Provoceren zonder te brallen

Iedere week sturen neerlandici een boek aan Mark Rutte, met een begeleidende brief die uitlegt waarom hij dat boek moet lezen. Deze week een bijdrage van Marc van Oostendorp die het project eerder in deze brief toelichtte. Geachte heer Rutte, Dertig jaar geleden heb ik u nooit ontmoet, maar in onze oren galmt soms vast hetzelfde Leidse studentengebral nog na. Ik vermoed dat u niet hebt meegebrald, of in ieder geval niet zo vaak, u was geen lid van het corps, maar wel van de JOVD, en die twee overlapten elkaar. Ik had was geen van beiden lid, maar verzeilde telkens weer in kringen van corpsleden en JOVD’ers, omdat die indertijd nog gezellig waren. Wanneer ze een paar biertjes op hadden, begonnen de provocaties.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: MANYBITS (cc)

Kunst op Zondag | La condition humaine

‘La condition humaine’, Frans voor ‘the human condition’, Engels voor ‘Het menselijk tekort’, het lot der mensheid, de toestand der mensen.

Te vinden in een roman, een filosofisch boek, een filmserie, een paar schilderijen en nog zo wat kunstuitingen. Meestal wordt er de (al dan niet innerlijke) worsteling van de mensen met hun goed en kwaad mee bedoeld.

De een meent dat goed en kwaad zo vanzelfsprekend tot de menselijke natuur behoren dat er geen leven zonder kwaad denkbaar is. Een ander beweert dat zelfs als een mens tot louter goed in staat is, anderen (of omstandigheden waar hij/zij in terecht kan komen) hem/haar dwingen tot moord en doodslag. Kortom: de mens als dader én slachtoffer, als beul én gevangene, als wolf en schaap. Het is van een noodlottigheid waar een mens niet vrolijker van wordt. Helpt kunst een beetje?

Bij de surrealist René Magritte is alles niet wat het lijkt en dat is dan ook precies wat het werkelijk is.

Een schildersezel met daarop een schilderij dat zo te zien af is, belemmert het uitzicht naar buiten. We schuiven de ezel opzij, want we willen wel wat meer van de wereld zien. En wat zien we?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Broddelwerk op hoog niveau

COLUMN - © Simon & Schuster cover Fear by Bob WoodwardWoodwards nieuwe boek Fear, over de gang van zaken in het Witte Huis onder Donald Trump, leest vlotjes weg. Maar na afloop had ik bitter weinig geleerd, realiseerde ik me. Ja, Woodward puzzelt keurig bij elkaar hoe allerlei beslissingen tot stand zijn gekomen; hij geeft een naargeestig beeld van Trumps onkunde en ongeduld, zijn gelieg en gedraai; van het gemak waarmee Trump mensen schoffeert en bedriegt, of waarmee hij processen en procedures ondermijnt; van zijn ijdelheid, zijn narcisme en zijn amoraliteit. Je wordt er niet vrolijk van.

Al die dingen zijn eerder beschreven, zij het niet zo omvattend, en niet altijd door auteurs van zulk niveau. Maar juist daarom schuurt het. Woodward had de publicaties van anderen tot zijn beschikking; waarom – met zijn enorme kennis en zijn geweldige netwerk – daarop niet voortgeborduurd, het eerdere werk van anderen niet geïncorporeerd, om een stapje verder te komen?

In plaats van minutieus te achterhalen wie wat wanneer zei, en welke intonatie ze daarbij kozen, had Woodward kunnen trachten te begrijpen waarom de stafleden en ministers die voorstellen van Trumps bureau verwijderen, uit angst dat hij een in een van zijn vele opwelling afgedwongen voorstel metterdaad signeert, niet artikel 25 van de grondwet inroepen: de bewezen ongeschiktheid van de zittende president.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Transgender in Nederland

RECENSIE -
Met verschillende vrouwen die ik kende is het slecht afgelopen. Ik ken meerdere mensen die zelfmoord hebben gepleegd of nooit uit de kast zijn gekomen. Wat dat betreft mag ik niet klagen. Ik heb overleefd door stug vol te houden en doordat ik een goede sociale kring had. Wel heb ik veel drank tot me genomen. En als ik in mijn auto langs een dijk reed, werd mijn auto op een of andere gekke manier richting het water gestuurd. Dat is meerdere keren voorgekomen. Voor mijn gevoel deed ik niets, maar onbewust blijkbaar wel.’

