Luis in de pels

Op Tweede Kerstdag 1986 wordt Assen rond 8 uur 's morgens opgeschrikt  door een lichte aardbeving met een kracht van 2,8 op de schaal van Richter. Het KNMI meldt dat het de eerste aardschok is die in Drenthe wordt gemeten. Een link met de gaswinning wordt echter onmogelijk gehouden. Sociaal geograaf Meent van der Sluis gaat onmiddellijk op onderzoek uit, verzamelt getuigenissen en diept eerdere verhalen op over aardschokken in 1976, 1980 en 1984. Op 22 januari 1987 publiceert de NRC een artikel waarin Van der Sluis aan de hand van nogal technische beschouwingen zijn theorie uiteenzet over het verband tussen de aardschokken en de gaswinning. Hij acht de mogelijkheid van een 'flinke klapper' niet uitgesloten en waarschuwt voor de stabiliteit van de zoutkoepels die zijn aangewezen voor opslag van radioactief kernafval. Bodemdaling en gaswinning Die zoutkoepels hadden al eerder de aandacht van de Drentse activist Van der Sluis. Er was veel verzet in Drenthe tegen de plannen van de regering Den Uyl om de zoutkoepels te gebruiken voor atoomafval. In Gasselte vindt op 2 juni 1979 een demonstratie plaats van 25.000 mensen en er komen meer acties, zoals een ludieke 'boortorenverbranding'. Meent van der Sluis onderbouwt de protesten met zijn kennis van de bodem in de noordelijke provincies. Hij neemt onvermoeibaar deel aan alle acties ter bescherming van het natuurlijk milieu in zijn omgeving en bereikt met zijn wetenschappelijk onderbouwde argumenten regelmatig de media. Als docent, eerste aan de Pedagogische Academie en later aan de Landbouwhogeschool neemt hij zijn studenten mee voor onderzoek naar de gevolgen van bodemdaling. In 1989 en 1990 publiceert hij twee rapporten over de bodembeweging in de noordelijke provincies in relatie tot de gaswinning. Van der Sluis is bijna twaalf jaar lid van de Provinciale Staten van Drenthe voor de PvdA. Daar zet hij zijn strijd tegen bodemdaling en de gaswinning voort. Het wordt hem niet in dank afgenomen. Hij wordt niet geloofd. Onder aanvoering van de afdeling PR van de NAM wordt hij weggezet als ondeskundige charlatan. In de PvdA blijft hij de onbehouwen, ondiplomatieke solist en dwarsligger die sommige van zijn collega's liever zien gaan dan komen. Het is pijnlijk dat hij nooit heeft geweten dat zijn inzichten zoveel jaren na zijn vroegtijdige dood in 2000 nu gemeengoed zijn geworden. Lukas Koops, voormalig leraar en medewerker van RTV Drenthe, was in de jaren negentig net als Meent van der Sluis lid van de Provinciale Staten van Drenthe. Hij schreef eerder een biografie over Relus ter Beek, die in die tijd Commissaris van de Koningin was. In zijn nieuwe boek Meent van der Sluis 1944-200. Luis in de pels geeft hij een uitgebreid en ruim gedocumenteerd beeld van het politieke leven van de activist, volksvertegenwoordiger, wetenschapper en leraar Van der Sluis. Er is inmiddels veel geschreven over de gaswinning, de NAM en de aardbevingen. Het is te hopen dat de leden van de onlangs geïnstalleerde parlementaire enquêtecommissie over de gaswinning dit boek niet vergeten. Het is nogal schokkend om te lezen hoe deze 'luis in de pels' jarenlang werd genegeerd en vernederd. Een slechte zaak voor het Noorden Dat de NAM Van der Sluis onschadelijk probeert te maken is nog te begrijpen. De heftige bewoordingen waarin voorlichter Duut hem probeert af te serveren zouden er volgens Van der Sluis zelf in een interview met de regionale krant overigens wel eens op kunnen duiden dat hij dichter bij de waarheid zit dan de maatschappij wil toegeven. Maar de reacties van de regionale autoriteiten en zijn eigen PvdA zijn ronduit onverteerbaar. Hij krijgt het verzoek zijn rapporten over de bodemdaling en aardschokken in relatie tot de gaswinning niet te publiceren. PvdA-gedeputeerde Weidgraaf: 'Als dit op deze wijze in het nieuws komt is