Help, de dokter weet het ook niet!

Arts en patiënt nemen steeds vaker samen beslissingen. Hoe gaat dat in de praktijk? En hoe maak je de juiste keuze wanneer de arts het ook niet zeker weet? Stel je voor: je hebt net te horen gekregen dat je een ziekte hebt, die zonder behandeling op de lange termijn risico geeft op complicaties. Meerdere behandelopties zijn mogelijk, ieder met voor- en nadelen. Niet behandelen en afwachten is ook een alternatief. Van de arts verwacht je op zo’n moment een duidelijk advies. Volgens prof. dr. Ellen Smets, hoogleraar medische communicatie (UVA) is de realiteit vaak weerbarstig: “In de spreekkamer wordt vast het een en ander opgelost, maar of we met zekerheden uit de spreekkamer komen is de vraag,” stelt Smets in haar lezing ‘Beslissen in de behandelkamer’ (na inleiding begint de lezing zelf 4 min.14'). Hoe gaan we om met onzekerheid over medische beslissingen?

Quote du Jour | Roken

‘De aandacht gaat nu vooral naar nieuwe, dure medicijnen tegen longkanker die de zorg onbetaalbaar dreigen te maken terwijl ze het leven van patiënten gemiddeld slechts een paar maanden verlengen. Maar als de bevolking niet zou roken, hoeven we dat debat helemaal niet te voeren.’

En dus is het logisch dat artsen zich mengen in een rechtszaak tegen tabaksfabrikanten, zegt Yolanda van der Graaf, hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. De fabrikanten zelf houden simpel: verkoop van sigaretten is legaal, dus hen treft geen blaam.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Vrije artsenkeuze in het geding

OPINIE - De spoedeisende hulp in het ziekenhuis moet specialistischer worden, vinden de zorgverzekeraars. Maar wat betekent dat voor de vrije artsenkeuze van patiënten?

De koepelorganisatie Zorgverzekeraars Nederland (ZN) kwam vorige week met de ‘Kwaliteitsvisie Spoedeisende Zorg’ (pdf), waarin ze uitgebreid ingaan op hoe de zorginkoop voortaan geregeld wordt voor zes verschillende zorgstromen die dusdanig spoedeisend zijn ‘dat de patiënt niet in staat is een weloverwogen keuze te maken tussen verschillende zorgaanbieders.’ Bij die zorgstromen kun je denken aan traumazorg, spoedeisende neurologische zorg of spoedeisende geboortezorg.

Gelijk in het eerste hoofdstuk is te lezen dat ‘per zorgstroom de kwaliteitsvisie opgesteld [wordt] op basis van het grootste volume van een specifieke (samenhangende groep van) diagnosen, waarvoor infrastructuur, competenties en ervaring vereist zijn.’

Bij mij gaan er alarmbellen rinkelen. Bij u?

De voordelen van geconcentreerde spoedeisende hulp

Als het aan de zorgverzekeraars ligt, houdt elk ziekenhuis een basisafdeling spoedeisende hulp, waar je met je gebroken been of snijwonden heen kunt. Maar voor zaken als neurologische, cardiologische, vaatchirurgische zorg of voor bijzondere trauma’s, ga je naar een specialistische eerste hulp in de regio. De verdeling vindt dus niet landelijk, maar regionaal plaats, zodat goede zorg altijd in de buurt is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoe een bezoek aan de dokter u ziek kan maken

Gilbert Welch hield vandaag een pleidooi voor het bestrijden van overdiagnostiek en de ellende die daar voor patiënten uit voortkomt. Hij deed dat op Bessensap, de ontmoeting tussen wetenschappers en pers die NWO samen met de Nederlandse Vereniging voor Wetenschapsjournalisten jaarlijks organiseert ter gelegenheid van de bekendmaking van de Spinozapremies.

Overdiagnosis is het constateren van een lichamelijke of psychische afwijking zonder klachten die voldoet aan een van de volgende criteria: ofwel de afwijking zal vanzelf weer verdwijnen of zich nooit verder ontwikkelen tot er klachten ontstaan, ofwel de afwijking zal zich zo langzaam ontwikkelen dat de persoon in kwestie al door een andere oorzaak overlijdt, voordat hij daadwerkelijk klachten van de vastgestelde afwijking ondervindt.’