Ati Floor is een transvrouw. Haar verlangen om vrouw te worden verwoestte haar huwelijk. Maar haar ex-vrouw wees haar daarna wél de goede kant op. Die werkte namelijk bij een telefonische hulpdienst, en sprak regelmatig mannen die met precies hetzelfde probleem worstelden: ze voelden zich vrouw. Ze wilden een vrouw worden. Gelukkig wist ze van het bestaan van een ontmoetingsavond voor transgenders, georganiseerd door de NVSH. ‘Travestie & transseksualiteit’, T&T, zo heette die club. Het was aan de Blauwburgwal. Daar moest Ati ook eens naartoe. En Ati ging, als vrouw gekleed, naar de grote stad, in een wrakke Volvo die midden op een brug de geest gaf. Ze ziet zichzelf nóg staan, daar: ‘Vrouw op hoge hakken met te veel make up staat diep gebogen onder de open klep.’

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezers en schrijvers in hetzelfde schuitje

RECENSIE - “Lezen is extreem moeilijk”, schreef Kurt Vonnegut. “Als je er goed bij stilstaat is het bijna iets onmogelijks. Ons publiek kan eenvoudig niet groot zijn. Want het moet nu eenmaal ongelooflijk knap zijn.”

Renate Dorrestein haalt die woorden aan in haar nieuwste boek Dagelijks werk. Een schrijversleven. Het is een bundeling uit wat ze haar ‘schaduwoeuvre’ noemt, een verzameling inleidingen voor boeken, e-mails, en in betrekkelijk obscure bladen en boeken gepubliceerde bijdragen. Samen vormen ze een ‘literaire autobiografie’, een verslag van haar denken over het schrijven. Het is het soort boeken waarop moderne literatuurwetenschappers als ik het goed begrijp: een boek waarin de auteur een beeld van zichzelf geeft, van wie ze in de ogen van haar lezers wil zijn. En ik geloof dat het antwoord is: één van hen. Zij het wel één van hen die niet lang meer te leven heeft – ze heeft een onbehandelbare vorm van kanker.

Grachtentuinen

Er verschijnen gek genoeg maar weinig van dit soort boeken, waarin het literaire schrijverschap wordt gepresenteerd als werk. Schrijvers hebben toch vaak de neiging om hun werk te presenteren als iets bijzonders, iets wat ze onderscheidt van zelfs hun lezers (het aantal Nederlandse schrijvers dat niet echt van lezen lijkt te houden is niet te tellen), als enorm getob, iets wat tegelijkertijd iedereen wel wil, maar dat slechts aan weinigen gegeven is.

Foto: Sta op en leef, vader copyright ok. Gecheckt 07-11-2022

Recensie | Sta op en leef, vader

RECENSIE - Sta op en leef, vader‘, de nieuwe essaybundel van Said el Haji, wordt vanavond in diens woonplaats Rotterdam ten doop gehouden. Sargasso las het boek alvast.

Iedere man gaat milder naar zijn vader kijken zodra hij zelf een zoon heeft. Kortstondig Sargasso-auteur Said el Haji debuteerde dertien jaar geleden met de roman ‘De dagen van Sjaitan’, een autobiografische afrekening met het (goddelijke) gezag in het algemeen en zijn vader in het bijzonder. Nu is er een bundel essays, ‘Sta op en leef, vader’, deels voorgepubliceerd in de Volkskrant, waarin hij met een zekere weemoed omkijkt. De oudere Said ziet nog steeds de tiran van weleer, maar daarnaast zoveel meer.

Eigenlijk is het helemaal geen essaybundel, maar een verzameling korte verhalen met een paar verdwaalde opiniestukken ertussen. Die stukken, waarin hij bijvoorbeeld reageert op Femme de la Rue en een brief van Mohammed Cheppih, zijn aardig, maar zullen de tand des tijds niet doorstaan. Dit boek moet je lezen om de familieportretten.

Maak bijvoorbeeld kennis met de oudste broer Farid, die een fiets cadeau krijgt als hij overgaat naar de vijfde klas. Als oudste heeft hij een bevoorrechte positie, die hij invult door verantwoordelijkheidsbesef te tonen. Toch probeert ook hij onder het vaderlijke juk uit te komen. In een paar bladzijden wordt de strijd tussen vader en zoon invoelbaar, de drang naar vrijheid versus de angst voor roekeloosheid. Het is een strijd die uiteindelijk het hele gezin aangaat.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Blijdschapstherapie

VERSLAG - Waarin de auteur beargumenteert waarom het nieuwe boek van Wim de Ridder het lezen waard is. Over de klant die nu meer dan ooit koning is en een optimistische kijk op de crisis.