dat een slechte zaak voor het Noorden.' Hij vreest dat zijn plannen om meer bedrijven naar Drenthe te lokken mislukt als aardbevingen en trillingen worden gezien als een 'negatieve vestigingsfactor'. Van der Sluis krijgt via PvdA-Kamerlid Zijlstra nog wel de kans om de zaak in Den Haag aan te kaarten, maar dat spoor loopt volgens Koops ook dood. Iets voor de enquêtecommissie. Onrust zaaien Ook het KNMI beoordeelt de rapporten van Van der Sluis als 'onzin' waarmee onrust onder de bevolking wordt gezaaid. Van der Sluis: 'Maar wat moet ik met de mensen die mij hebben gebeld? Al die mensen, die zeker weten dat de muren zijn gescheurd, maar die hun klachten nergens kwijt kunnen, omdat de NAM er niets van wil weten en omdat ze bij de provincies ook geen gehoor vinden. Ik heb een waslijst aan namen en adressen. Ik denk dat die mensen recht van spreken hebben.' Maar ook in Groningen ziet men geen reden om nader onderzoek te doen. 'Het college ziet geen aanleiding om op krantenverhalen te reageren', zegt VVD gedeputeerde Remkes. Van der Sluis miste tactisch en strategisch inzicht, krijgt Lukas Koops nogal eens te horen. Hij is een 'drammer op de linkervleugel van de PvdA', een solist. 'Meent van der Sluis heeft gelijk, maar zijn bewijsvoering klopt niet' zegt een onderzoeker van de TU Delft nu. De meeste wetenschappers hebben zijn publicaties lange tijd afgewezen. Uitzondering is de Utrechtse hoogleraar geochemie Schuiling. In november 1992 laat hij in het Nieuwsblad van het Noorden optekenen: 'De NAM zit volstrekt fout door steeds van de daken te schreeuwen dat Meent van der Sluis niet weet waar hij over praat. En het KNMI is onwetenschappelijk bezig door van der Sluis' suggesties over het ontstaan van luchtknallen te negeren.' Ook wetenschappers hebben inmiddels iets om over na te denken. Veenarbeiders 'Drammer' van der Sluis kwam vaker in aanvaring met de Drentse autoriteiten en die van de PvdA in het bijzonder. Een voorbeeld is ook het plan van de NAM voor gasopslag in een natuurgebied bij Langelo. Onder leiding van Commissaris voor de Koningin Margreeth de Boer (PvdA) verzet Drenthe zich aanvankelijk tegen dit plan. Maar als minister van VROM Hans Alders (PvdA) een formele aanwijzing geeft om het plan uit te voeren gaat zij ook om. Ondanks een volgens Van der Sluis volstrekt ondeugdelijk rapport dat de provincie nog laat maken. Volgens hem hebben de conclusies vooraf al vastgestaan en is het rapport daarnaartoe geschreven. Gevoel voor onrecht toont Meent van der Sluis ook in zijn publicaties over de geschiedenis van de veenarbeiders in Zuid-Oost Drenthe, zijn geboortegrond. Maar ook bij dit onderwerp komt hij in opspraak omdat de provinciale historicus hem overdrijving van de armoede verwijt. Nadat verschillende uitgevers een boek van Van der Sluis over de uitbuiting van de veenarbeiders hebben geweigerd (een 'politiek wespennest' volgens een professor die meelas) komt het uiteindelijk in 1998 uit, maar zonder de aangevraagde provinciale subsidie. Een kritische Drentse historicus verzet zich tegen het clichébeeld waarin 'veen gelijk stond aan ellende, altijd en overal'. Drenthe had behoefte aan een wat vrolijker beeld van de provincie. Lukas Koops geeft ons veel te denken over politiek, wetenschap en beelden in de geschiedenis. Zijn aanpak van deze politieke biografie die vooral gebaseerd is op gesprekken en perspublicaties heeft er wel toe geleid dat we nogal eens dezelfde opvattingen en visies krijgen voorgeschoteld in net wat andere bewoordingen. Het activisme van Van der Sluis op verschillende gebieden levert vanzelf al een dik boek op. De vele lange citaten uit gesprekken en krantenartikelen, hoe illustratief ook, zorgen wat mij betreft voor net iets te veel. Maar los daarvan: lezen dit boek, ook als je niet in het Noorden woont. [boeklink]9789023257530[/boeklink]

Quote du Jour | Niet goed genoeg geluisterd

De betrokken partijen, ook Shell, hebben niet goed genoeg geluisterd naar de mensen in Groningen toen zij hun zorgen uitten over de schades aan hun huizen en over de veiligheidsrisico’s van de gaswinning. Er is decennialang te weinig geïnvesteerd in de leefbaarheid en economie van het Noorden. Wij hebben hier als bedrijf belangrijke lessen te leren.

Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland, reageerde gisteren op het rapport van de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek deed naar de gaswinning in Groningen. Ooit begon ik hier op Sargasso het dossier “Aardbevingen in Groningen”. Destijds, 8 januari 2014, was al lang en breed bekend dat de aardbevingen in Groningen een gevolg waren van de gaswinning. Met een goed gevuld arsenaal aan smoezen werden de Groningers toegang tot een rechtmatige schadevergoeding onthouden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: 350 .org (cc)

Vertrokken, per galopperend paard

COLUMN - In een van de pakweg twintig praatprogramma’s die dagelijks op de Nederlandse buis zijn te zien, ging het over de toeslagenaffaire. Iemand liet zich bezorgd uit over het wantrouwen dat deze lang slepende kwestie bij onschuldige burgers had gezaaid, en hoe slecht dat is voor ons aller rechtsgevoel. De overheid, op wie wij allemaal horen te kunnen vertrouwen, had deze mensen niet alleen ten onrechte tot fraudeur gebombardeerd, maar ze daarnaast willens en wetens getraineerd, gepiepeld en verneukt.

Ze werden niet te woord gestaan, ze hoorden vaak niet eens wat het probleem was, ze kregen geen antwoord op brieven, hun dossier werd kwijtgemaakt, politici deden of hun neus bloedde, de ambtenaren logen tegen de pers en verdonkeremaanden papieren, en tot overmaat van ramp werden de dossiers die de gedupeerden uiteindelijk in handen kregen, half zwartgelakt.

Al die tijd zakten de gedupeerden dieper weg in de misère. Ze moesten onmogelijk grote sommen geld terugbetalen, en door de extra boetes die daar vanwege incasseringskosten bovenop kwamen (denk aan deurwaarders, betekeningen, dwangbevelen) werden de schulden bekant onoverkomelijk.

Onschuldig in diepe ellende gestort, zuiver door toedoen van de overheid. Zie dat maar eens goed te maken.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Zeven jaar na de aardbeving bij Huizinge, een bestandsopname

ANALYSE - Vandaag is het precies 7 jaar geleden dat Groningen werd opgeschrikt door een aardbeving met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter. Reden voor gastauteur Herman Damveld om de balans op te maken.

1 De aardbeving bij Huizinge op 16 augustus 2012

Op 16 augustus 2012 ’s avonds om één minuut over half elf was er een aardbeving bij Huizinge in de gemeente Loppersum. Het KNMI stelde aanvankelijk dat de aardbeving een kracht had van 3.4 op de schaal van Richter, maar heeft dat op 29 januari 2013 bijgesteld naar 3.6.

2 Sindsdien 736 aardbevingen

De NAM heeft een website waar allerlei gegevens over de gaswinning en de gevolgen daarvan worden bijgehouden. Zo kan men daar vinden dat er sinds augustus 2012 nog eens 736 aardbevingen zijn geweest in het Groningen-veld. De zwaarste waren bij Zeerijp op 8 januari 2018 om 15.00 uur met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter en bij Westerwijtwerd op 22 mei 2019 om 5:49 uur met eveneens een kracht van 3.4.

3 Sinds Huizinge 219 miljard kuub gas gewonnen

Op de website van de NAM kunnen we vinden hoeveel gas er gewonnen wordt. Het gaat dan om gegevens per kalenderjaar of per gasjaar (van 1 oktober tot 30 september). Daarom kunnen we de gaswinning vanaf augustus 2012 niet op de kubieke meter nauwkeurig bepalen. We hebben daarnaast gebruik gemaakt van een rapport dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op 28 mei van dit jaar heeft gepubliceerd over de gaswinning. Met behulp van deze gegevens hebben we uitgerekend dat sinds de aardbeving bij Huizingen 219 miljard kubieke meter gas gewonnen is uit het Groningen-veld.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Quote du Jour | ‘Het is geen genocide of zo’

In het eigen FvD journaal kreeg Baudet de vraag voorgelegd:

Hoe sta je tegenover Groningen? Meer gas geboord worden of moet de kraan dicht? Zou Fvd ook meer steun kunnen geven aan Groningers voor de schade die veroorzaakt is door het boren?


Het antwoord van Baudet kun je hier zelf zien (of onder de video lezen):

Er zit voor iets van 500 miljard aan gas in de grond in Groningen en dat is een conservatieve schatting want er wordt steeds nieuw bij gevonden. Maar dat is een astronomisch bedrag. De totale waarde van al die huizen daar die door aardbevingen geraakt worden enzovoort loopt in de tientallen miljarden maximaal. Dus dat is een, dat staat totaal, dat staat niet in verhouding tot elkaar.

Dus wat je moet doen. Wat je had had moeten doen als je een normale daadkrachtige regering had gehad die problemen kon oplossen dat je onmiddellijk die mensen compenseert. Het is heel, het is heel, want je moet ook niet overdrijven het is niet heel erg wat er gebeurd is met die aardbevingen. Maar het is wel, het is verdomd vervelend. Een scheur in je huis, je moet een weekend ergens anders logeren dat soort dingen allemaal. He ik bedoel het is geen genocide of zo, het is niet dat die mensen allemaal massaal…

Foto: Milieudefensie (cc)

Willekeur

Voor zijn stage bij Fossielvrij NL toog Marco Dijkstra naar Groningen. Hij spreekt er in de aanloop naar de actieweek van Code Rood met slachtoffers van de aardbevingen en aanverwante ellende.

Twee huizen in Nieuwolda. Zelfde aannemer, zelfde bouwjaar. Eigenlijk zijn het dezelfde huizen en allebei de huizen hebben schade van dezelfde beving. Met enkele dagen tussenpoos wordt er een schademelding gedaan.

Het gedoe begint. Meermaals worden beide huizen bezocht door heuse schade-experts, destijds nog ingehuurd door de NAM. Na een minutieuze bestudering van de schades volgt hun deskundige oordeel. Ik vat het in mijn eigen woorden samen: “Van de twee dezelfde huisjes die tegelijkertijd door dezelfde aannemer op bijna exact dezelfde plek zijn gebouwd, is de schade die na dezelfde beving is gemeld in het ene geval inderdaad te wijten aan de beving en in het andere, helaas, door een bouwfout veroorzaakt.” Bevingschade wordt vergoed, zettingschade helaas niet.

Het lijkt soms bijna willekeur”, sprak een politicus met meel in de mond.

Een echtpaar woont al decennia in Warffum. Na de grote beving van Huizinge, in 2012, ontstaan er scheuren in de huiskamer. Het echtpaar laat een expert komen die vaststelt dat het om bevingschade gaat. Het huis wordt leeggehaald om te worden gerepareerd. Een maand lang woont het echtpaar in een vakantiewoning. Gedurende die maand ontdekt de aannemer een nieuwe scheur in de muur. Er wordt opnieuw onderzoek gedaan, waarbij ook aan de buitenkant van het huis scheuren worden gevonden, die er eerder nog niet zaten. Er komt een tweede expert, weer via de NAM. Hij adviseert stilleggen van de hersteloperatie.

