Overzicht

serie

Zomergasten 2019

Foto: daisy.images (cc)
Foto: daisy.images (cc)

Zomergast Ivo van Hove koestert zijn geheimen

, door

RECENSIE - ‘Je moet de draad helpen zijn juiste richting terug te vinden’ zei de Duitse vertaalster van Dostojevski in een fragment uit ‘Die Frau mit den 5 Elefanten’. Ze was een wit overhemd aan het strijken. De belangrijkste draad die ik in deze laatste aflevering van Zomergasten 2019 heb kunnen vinden, was die van het geheim. ‘Geheimen moet je koesteren’, zei zomergast Ivo van Hove. Zowel in het leven als in de kunst. Er moet iets zijn waar je net niet je vinger achter kan leggen. Dan pas wordt het interessant. ‘Dat wat je weet, dat weet je al.’ Wanneer je alles kan rationaliseren, betekent dit niet dat je iets goeds hebt gemaakt. Kortom: je moet iets aan de verbeelding overlaten. Dat geldt voor theater, maar ook voor Zomergasten.

Ivo van Hove noemt z’n toneelstukken gemaskerde autobiografieën, vertelde Janine Abbring aan het begin van de uitzending. Van Hove vroeg haar om dat serieus te nemen. Met zijn stukken zegt hij wat hij denkt, voelt en vindt. Maar Janine Abbring wilde tijdens deze uitzending het liefst ietsje verder gaan. Dat masker moest zakken.

Dat leverde een boeiend gesprek op vol met prikkelende antwoorden, maar soms wrong Abbring zich in al te moeilijke bochten om de ontmaskering te forceren. In de aanloop naar het fragment van Wong Kar Wai’s Happy Together, vroeg Abbring wat Van Hove ervan vond dat zijn vriend en vaste decorontwerper (sorry: scenograaf) zo nu en dan voor andere regisseurs werkt. Van Hove zei dat hij dit geweldig vond. Abbring geloofde het niet. Was hij niet bang dat zijn partner het ergens anders leuker vond? Ze haalde zelfs Bambi erbij, waarmee Van Hove de avond was begonnen. Sinds Bambi had hij toch verlatingsangst? Van Hove lachte het weg. ‘Dit spoor loopt vast’, zei hij. Maar Abbring pakte door. ‘Je vertelt heel veel persoonlijke verhaaltjes’, zei Abbring, ‘maar je stopt precies op het moment dat je wil dat het stopt en je vertelt nooit meer dan dat. Gaat dat masker nooit af?’ ‘Dat masker gaat heel vaak af’, zei Van Hove. Maar niet vanavond, zag ik Abbring denken, enigszins teleurgesteld.

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten 2019 | Ivo van Hove

, door

NIEUWS - Let op: een recensie van deze aflevering leest u hier.

En toen was het alweer tijd voor de laatste aflevering van Zomergasten 2019. Waarin presentatrice Janine Abbring de Belgische, internationaal gelauwerde theaterregisseur Ivo van Hove ontvangt. Sinds 2001 is Van Hove directeur van Toneelgroep Amsterdam (het ITA-Ensemble sinds de fusie met De Stadsschouwburg Amsterdam), waarvoor hij uiteenlopende toneelstukken regisseerde zoals Angels in America (van Tony Kushner), De Dingen die Voorbij Gaan (naar het boek van Louis Couperus) en Opening Night, naar de film van John Cassavetes. Vermoedelijk niet geheel toevallig is die laatste titel, over een actrice die getuige is van de dood van een fan, ook de keuzefilm van Van Hove.

In zijn ‘ideale televisieavond’ zal Van Hove fragmenten laten zien ‘waarin mensen zich volledig overgeven aan hun passie, maar daar ook in falen’. Wanneer dit in het werk van Van Hove gebeurt, kan het haast gevaarlijk worden en word je als toeschouwer medeplichtig gemaakt.

Afgelopen kerstvakantie zag ik een reprise van The Fountainhead, naar het gelijknamige boek van Ayn Rand. Hierin speelt Ramsey Nassr de compromisloze architect Howard Roark. Het knappe vond ik dat het Nasr en Ten Hove lukte om mij mee te sleuren in een gedachtewereld waarvoor ik een diepe afkeer voel.

Foto: daisy.images (cc)

Recensie Zomergasten | Wanda de Kanter

, door

RECENSIE - ‘Het belangrijkste is dat wat onzichtbaar is’, zei de piloot uit Le Petit Prince in het laatste fragment dat Wanda de Kanter liet zien tijdens de vijfde aflevering van Zomergasten 2019. ‘Wat je ziet is niets meer dan een schil’, zei de piloot ook nog. Eigenlijk verwoordt dat precies waarom ik Zomergasten bijna per definitie interessant vind: door drie uur lang te kijken naar een interview met één gast rondom hem of haar zelf uitgekozen beeldfragmenten, krijg je bijna zonder uitzondering een kijkje onder de schil. En vang je, met een beetje geluk, een glimp van het belangrijkste.