De typisch Amerikaanse, soepele presentatie van Gilbert Welch kan niet verhullen dat de wetenschapsjournalisten vandaag een atypische Amerikaanse arts voorgeschoteld krijgen. Anders dan andere Amerikaanse artsen (we noemen geen namen) zit Welch duidelijk niet in de zak van een of andere farmaceut: hij geeft uit eigen beweging geen adviezen om bepaalde middelen of diagnostische procedures te gebruiken. Zijn houding is duidelijk onconventioneel en rebels, wat in het relatief nuchtere Nederland waarschijnlijk nog minder opvalt dan in het wat betreft de geneeskunst veel dogmatischer en conservatiever denkende Amerika.

overactief zoeken
Gilbert Welch heeft maar één missie: hij wil zijn toehoorders overtuigen dat het niet per definitie goed is om afwijkingen in een vroeg stadium te diagnosticeren. Volgens hem beseffen zowel artsen als gewone mensen zich niet voldoende welke gevaren er kleven aan het overactief zoeken naar klachtenvrije lichamelijke afwijkingen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Big Pharma dollars voor artsen

REPORTAGE - Pro Publica heeft in de VS de betalingen van de farmaceutische industrie aan artsen verzameld op de website Dollars for Docs. Nu is het niet nieuw dat Big Pharma arsten probeert te beïnvloeden en daardoor veel meer uitgeeft aan marketing dan aan R&D, maar het is goed dat er weer de aandacht op wordt gevestigd en e.e.a. inzichtelijk wordt gemaakt. In totaal werd over de periode 2009 – 2012 voor minimaal 2,5 miljard dollar uitbetaald aan artsen.

Door artsen lucratieve aanbiedingen te doen voor het verzorgen van (wervende) spreekbeurten over specifieke medicijnen komt de onafhankelijkheid van de artsen in het geding.

Het zou goed zijn als ook in Nederland een dergelijk overzicht van betalingen van Big Pharma aan artsen inzichtelijk worden gemaakt. Zoals de situatie in de VS laat zien, heeft (gedwongen) openheid een positief effect.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het EPD: nuttig maar gevaarlijk

Bij de doktor (Foto: Flickr/j.reed)

Als zelfs artsen niet willen worden opgenomen in het elektronisch patiëntendossier, dan weet je dat er iets niet goed zit. Juist deze beroepsgroep zou het nut van het dossier immers in moeten zien. En dat nut, daar zijn de meeste artsen van overtuigd. Maar de veiligheid, daar maken ze zich zorgen over. De privacy is gewoon niet voldoende gewaarborgd. Het probleem zit hem vooral in het aantal mensen die de dossiers kan inzien: ruim 400.000 mensen die als arts of een aanverwant beroep zijn ingeschreven. Situaties in Engeland, waar patiëntgegevens op straat lagen door onvoorzichtigheid of hackpogingen voeden die terechte angst.

Daarnaast maken de artsen zich zorgen over de correctheid van de gegevens. Een menselijke fout is zo gemaakt, en er is nergens een centraal aanspreekpunt om zulk soort fouten te herstellen. Het kan zelfs dat door fout ingevoerde gegevens er meer fouten gemaakt gaan worden dan dat er worden voorkomen.

Het lijkt er dus een beetje op dat het elektronisch patiëntendossier ons door de strot geduwd wordt. Als je niet wil dat je informatie voor alle artsen in Nederland (en de ICT-diensten, en mensen die toevallig toegang hebben tot een ingelogde computer) toegankelijk is, moet je een uittreksel bij de burgerlijke stand halen en deze vervolgens opsturen. Verre van gemakkelijk, dus.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Quote du Jour | “Artsen gaan niet dood…”

“Als artsen rekenen we erop dat we nooit doodgaan. Net zoals we nooit ziek worden” (Christine Groeninx van Zoelen, longarts op de ic van het Erasmus MC)

Nederlandse artsen denken dat ze niet doodgaan. En dat bemoeilijkt de discussie tussen artsen over orgaandonatie. Wie staat geregistreerd als orgaandonor en wie niet? De moeilijkheid is dat iemand die niet doodgaat, ook geen organen kan doneren. In werkelijkheid is ruim een kwart van alle artsen geen orgaandonor, omdat ze a) de beslissing om organen te doneren na hun dood door familie laten nemen b) te laks zijn om zichzelf als orgaandonor te registreren, c) twijfels hebben rond de status van ‘het klinisch dood zijn’ en d) in het verleden dusdanig negatieve ervaringen hebben opgedaan met orgaandonatie, dat ze er vanaf zien.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.