Foto: Milieudefensie (cc)

Wingewest Groningen: een schandvlek op de kaart

COLUMN - Groningen en eigenlijk heel Noord Oost Nederland is een wingewest van de Nederlandse staat en de grote olieboeren. Het begon met het winnen van turf in Drenthe, Overijssel, En Friesland. Daarna kwam de Schonebeekse olie. Ik herinner mij uit mijn jeugd in Ommen dat we de olietreinwagons telden bij het station. Soms wel veertig tankwagons vol met olie.

Toen kwam het gas. Slochteren werd grotendeels leeggepompt en daarna nog andere velden in het Noorden. Het begint allemaal op te raken (turf wordt nu net over de grens bij Emmen gewonnen).

De exploitatie van deze rijkdommen waren van het vroege begin publiek private projecten. Of het nu de Maatschappij van Weldadigheid was, de Heidemij, de NAM, de Gasunie en Gasterra, ze zijn of waren allemaal gedeeltelijk eigendom van de staat. Lokale distributeurs waren eigendom van gemeenten. De andere eigenaren zijn Shell en Exxon Mobile. Met uitzondering van de Maatschappij van Weldadigheid bestaan al die betrokken bedrijven nog, stuk voor stuk miljardenbedrijven.

Vele gemeenten verzilverden hun aandelen in de lokale distributeurs. De Nederlandse staat strijkt nog steeds een groot deel van de baten op, om maar te zwijgen over de twee olieboeren.

De enigen die nooit geprofiteerd hebben zijn de bewoners van het gebied. Drenthe en Groningen. De kaart van Nederlandse gemeenten met het laagste inkomens vertoond opvallend veel gelijkenis met de kaart waar energie is gewonnen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Quote du Jour | Schade taxatie

De schade aan het Groningse provinciehuis, die afgelopen maandag tijdens het boerenprotest is ontstaan, bedraagt bijna 13.000 euro.

Binnen twee dagen is al bekend hoe groot de schade is die tijdens het boerenprotest is aangericht aan het Groningse provincie huis. Sander van Adrichem, de betreffende vernielzuchtige boer, kan dus een flinke rekening verwachten.

Het kan dus wel: snel schade taxeren in Groningen. Groningers die zijn getroffen door aardbevingsschade zullen maar wat graag het telefoonnummer van deze taxateur willen hebben.

SodM stelt onderzoek in naar foute KNMI-metingen in Groningen

Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) is boos over een fout in het netwerk van het KNMI dat aardbevingen in Groningen meet. Inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren stoort zich vooral aan het gebrek aan communicatie.

NIEUWS - In eerste instantie kwam vooral ongeloof op: dit kan toch niet waar zijn? En daarna toch ook wel boosheid. Hoe is het nou mogelijk dat het al zo lang bekend was, maar niet bij de partijen die er gebruik van maken of er, zoals wij, toezicht op houden. Dat is betreurenswaardig.

Het KNMI weet al sinds augustus dat de grondversnellingen in het aardbevingsgebied bij metingen niet correct werden verwerkt. Deze informatie werd pas afgelopen donderdag door minister Eric Wiebes met de Tweede Kamer gedeeld. SodM stelt in een reactie dat de fouten niet tot gevolg mogen hebben dat de versterkingsoperatie in Groningen verder wordt uitgesteld.

Hoogleraar recht: “Groningen is als wingewest gebruikt”

Tijdens een congres over de mijnbouwschade in Groningen is hoogleraar Herman Bröring uitermate kritisch over de houding van de overheid. Het vertrouwen van de Groningers in de overheid is compleet weg. Dat is niet zo verwonderlijk als je kijkt kijkt naar de wijze waarop de overheid met de mijnbouwschade omgaat.

Maar dat is wel heel wonderlijk dat je die brief van 13 april durft te schrijven. Dan heb je totaal geen benul waar mensen aan hechten.

Volgende