Schrijvers in China: quod non

Goede schrijvers kunnen dingen zeggen die ik altijd al dacht, maar waar ik de woorden niet voor kon vinden. Hoe komt dat toch? Waarom heb ik toch telkens het nakijken bij hun mooie opmerkingen, waarvan ik me bijna inbeeld dat ik ze zelf had kunnen maken, als ik er maar op tijd om gedacht had? Wat in mij leeft blijft verborgen totdat ik het vergeet, en zij zeggen het, dat is het verschil. Zij hebben blijkbaar een innerlijke vrijheid die ik mis. Ze denken niet aan geld of status, ze zijn niet bang voor autoritaire heersers en ze identificeren zich al helemaal niet met de macht. Echt een reden om veel goede boeken te lezen. Dat is een kans om zelf beter te worden. Van goede schrijvers leer je denken. Dat komt doordat ze niet bang en niet zelfzuchtig zijn. Daardoor hebben ze geen belang bij de leugens van alledag. Hun denken is niet verstopt. Ze leggen een heerlijke, inspirerende vrijmoedigheid aan de dag.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Engagement in de Letteren

In mei van dit jaar spraken de Nederlandse afgevaardigden voor de 18th Beijng International Book Fair zich unaniem uit tegen een boycot van het toen al niet onomstreden evenement. Onder hen de schrijver Bernlef, die destijds in NRC Next liet optekenen: „Het moet natuurlijk niet te gek worden. Als de repressie zich verhevigt, kan er een punt komen waarop je zegt: gaan we er alleen maar heen ter meerdere eer en glorie van de Nederlandse economie, met cultuur als glijmiddel?” Die laatste vraag lijkt inmiddels, met het huisarrest van enkele belangrijke kritische Chinese schrijvers en bloggers, bevestigend te kunnen worden beantwoord.

Sinds eind vorige week wordt een aantal van de lokale schrijvers met wie de Nederlandse delegatie zou spreken door middel van intimidatie onder druk gezet om af te zien van de ontmoeting. Tot degenen die op deze wijze feitelijk onder huisarrest zijn geplaatst behoren Jiao Guobiao, een voormalig journalist en docent journalistiek die censuur en andere vormen van onderdrukking in China aanklaagt en blogger Liu Di, beter bekend als ‘Roestvrijstalen Muis’. Zij zijn het die, ondanks een verregaande repressie door de Chinese overheid -tientallen kritische auteurs zitten reeds gevangen- er niet van weerhouden worden zich in hun artikelen en blogs kritisch over de misstanden in de maatschappij uit te laten.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Goud, de nieuwe bubbel

Goudstaaf (foto: flickr/hto2008)Nog nooit kostte goud zoveel: 1900 dollar per ounce. De 2000 is binnen bereik. Beleggers vluchten in het edele metaal uit angst voor dalende aandelenkoersen. Het is een irrationele vlucht. Wie nu op verdere stijging van de goudprijs speculeert en op het goede moment weer verkoopt, kan daar geld mee verdienen, maar uiteindelijk is goud een bubbel die alleen maar kan knappen.

De prijs van goud is nu bijna vertienvoudigd ten opzichte van tien jaar geleden. Dat komt in eerste instantie door een toenemende vraag, veroorzaakt door inkopen van centrale banken en consumenten in India en China, die meer geld hebben voor juwelen. Die groeiende vraag kun je stabiel noemen. Een prijs die extreem opgedreven wordt door dalende aandelenkoersen, is speculatief. Immers, zodra de economie aantrekt, worden aandelen weer aantrekkelijker en volgt een correctie op de goudprijs.

In de tussentijd hebben beleggers niets aan goud. Het keert geen dividend uit. Het kan niet overgenomen worden door een hedge fonds of andere grote partij, om na herstructurering weer aan waarde te winnen. Simpel gezegd: goud speelt een marginale rol in de reële economie, waar mensen bereid zijn hard te werken om iets te bereiken. Het is natuurlijk wel prestigieuzer om te hebben dan een gehalveerde aandelenportefeuille, maar wie nu in goud belegt, moet zich afvragen of dat prestige opweegt tegen de financiële risico’s.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Duurzame bio-based productie: EU versus China

Een gastbijdrage van Bas Boterman die als trainee van het Rathenau Instituut betrokken was bij een expertmeeting over de bio-economie in Beijing.

In juli erkende de Europese Commissie zeven schema’s voor de certificering van biobrandstoffen. Dit moet leiden tot een duurzame productie van biobrandstoffen. Of deze maatregel voldoende effectief is valt te betwijfelen. China houdt er op dit gebied een rigoureuze werkwijze op na waarmee het land duidelijk laat zien waar zijn prioriteiten liggen. Bovendien heeft het niet alleen oog voor de brandstofsector, maar ook voor de biochemische industrie. Maar de vraag is of het land daarmee een groene agenda nastreeft.

De zeven certificeringschema’s zijn een reactie op de toenemende zorgen rondom de negatieve bijeffecten van biobrandstoffen. Biobrandstoffen mogen geen schade toebrengen aan kwetsbare ecosystemen en niet ten koste gaat van biodiversiteit. Daarnaast moeten biobrandstoffen bijdragen aan de reductie van CO2 emissies en mogen zij de wereldwijde voedselvoorziening niet in gevaar brengen.

Ook China maakt zich in toenemende mate zorgen om de negatieve bijeffecten van de productie van biobrandstoffen. Het land voerde al in 2006 strikte maatregelen in. De productie van biobrandstoffen mag niet meer concurreren met de productie van voedsel. Daarmee wil China voorkomen dat de voedselprijzen verder stijgen als gevolg van de productie van biobrandstoffen. Dit is voor de Chinese overheid van zeer groot belang om sociale onrust onder de bevolking te voorkomen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Chinese robots

<Webwereld column>

Afgelopen weekend deed een nieuwsbericht de ronde dat elektronicafabrikant Foxconn een plan heeft om een flink deel van haar 1 miljoen Chinese werknemers te vervangen door robots. Foxconn maakt een flink deel van de lezers- en comments trekkende merkgadgets waar Webwereld bezoekers graag over sparren.

De afgelopen 15 jaar hebben westerse landen in hoog tempo hun industriële infrastructuren naar China verplaatst. Dat was in eerste instantie nog niet zo zichtbaar maar vandaag de dag staat op ieder i-device ‘designed in California – made in China’. Iedereen vindt het wel prima om die fabrieken neer te zetten in een land dat 20 jaar geleden nog met tanks over studenten heen reed omdat de loonkosten zo prettig laag zijn. Dat betekent betaalbare gadgets en toch fijne winstmarges voor westerse bedrijven die onze pensioenfondsen op peil moeten houden.

Foxconn en haar veel kleinere concurrenten voeren een constante en moordende concurrentie om tegen lagere kosten heel snel te produceren. Mensen, zelfs hele goedkope mensen, worden dan al snel een bottleneck. Die werken maar 12-14 uur per dag en maximaal 26 dagen per maand. Robots werken 24×7 (minus wat downtime voor onderhoud). Ook in andere sectoren rukt robotisering op: van offshore olie platformen tot PIN automaten, zelfscan-kassa’s en ticketverkoop in het OV. Een robot hoeft er niet uit te zien als een mens om een mens te vervangen. Mooi voor ons gadget liefhebbers dus dat Foxconn zo de prijzen laag houdt zou je denken. Maar er is wel een probleem.

Henry Ford had dik 100 jaar geleden al door hoe je succesvol massaproductie van complexe consumenten producten realiseert. De truc volgens Ford was om de producten door efficiency zo goedkoop mogelijk te maken met behoud van kwaliteit en daarbij de fabrieksarbeiders zo goed te betalen dat deze naast werknemer ook klant konden worden. Want als je massaal dingen maakt heb je ook massa’s klanten nodig. Als een steeds groter deel van het productieve werk uitgevoerd wordt door robots wie zijn dan je klanten? Het klassieke antwoord hierop is dat werkloze fabrieksarbeiders dan nieuwe, betere, banen krijgen als gemeenteambtenaar, verkoper van verzekeringen of webdesigner. Dit was inderdaad grotendeels zo tijdens de switch van een industriële naar een informatie- en diensten economie. Fysiek hebben machines ons al lang ingehaald maar nu zijn ze op weg om ook steeds meer post-industriële banen over te nemen. Ze doen dat in een tempo dat even hoog of hoger is dan banen door economische groei gecreëerd worden. Zelfs Chinese bijna-slaven-arbeiders zijn dus niet immuun voor dit proces. Menselijke arbeid kan alleen maar duurder worden, robots alleen maar goedkoper. De uitkomst is duidelijk.

Een Amerikaans onderzoek uit 2010 laat zien dat er inderdaad een polarisatie aan de gang is op de arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt valt uiteen in hoogwaardig werk voor een klein deel van de bevolking en laagwaardige diensten-die-vandaag-nog-niet-geautomatiseerd-zijn voor de rest (vrijwel alle industrie is naar Azië verdwenen). Deze laatste categorie wordt door voortschrijdende techniek steeds verder uitgehold. Nederland komt er dankzij een grote publieke sector, gezondheidszorg, onderwijs en honderdduizenden ‘arbeidsongeschikten’ nog redelijk goed vanaf.

Marshall Brain (zo heet ie echt!), man achter howstuffworks.com schreef er in 2002 een boek over dat hier te lezen is. Dat verhaal klonk destijds voor velen ongeloofwaardig alarmerend. Maar kijkend naar de huidige situatie in de VS met 45 miljoen mensen die van voedselbonnen leven en een echte werkloosheid van meer dan 20% (volgens de meetmethode zoals wij die in Europa gebruiken) lijkt het plotseling niet zo gek meer. Het feit dat de rijkste 400 Amerikanen evenveel bezit hebben als de armste 150 miljoen bij elkaar en 0,1% van de bevolking feitelijk de dienst uit maakt is ook in lijn met Marshall’s scenario van extreme welvaartsconcentratie.

De roman van Marshall Brain geeft ook een uitweg om te ontsnappen aan deze bladerunner-achtige wereld. In het boek is Australie een egalitaire samenleving waar verregaande robotisering alle eerste levensbehoeften gratis, of bijna gratis maakt. Er zijn geen betaalde banen maar omdat alles gratis is hoeft dat geen probleem te zijn zolang iedereen genoeg heeft voor een menswaardig bestaan. Zijn meeste landgenoten zouden het ‘communisme’ noemen. Hier in Europa hebben we daar wellicht een wat genuanceerdere kijk op.

Robotisering + 3D printers + opensource software maakt extreme decentralisatie van productie, en daarmee welvaart en macht, mogelijk. Veel van het werk uit China en India kan weer naar Europa terug komen, maar niet noodzakelijk als betaalde baan. Tenzij Chinese robots veel goedkoper werken dan Europese robots. Maar aangezien de belangrijkste inputs: materiaal- en energieprijzen wereldwijd hetzelfde zijn is daar geen reden voor. In de ultieme kenniseconomie hebben we bijna allemaal permanent vakantie, handig met die zomers die in mei in september vallen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Conclusies FAO studie voedselprijzen niet eenvoudig

China en India consumeerden de laatste jaren minder graan, het is de vraag naar (graan voor) biobrandstof in het Westen die juist enorm toenam. Dit is één van de observaties die een high-level expertpanel van de Wereldvoedselorganisatie (FAO) deed in haar onderzoek naar voedselprijzen. De wereldwijde voedselcrises in 2008 die volgden op een scherpe stijging van de voedselprijzen gaven aanleiding voor onderzoek naar de oorzaak van prijsvolatiliteit op de voedselmarkt. Deze prijsvolatiliteit, oftewel beweegelijkheid van de prijs, wordt bepaald door uiteenlopende factoren waaronder: handelsregels, voorraden, speculatie, vraag, productie en investeringen. Dit complexe systeem laat zich lastig vatten in one-liners. Daarom zijn de conclusies in het rapport (.pdf) van dit FAO expertpanel – waar ook de Nederlandse hoogleraar Rudy Rabbinge aan deelnam – op voorhand niet eenvoudig. De Britse kwaliteitskrant de Guardian koos ervoor om in het kader van dit FAO rapport de conflictueuze verhouding tussen voedsel- en energiegewassen te belichten. De constatering dat de opkomende economieën China en India, tegen de algemene perceptie in, juist minder graan consumeerden is opvallend.

De verwachting is juist dat er steeds meer welvarende consumenten in die landen bijkomen die meer vlees gaan eten en voor vleesproductie is immers (veel) graan nodig. Dat de sterk groeiende vraag naar biobrandstoffen in Europa en de Verenigde Staten in toenemende mate beslag legt op voedselgewassen als maïs en soja was al langer bekend. Maar wie het rapport leest ziet dat dit aspect slechts een deel van de problematiek verklaart.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

We’re all crash-test dummies now

Your must-read du jour: Mike Davis on the destruction of the three pillars of McWorld,

American consumption:
“Even if debt-limit doomsday is averted, Obama has already hocked the farm and sold the kids. With breathtaking contempt for the liberal wing of his own party, he’s offered to put the sacrosanct remnant of the New Deal safety net on the auction bloc to appease a hypothetical “center” and win reelection at any price. (Dick Nixon, old socialist, where are you now that we need you?)

As a result, like the Phoenicians in the Bible, we’ll sacrifice our children (and their schoolteachers) to Moloch, now called Deficit. The bloodbath in the public sector, together with an abrupt shutoff of unemployment benefits, will negatively multiply through the demand side of the economy.”

European stability:
“Across the Atlantic, the European Union is demonstrating that it is exclusively a union of big banks and mega-creditors, grimly determined to make the Greeks sell off the Parthenon and the Irish emigrate to Australia. One doesn’t have to be a Keynesian to know that, should this happen, the winds will only blow colder thereafter. (If German jobs have so far been saved, it is only because China and the other BRICs—Brazil, Russia, and India—have been buying so many machine tools and Mercedes.)”

Vorige Volgende