Futurologen zijn opgewekte mensen.  Ze zijn niet bezig met de ondergang van de wereld door allerlei crises. Integendeel, ze zien de toekomst zonnig in.  Professor Wim de Ridder is zo’n opgewekte futuroloog. Onlangs presenteerde hij zijn nieuwe boek ‘De strategische revolutie’. Dat gebeurde bij het Financieel Dagblad:  uitgever Kluwer brengt het uit in zijn management reeks.  Het is een zonnig verhaal over ontwikkeling, ondanks crisis en recessie. Is dat therapie, ideologie, wetenschap? Of een combinatie van de drie?

Productie en gebruiker

De consument/gebruiker neemt de macht over, meent De Ridder, die van een “ketenomkering” spreekt. Niet langer is de producent dominant, maar de afnemer: dat geldt voor de relatie tussen productieproces en (eind)gebruiker, zorg en patiënt, bankier en klant. De oorzaak is ICT en kunstmatige intelligentie.

Hoe die verbinding verbetert en in de praktijk al werkt, is fascinerend: bij je dealer bestel  je een auto met specificaties, die voor jou in de productielijn worden gezet. Je gaat nog wel naar een dokter, maar met een app of gericht zoeken op internet neem je zelf je diagnose mee. Je hoeft geen confectie meer, maar je ontwerpt je kleding zelf: de klant is meer dan ooit koning.  In het boek bespreekt De Ridder vijf sectoren:  belevingseconomie, bouw, energieproductie, gezondheidszorg, en de financiële sector.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-09-2022

Bigfoot voorbij: de kunst van cryptozoölogie

De zoektocht naar onbekende dieren is een ware wetenschap. Een vraaggesprek met Karl Shuker, die er onlangs een boek over schreef. Het interview is afgenomen door Mongabay.

Anyone who doubts cryptozoology, which in Greek means the “study of hidden animals,” should remember the many lessons of the past 110 years: the mountain gorilla (discovered in 1902), the colossal squid (discovered in 1925, but a full specimen not caught until 1981), and the saola (discovered in 1992) to name a few. Every year, almost 20,000 new species are described by the world’s scientists, and a new book by Dr. Karl Shuker, The Encycloapedia of New and Rediscovered Animals, highlights some of the most incredible and notable new animals uncovered during the past century.

In an interview with mongabay.com, Shuker says the top three zoological discoveries since 1900 would have to be the okapi, the coelacanth, and the saola, also known as the Vu Quang ox. His book highlights these three discoveries along with hundreds of others, including species discovered as recently as last year.

Shuker, a zoologist by training, has made a name for himself in cryptozoology by pursuing “hidden animals” with scientific rigor. While cryptozoologists sometimes struggle for serious acceptance of their evidence, Shuker says that may just be the nature of pursuing animals rumored to exist.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Beroemd om het verkeerde boek

Het Handelsblad wijdde kort voor kerstmis enkele pagina’s aan auteurs die beroemd waren om het verkeerde boek. Neem Herman Melville, wiens beroemde Moby Dick een goed boek is, ook al is zijn minder bekende The Confidence-Man beter. Ik kon het niet laten te bedenken wie ik zélf een mooi voorbeeld van een om het verkeerde boek beroemde auteur, en dacht meteen aan Jan van Aken.

De reden kan ik het beste illustreren met een analogie. Onlangs schaakte ik tegen mijn neefje, die kwam met een briljant nieuwtje: hij plaatste een loper op een toren en zei dat ik het stuk niet kon slaan zolang het in het kasteel veilig was. De zet getuigde natuurlijk van creativiteit, maar schaken is nog mooier als een speler iets verrassends doet binnen de regels.

Ik voor mij kijk ook zo naar historische romans. Ik vind het knapper als iemand een roman schrijft die blijft binnen de grenzen van het historische bewijsmateriaal. De schrijver die een anachronisme gebruikt, mag zich beroepen op zijn creatieve vrijheid, maar leidt ondertussen wel de lezer van de tekst af en bederft zo diens leesplezier. Een goede schrijver daarentegen kan een overtuigende historische roman schrijven zonder zijn publiek te storen met onmogelijkheden.

Dit betekent automatisch dat ik met meer bewondering kijk naar een auteur die zijn verhaal plaatst in het recente verleden, waarover veel bekend is, dan naar de schrijver die kiest voor het verdere verleden, waar de speelruimte wijder is. Daarom is Jan van Akens Het fluwelen labyrint me dierbaarder dan zijn bekendere De valse dageraad.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende