wie de politiek volgt, voelt zich soms als Gerry Rafferty van Stealers Wheel [1]:

Clowns to the left of me,
Jokers to the right, here I am,
Stuck in the middle with you

Maar waar is dat eigenlijk, ‘het midden’ als de politiek zo ver uit het lood is geraakt en hoe heeft dit kunnen gebeuren? Ik kijk, zoals het hoort, eerst naar links, dan rechts.

Links

Het lijkt de laatste jaren of links niet meer links durft te zijn. Linkse politici nemen afstand van hun concurrenten ter linkerzijde: partijen als SP, Die Linke en Syriza. Jeroen Dijsselbloem doet dat bijvoorbeeld als hij zegt dat hij geen ‘ideologische verhalen ga[at] houden, [want dan] bereik ik niks’. Het klinkt heel nuchter maar Dijsselbloems beleid is net zo goed gebaseerd op ideologie, alleen is dat geen linkse maar een rechtse ideologie [2].

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 08-03-2022

Sargasso 15 jaar – de lezingen (1): Jan Paul van Soest

, door

VERSLAG - Ter gelegenheid van Sargasso’s 15-jarig bestaan organiseerden we op 18 februari een symposium over de teloorgang van feiten in het publieke en politieke debat en de rol van onderzoeksjournalistiek. Deel 1: Joost introduceert de StellingChecker, dan de lezing van Jan Paul van Soest. Eerst opent Stephan Okhuijsen het symposium en kijkt terug [1].

Er is veel veranderd sinds Sargasso in 2001 door Carlos en Grobbo in de kroeg werd bedacht. Er is nu GeenStijl, Joop, De Correspondent en vooral op gebied van de sociale media is er veel veranderd door de komst van Facebook en Twitter. In 2011 zijn we gefuseerd met GeenCommentaar. Sargasso heeft veel vernieuwingen bedacht zoals Parlando, de Coalitie Checker, Minister Memory en Polifieeds. Door alle veranderingen in het medialandschap zijn we nu wat minder zichtbaar geworden. In de beginjaren was bloggen nog iets nieuws en we konden toen invloed uitoefenen op het publieke debat. Dat is nu wat minder geworden.

Het nieuws is de laatste jaren niet alleen grimmiger geworden maar er wordt ook steeds meer nep nieuws verspreid: fake nieuws in goed Nederlands. Wij stellen vandaag de vraag: hoe gaan we daar mee om? Wat kun je als journalist en blogger tegen nep nieuws doen? Wij hebben drie onderzoeksjournalisten bereid gevonden om daar hun visie op te geven: Jan Paul van Soest, Mirjam de Rijk en Dimitri Tokmetzis. Eerst laat Joost zien wat wij, Sargasso in samenwerking met Republiek Allochtonië daaraan willen doen. Joost Berculo introduceert nu de StellingChecker.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

De misleiding van Baudet

, door

OPINIE - Het Forum voor Democratie van Thierry Baudet wil ons doen geloven dat de aartsvaders van de Europese samenwerking bewust hebben aangestuurd op een ondemocratische superstaat. Daar valt nog wel wat op af te dingen.

Onlangs hoorde ik een vertegenwoordiger van Forum voor Democratie roepen dat de Europese Unie vanaf haar geboorte al een ondemocratisch instituut was. De oprichters zouden bij de vorming van de EEG in de jaren vijftig democratie in Europa bewust hebben uitgesloten.  Er werd geen bron bij gegeven maar ik vermoed dat deze stelling ontleend is aan een artikel van lijsttrekker Baudet, ‘de antidemocratische wortels van de EU’. Hierin fantaseert Baudet er een eind op los over de begindagen van de Europese samenwerking aan de hand van Burnham’s Managerial Revolution en Orwell’s 1984. Kort samengevat zegt hij dat Schuman en Monnet in de jaren vijftig moesten afzien van hun ideaal van de Verenigde Staten van Europa en dat ze daarom een soort sluipende ontmanteling van de soevereiniteit van de lidstaten hebben bedacht. Van het een komt het ander. Het is een bekende kritiek van de eurosceptici die waarschuwen voor de ‘superstaat’ Europa. Het stap voor stap toewerken naar meer gemeenschappelijke besluitvorming is op zich geen onjuiste typering van het proces van Europese samenwerking in de loop der tijd. Maar termen als ‘sluipend’ maken er ten onrechte een conspiratief project van.  Er is geen enkel bewijs voor het bewust buitenspel zetten van de democratie zoals Baudet suggereert met kwalificaties als ‘leugenachtige woorden’ en verwijzingen naar dystopische dictatoriale samenlevingen.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Kennisland (cc)

‘Echte Democratie’ bestaat niet

, door

ANALYSE - Thierry Baudet brengt in september 2016 een rapport uit getiteld ‘Echte Democratie’. Gastredacteur Eva Schut geeft drie argumenten waarom deze titelkeuze een hoop moeilijkheden met zich meebrengt.

Over minder dan twee maanden zijn de Tweede Kamerverkiezingen, en het is duidelijk geworden dat Thierry Baudet zich als een serieuze kandidaat wil profileren. Het rapport ‘Echte Democratie’ dat hij samen met Paul Cliteur schreef – voor de PVV – geldt als handvat voor zijn eigen partij. Wat wil hij bereiken?

Onder andere door middel van bindende referenda, gekozen burgermeesters en e-democracy Nederland eindelijk voorzien van een Echte – directe – Democratie. Los van de vraag of directe democratie de beste manier is om het vertrouwen in de politiek terug te winnen, brengt de titelkeuze van zijn rapport alleen al een aantal problemen met zich mee. Daarvan wil ik er drie met u bespreken.

Democratie als discussie

Filosoof en politiek theoreticus W. B. Gallie schreef al in 1956 dat het begrip ‘democratie’ – net als ‘kunstwerk’ en ‘Christelijke waarden’ – een essentially contested concept is: een min of meer intuïtief begrip dat altijd onder discussie zal blijven staan. In verschillende situaties en door verschillende groepen mensen wordt het telkens anders gebruikt, en elke groep draagt gepassioneerde argumenten aan waarom zij denken het bij het juiste eind te hebben.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De rekeningen van Trump en May

, door

ANALYSE - Trump is de machtigste man van de wereld geworden. Theresa May kiest voor een harde Brexit.  Nuchterheid helpt beter dan elkaar het evidente voorhouden. Natuurlijk is Trump een narcistische halve gare, natuurlijk zijn de Britten de weg kwijt. Maar er is veel waar ik onrustig van slaap.

Kun je de uitvoerende macht zijn in een grote democratie, met zo veel kennelijke gebreken in je persoonlijkheid? Waarom vindt de kiezer dat kennelijk geen probleem?

Kun je de uitvoering op je nemen van een Brexit, die een herstel van een wereldrijk bedoelt te zijn, maar een verbrokkeling van Groot Brittannië dreigt te worden?

Trump

Het bewind van de nieuwe president dreigt autoritair te worden. Hij denigreert de vrije pers, hij wijst naar zondebokken, hij heeft weinig tot niets met de waarheid, hij is agressief en wraakzuchtig, hij benoemt familie en vrienden, die niet zozeer deskundig zijn in hun taakgebied, maar vooral loyaal aan hem. Dit is de ‘aanklacht’ van Robert Reich.

Trump komt niet uit “het politiek systeem”. Dat is zijn grootste kwaliteit. Wat zijn de voordelen daarvan? Dat je met een tweet van 140 tekens een boel in beweging zet. De bouw van de F-35, of liever de JSF, vond hij maar niks. Samenwerken met iedereen graag, mits het maar aan programma’s is die hem bevallen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende