Geen uitbreiding briefstemmen

In alle tumult over de avondklok, raakte een andere rechtszaak wat ondergesneeuwd. Gisteren deed het gerechtshof in Den Haag nog geen uitspraak in het hoger beroep over de avondklok. De rechters willen er nog een weekje goed over nadenken. Gisteren deed de voorzieningenrechter in Den Haag wel een uitspraak in het kort geding dat de Partij voor de Dieren had aangespannen tegen de Staat. Doel was het briefstemmen mogelijk te maken voor alle kiezers of ten minste voor álle kiezers die extra kwetsbaar zijn voor het coronavirus. Het briefstemmen is alleen mogelijk gemaakt voor 70-plussers. De voorzieningenrechter heeft de vordering afgewezen. Zou de rechter de PvdD wél in het gelijk hebben gesteld, dan had het kabinet een tweede groot probleem gekregen. Want uitbreiding van het briefstemmen is organisatorisch niet te doen voor 15 maart. Uitbreiding van het briefstemmen gaat dus niet door, afschaffen zit er ook niet in. Bij een recente proef, georganiseerd door Leer zelf online, werd in het ‘stemlaboratorium’ het briefstemmen door 70-plussers getoetst op duidelijkheid en gebruiksvriendelijkheid. De deelnemers vonden het makkelijk, maar toen hun formulieren werden nagekeken bleek dat de helft van de stemmen ongeldig waren. De procedure lijkt op het oog goed te begrijpen, maar toch werden sommige stempassen niet ondertekend en/of waren in een verkeerde envelop gestopt. Soms ontbraken ze gewoon. In een reactie tegenover Binnenlands Bestuur zei minister Kajsa Ollongren dat als bij het briefstemmen de handtekening ontbreekt, de stem niet ongeldig zal worden verklaard. Ook als de documenten in de verkeerde envelop worden opgestuurd, zullen de stemmen niet ongeldig worden verklaard. De minister zei ook dat er de afgelopen tijd is geoefend met grote groepen. Aan de Haagse proef deden twaalf mensen mee. Nu hebben wij allen die Haagse poef kunnen vinden, maar nog nergens ook maar iets over die testen met grote groepen. Kan de minister nog even zeggen waar en wanneer die zij gehouden en wat de resultaten waren? De minister zei wel dat er “de komende tijd wordt ingezet op communicatie richting 70-plussers om de procedure goed uit te leggen”. Dat laatste adviseerde de organisatoren van de proef tegenover Omroep West ook: “Alle spullen liggen al bij de drukker, dus daar is niets aan te veranderen. Je moet nu gaan inzetten op extra duidelijke communicatie naar de groep die mag briefstemmen.” In De Volkskrant fileert Jasper van Kuijk de reactie van de minister. Haar statement over de omvang van de proef ziet Van Kuijk als een soort Pavlovreactie: “Dit type reacties zie je vaker als een gebruikstest ernstige problemen onthult, maar het te laat is om daar nog iets aan te doen: ontken de problemen en stel de opzet van de test ter discussie. Want we moeten door.” Hij vindt, evenals de organisatoren van de poef, de uitkomst wel zorgwekkend. De proef mag dan kleinschalig zijn, maar het “kleine aantal participanten is eerder een waarschuwing dat er serieuze gebruiksproblemen kunnen zijn dan dat het wel meevalt.” Van Kuijk's redenatie: Als van alle 70-plussers slechts een klein deel dezelfde fouten zou maken, dan is het wel heel erg toevallig dat in een steekproef van twaalf personen stomtoevallig zes mensen wél de fout in gaan. In november 2020 gaf de Kiesraad te kennen geen voorstander te zijn van het briefstemmen. Het zou gevoelig zijn voor fraude. Niet alleen door mogelijke ronselpraktijken, ook omdat kiezers van 70 jaar of ouder minder vaak gaan stemmen. Zij krijgen nu automatisch de briefstembewijzen toegestuurd en dus bestaat de kans dat “daardoor relatief veel ongebruikte stembiljetten in omloop komen die de risico’s op oneigenlijk gebruik vergroten.” Dat kan voorkomen worden als briefstemmen alleen op aanvraag mogelijk wordt gemaakt. Dan kunnen ook alle kiezers die daar behoefte aan hebben van die mogelijkheid gebruik maken. Simpeler kan het niet. Enige probleem is dan wanneer de gemeenten die aanvragen binnen moeten hebben, om in te kunnen schatten hoeveel formulieren en briefstembiljetten er gedrukt moeten worden. Op toch relatief erg korte termijn moeten de verkiezingen coronaproof zijn opgetuigd. Zo’n mega-operatie kan bijna niet foutloos verlopen. Zo bekeken is het wellicht goed dast het briefstemmen nu niet meer verder wordt uitgebreid. Wel erg sneu voor alle andere kwetsbare kiezers.

Door: Foto: © eigen foto Sargasso Briefstemmen
Foto: © eigen foto Sargasso Briefstemmen

Briefstemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen: te weinig en te laat

, door

COLUMN - van Aalt Willem Heringa & Edgar Hoedemaker

Kunnen de Tweede Kamerverkiezingen op 15, 16 en 17 maart wel doorgaan onder de huidige corona-omstandigheden? Recentelijk vroegen burgemeesters aandacht voor deze vraag. Wat ons betreft is de regering veel te laat begonnen met het treffen van coronamaatregelen voor die verkiezingen. Vooral het punt van het briefstemmen springt eruit. Dat is nu slechts mogelijk voor mensen van 70 jaar en ouder, maar zou voor alle kiesgerechtigden toegankelijk moeten zijn. We zitten met verschillende virusmutaties, een avondklok die net is verlengd tot 2 maart 2021, de straat opgaan wordt ontmoedigd, winkels zijn gesloten, bezoek is beperkt tot één persoon, en dan beperken we het briefstemmen? Voorop moet toch staan DAT de verkiezingen veilig en tijdig kunnen doorgaan en dat kiezers vooral niet worden afgeschrikt om te gaan stemmen? Nu al gaat, volgens een peiling van Maurice de Hond, 10% van de kiezers niet naar de stembus vanwege corona. Iedereen moet de kans krijgen zijn stem uit te brengen, verkiezingen zijn er belangrijk genoeg voor.

Natuurlijk zijn er coronaveilige voorzieningen getroffen (al was dat wel erg laat met een speciale wet die pas in december 2020 door het parlement ging): zo wordt het mogelijk gemaakt om met drie (in plaats van twee) volmachten te stemmen, gelden anderhalve metermaatregelen in de stemlokalen, is er een mondkapjesplicht, en is het in een aantal stembureaus al mogelijk om op 15 en 16 maart te stemmen. De sluitsteen van deze maatregelen is het briefstemmen voor 70-plussers. De Tweede en Eerste Kamer hebben dat onderdeel van het wetsvoorstel niet gecorrigeerd, terwijl de democratische participatie van kwetsbare groepen jonger dan 70 jaar hierdoor zwaar onder druk staat. In een eerdere column voor het Montesquieu Instituut stelden wij dit probleem al aan de kaak. Dat is niet alleen leeftijdsdiscriminatie (nu eens ten nadele van mensen jonger dan 70), maar het kan ook leiden tot een lagere opkomst, of bij een grote opkomst juist tot wachtrijen of toch meer reisbewegingen. Onderscheid bij kiesrechtfaciliteiten is ernstig.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: © Sargasso eigen foto Briefstemmen

Vervroegd stemmen en briefstemmen geregeld

, door

Afgelopen maandag stuurde minister Ollongren een aanvullend wetsvoorstel Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 naar de Tweede Kamer. De Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 was al goedgekeurd door Tweede en Eerste Kamer, maar heeft nog wat aanvullingen nodig. Dit aanvullend wetsvoorstel moet het mogelijk maken dat kiezers van 70 jaar en ouder per brief kunnen stemmen. Ook maakt deze wet het mogelijk dat elke gemeente 2 dagen voorafgaand aan woensdag 17 maart een of meer stemlokalen openstellen om kiezers eerder te laten stemmen.

Vermoeide stemmentellers

Verder regelt deze aanvulling dat de voorzitter van een stembureau “kan beslissen de telling te schorsen en deze de volgende dag te continueren, als het naar zijn oordeel niet langer verantwoord is om door te gaan met tellen, omdat de tellers zo vermoeid dreigen te raken dat van een zorgvuldige stemopneming redelijkerwijs geen sprake meer kan zijn”.

Het tellen van de stemmen is openbaar. Aanwezigen kunnen ter plekke bezwaren indienen. Een digitale zitting moet het mogelijk maken dat mensen die vanwege de coronamaatregelen in quarantaine zijn toch de tellingen kunnen volgen en/of bezwaren indienen. Andere belangstellenden kunnen via een live-verbinding de openbare zitting volgen.

Gemeenten zien er tegenop

In de Memorie van Toelichting is vermeld hoe het kabinet denkt dat al deze veranderingen in praktijk geregeld kunnen worden. De gemeenten zien er tegenop, blijkt uit een quickscan van de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten).

Foto: pvl83 (cc)

Eerlijke verkiezingen en de Nederlandse poststem

, door

ANALYSE - De briefstem – stemmen per post, is voor veel burgers de minst populaire stemmethode. Bescherming van het stemrecht is echter belangrijk genoeg om de mogelijkheid om te stemmen per brief door Nederlandse 70+’ers in 2021 niet zondermeer af te raden, schrijft Tom van der Meer in een eerder op Stuk Rood Vlees verschenen artikel.

Terwijl in Amerika de legitimiteit van de verkiezingsuitslag wordt ondermijnd door de regering-Trump en diens Republikeinse partij, staan verkiezingen in Nederland in opvallend hoog aanzien, zowel onder experts als onder kiezers. In 2018 zette Leontine Weesing-Loeber (RvS) de opvattingen van Nederlandse kiezers over het verkiezingsproces op een rij, op basis van het Nationaal Kiezersonderzoek van 2017. Zij laat zien dat Nederlanders een sterke voorkeur hebben voor stemmen in een stembureau, met potlood of eventueel met computer.

Opvallend: Stemmen vanuit huis per brief wordt door Nederlanders met afstand het minst vertrouwd. Toch is die optie in beeld gekomen voor kiezers van 70 jaar en ouder, als reactie op de Coronacrisis.

Eerlijke verkiezingen

Volgens experts behoren de Nederlandse verkiezingen tot de meest eerlijke van de wereld. In het onderzoek van het Electoral Integrity project van 2017 eindigde Nederland op de achtste plek van de wereld, achter de vijf Noordse landen, Costa Rica, en Duitsland (met een score van 80 op een schaal van 0 tot 100). Ter vergelijking, België was 26e (71 punten), het Verenigd Koninkrijk 41e (66 punten), en de Verenigde Staten 55e (61 punten). Hekkensluiters dat jaar waren Syrië en Ethiopië, elk met 24 punten.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: -JvL- (cc)

Maak briefstemmen niet alleen voor 70-Plussers mogelijk

, door

COLUMN - van Aalt Willem Heringa & Edgar Hoedemaker

Stembureaus op maandag, dinsdag en woensdag open met daarnaast de mogelijkheid voor kiesgerechtigden van 70 jaar en ouder om per brief te stemmen. Het lijken perfecte oplossingen in tijden van corona om zowel te zorgen voor een goede opkomst bij de aanstaande Kamerverkiezingen, als om solidair te zijn met de kwetsbaren in de samenleving. De voorstellen van het kabinet gaan echter niet ver genoeg: het is krenterig om briefstemmen alleen voor 70-Plussers mogelijk te maken. Bovendien past deze keuze niet in het uitgangspunt om te allen tijde de uitoefening van het kiesrecht te faciliteren voor alle kiezers, ook in een periode van pandemie.

Voor het mogelijk maken van briefstemmen voor iedereen zijn verschillende argumenten. Ten eerste is de kwetsbare groep in de samenleving niet beperkt tot alleen 70-plussers. De regering stelt in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel dat kiezers tussen de 18 en 70 met een kwetsbare gezondheid al extra ruimte krijgen om te stemmen door de voorgestelde opening van stemlokalen in de twee dagen voorafgaand aan de verkiezingen. Inderdaad, maar de crux is juist voor deze groep dat zo’n stembureau mogelijk niet naast de deur ligt of dat men toch te bevreesd is om de deur uit te gaan. Voor hen geldt het devies ‘blijf zoveel mogelijk thuis’ nog sterker dan voor andere groepen in de samenleving. Dat is niet tot alleen 70-Plussers beperkt, maar geldt ook voor chronisch zieken, mensen met een handicap, mensen die zorgen voor en wonen met kwetsbaren, en vele anderen.

Foto: DennisM2 (cc)

Verkiezingen in Corona-tijd: nog veel huiswerk voor de spoedwet

, door

COLUMN - van Prof.Mr. Aalt Willem Heringa.

Afgelopen maanden hebben we gezien hoe her en der in de wereld verkiezingen geraakt zijn door het Corona-virus. Verkiezingen zijn uitgesteld en later weer ingehaald en gehouden, maar dan wel met tal van veiligheidsmaatregelen. En inderdaad is het nuttig en cruciaal om na te denken over hoe verkiezingen in Corona-tijd te houden en daarvoor de nodige voorzieningen te treffen. Uitgangspunt is dat het veel beter is om verkiezingen te houden dan deze te moeten uitstellen. Tenslotte is democratie onlosmakelijk verbonden met regelmatige verkiezingen en wisselingen van de wacht. Maar dan hebben staten wel de plicht om die veilig en toegankelijk en met alle waarborgen te organiseren, en dat betekent in Corona-tijden mogelijk iets anders dan in het oude normaal.

Even nog over uitstel: afgelopen half jaar werden her en der verkiezingen juridisch of feitelijk uitgesteld omdat men overvallen was door Corona. Soms bevatten grondwetten een voorziening daarvoor. Hoe dan ook lijkt mij dat als er daartoe binnen de wettelijke mogelijkheden ooit toe zou moeten worden besloten, dat niet gebeurt met gewone (regerings)meerderheid, maar dat afgesproken wordt dat zulks alleen gebeurt met een brede overeenstemming zodat voorkomen wordt dat uitstel gezien wordt als middel voor de regering of meerderheid om zich een voordeeltje te verschaffen of wat langer aan de macht te kunnen blijven.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.