De blinde horlogemaker

In eindeloos typende apen, de onmisbare inleiding voor dit tweede deel, kon je gister lezen dat critici van de evolutieleer vaak denken de macht van de grote getallen aan hun zijde te weten. Maar inmiddels weten we dat de metafoor van evolutie als blind toeval, als eindeloos typende apen die Shakespeares Hamlet produceren van geen kant deugt. Aanhangers van creationisme of Intelligent Design stellen dat het simpelweg onmogelijk is dat het genoom van bijvoorbeeld een amoebe zich ontwikkelt tot iets als een lintworm, dat zich op zijn beurt verder ontwikkelt tot een weer hogere levensvorm. Iemand die het tot zijn levenswerk heeft gemaakt om tegenwerpingen vanuit creationistische hoek te ontzenuwen, is de Britse evolutiebioloog Richard Dawkins. Volgens hem is het postuleren van een almachtige god die alles heeft geschapen bovendien een filosofisch zwaktebod en slechts het verplaatsen van het probleem: hoe minimaal is immers de kans wel niet dat zo'n almachtige schepper spontaan is ontstaan?

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gereformeerden: wetenschap en God gaan samen!

Darwin (Wikicommons)

Aan het eind van het vorige (Darwin)jaar kregen alle predikanten die zich rekenden tot de Gereformeerde Bond, een afdeling van de Protestantse Kerk Nederland, een uitnodiging voor een besloten conferentie over schepping en evolutie. Er was door al het Darwin-tumult namelijk ook onder gereformeerden onrust onstaan over de duur van de schepping. Waren het echt 6 dagen van 24 uur? Het is op zich al vermakelijk dat deze mensen zich zorgen maken over de letterlijke interpreteerbaarheid van de bijbel op dit punt, terwijl er al twee niet met elkaar te verenigen scheppingsverhalen zijn, maar goed.

De conferentie kwam en ging, en nu zijn dan toch de conclusies naar buiten gebracht. Tijd om die als agnostische atheïst eens door te nemen.

Al bijna direct wordt er een cirkelredenering geïntroduceerd: “Welke ontwikkelingsprocessen er door God in de schepping zijn ingeschapen en hoezeer het waar kan zijn, dat God het één uit het andere bereid kan hebben, op elke grens staat de sprekende en scheppende God.”

Hiermee is de discussie eigenlijk direct ten einde. God zou dus de evolutie ‘meegeschapen’ hebben. Een sluitend, maar tegelijkertijd stuitend argument, aangezien het elke dialoog doodslaat en je willekeurig welke wetenschappelijke ontdekking een bijbels plaatsje kan geven. Ik zou zijn opgehouden met lezen als het volgende hoofdstukje zich niet zou aandienen: de rijkdom en het tekort van de wetenschap.

De wetenschap heeft de afgelopen eeuwen grote vooruitgang geboekt, geeft ook de Gereformeerde bond toe. Steeds meer van de geheimen van de natuur geven zich prijs, maar dat is slechts reden om de schepper nog meer te bewonderen. Echter, de bond vindt ook dat wetenschap is gemankeerd door haar keuze alleen maar vast te leggen wat waargenomen kan worden. Het waarom en het waartoe, daar doet de wetenschap geen uitspraak over. En die twee zijn juist de kern van het mens-zijn, aldus de bond. De mens is er niet door toeval of noodlot, maar vanwege het scheppingswerk van de levende God.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Evolutie is een opvatting

“Alsof er geen andere theorieën en ideeën bestaan. Er zijn meer opvattingen over het begin van deze aarde dan alleen maar die ene die nu toevallig zwart op wit in de lesboeken wordt afgedrukt.”

Arie Slob, voorzitter van de fractie van de ChristenUnie wil dat het creationisme ook wordt onderwezen in het openbaar onderwijs. Er moet volgens hem ‘breder’ geïnformeerd worden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het evangelie van Richard Dawkins

In ‘The greatest show on earth’ legt Richard Dawkins nogmaals uit dat evolutie werkelijk de enige, want wetenschappelijk verantwoorde verklaring is voor het leven op aarde. Vooral interessant voor fans.

Cover van The greatest show on earth

Meteen al op de eerste pagina’s van zijn nieuwe boek trekt Richard Dawkins een vergelijking tussen creationisten en holocaustontkenners. Zo komt de stemming er lekker in. Dit is geen boek dat op geduldige toon probeert creationisten uit te leggen dat ze er echt naast zitten. Alle uitleg van de evolutie staat in dienst van de polemiek die hij al jaren voert.

Met die uitleg zelf zit het wel snor. Dawkins ontleent zijn reputatie immers aan het glasheldere ‘The selfish gene’, waarin hij inmiddels alweer dik dertig jaar geleden doorbrak als auteur. De manier waarop natuurlijke selectie leidt tot de evolutie van nieuwe soorten, zeker onder geïsoleerde omstandigheden als op de Galápagos eilanden, wordt keurig uit de doeken gedaan, net als onderliggende biologische processen. Er komt zelfs de nodige geologie aan te pas. Dawkins weet daarbij precies de goede mix te vinden tussen abstracte uitleg en voorbeelden.

Dat is echter niet de reden om dit boek te lezen. Het interessante punt zit in de interactie met creationistische wereldbeelden. Zo zit er een mooie passage in waarin Dawkins nadenkt over wat het betekent als iets een theorie is. Het pure feit dat er sprake is van een ‘evolutietheorie’ lokt immers al kritiek uit dat het ‘maar een theorie’ is. Dit klopt niet, stelt Dawkins. Dat soorten uit elkaar evolueren is een vaststaand feit.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Darwinjaar | The trains that never shall meet

darwinIk had er meer van verwacht. Van het Darwinjaar, bedoel ik. Alle publiciteit tot nu toe beperkt zich voornamelijk tot een eindeloos herkauwen. Het leukste vind ik de open brieven aan Darwin in de Volkskrant. Ik heb ze niet allemaal gelezen, maar ik heb nu wel de indruk dat ieder zijn eigen obsessie met de evolutietheorie heeft. Aan de grens van dit obsessieve spectrum bevinden zich de creationisten. Een aanhanger van deze stroming uit Urk deed een foldertje het licht zien dat hun zaak mijns inziens geen goed deed, zo knullig was de argumentatie.

Wat uit de talrijke historische beschouwingen duidelijk naar voren komt, is hoezeer Darwin midden in de tijdgeest stond. Dat blijkt niet alleen uit het feit dat Wallace een vrijwel identieke theorie opstelde, maar ook uit de talrijke discussies die in die tijd gevoerd werden over bijvoorbeeld de overeenkomsten tussen fossielen en levende dieren, over het idee van een selectieproces en over het concept van mutaties als oorzaak van de waargenomen variatie binnen populaties. Darwin was degene die het allemaal met elkaar verbond. Het aardige van die tijdgeest is echter dat we ook zonder Darwin nu de evolutietheorie zouden hebben. In die zin is de ophemeling van Darwin een tikkie overdreven. Maar ik geef onmiddellijk toe: Darwinjaar klinkt een stuk beter dan Evolutietheoriejaar.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Vorige Volgende