Het thema van de schil en de wereld die erachter schuilgaat, kwam vaker terug deze avond. Zie bijvoorbeeld het fragment uit Over de Streep, waarin leerlingen van het IJburg College na het horen van stellingen wel of niet over een streep moeten stappen. Zonder het van elkaar te weten hadden leerlingen te maken met pesterijen, geweld of een onveilige thuissituatie. Het punt van De Kanter: we weten zo weinig van elkaar, we moeten wat beter op elkaar letten. Proberen om onder de schil te komen. Om de schil eraf te pulken en de volledige mens te zien.

Hoe je dat doet, onder de schil komen, liet Paul de Leeuw zien in zijn interview met René Klijn over diens ziekte (aids) en naderende dood. ‘Met openheid, betrokkenheid en wezenlijke compassie’, zei De Kanter. En zonder het zwaarder te maken dan het is, want een aangekondigde dood is al zwaar genoeg. Dat hoef je niet extra aan te zetten met grote woorden en diepe zuchten. Als longarts die geregeld slechtnieuwsgesprekken moet voeren, vond ze dat ze veel kon leren van Paul de Leeuw.

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten 2019 met Wanda de Kanter

, door

Let op: dit is de vooraankondiging. Hier leest u de recensie.

Ik zou het mooi vinden als ik door die drie uur kan laten zien dat je niet jezelf als maat moet nemen en hoe we beter voor elkaar kunnen zorgen.

VPRO’s vijfde zomergast Wanda de Kanter vindt haar Zomergastenavond geslaagd als mensen zien dat het leven meer is dan hun eigen leven. Zelf hanteert ze een brede kijk als longarts: niet alleen patiënten behandelen, ook kijken naar de oorzaken en die aanpakken, zodat in de toekomst minder mensen sterven aan longkanker.

Er staan fragmenten uit prachtige documentaires op het programma en in de nazit haar keuzefilm ‘The Insider’, over een klokkenluider uit de Amerikaanse tabaksindustrie, die onthult dat er aan sigaretten stoffen worden toegevoegd, die ze verslavend te maken. Een journalist wil dat wereldkundig maken, maar onder druk van de tabakslobby mag de journalist de informatie van de klokkenluider niet uitzenden.

Wanda de Kanter is, samen met haar collega Pauline Dekker, al jaren bezig de tabaksindustrie verantwoordelijk te houden. Ze hebben de website TabakNee online, “een onderzoeksjournalistieke website over de activiteiten en de machtige lobby van de tabaksindustrie in Nederland”.

De website is een uitgave van Stichting Rookpreventie Jeugd, de organisatie die in maart uit de Alliantie Nederland Rookvrij is gezet omdat de overige partners (KWF Kankerbestrijding, Hartstichting en Longfonds) de longartsen veel te ‘activistisch’ vonden. Eind 2018 stopte het KWF om die reden ook haar subsidie aan de stichting (waar volgens TabakNee ook wat censuur aan ten grondslag lag).

Foto: daisy.images (cc)

Recensie Zomergasten 2019 | Maxim Februari

, door

RECENSIE - ‘Als het mijn ideale televisieavond zou zijn, dan zou ik er zelf niet in zitten’, zei Maxim Februari aan het begin van deze vierde aflevering van Zomergasten 2019. Het leek me een echo van de opmerking van Groucho Marx niet bij een club te willen horen die hem als lid accepteert. Maxim Februari is een bescheiden mens. Maakt de dingen graag kleiner dan ze zijn. Het understatement is veruit z’n favoriete stijlfiguur.

Een vrij groot gedeelte van zijn leven was hij ook lid van een club waar hij niet toe wilde behoren: als vrouw terwijl hij zich man voelde. Omdat er zoveel soortgenoten zijn die niet in de schijnwerpers staan, voelt Februari zich zo nu en dan geroepen om een en ander nader te belichten. Maar liever praat hij er niet over. Wanneer het onderwerp reeds met het derde fragment ter sprake komt, merk je zijn terughoudendheid erover te praten en zijn behoefte om de ingreep en impact zo klein mogelijk te maken. Na het fragment uit Crossing the Concourse over pianiste Sarah Buechner die geboren was als David Buechner, laat Februari een kleine tube zien waarin de testosteron zit die hij dagelijks op zichzelf moet smeren. Zoveel stelt het allemaal niet voor. ‘Het is een privékwestie die je even in de buitenwereld moeten aankaarten. Je moet zeggen dat je een andere naam hebt, maar verder hoeft er niet zoveel.’

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten 2019 met Maxim Februari

, door

COLUMN - Lees hier de recensie.

Vanavond is schrijver/filosoof/jurist Maxim Februari de vierde gast in Zomergasten 2019. Ik leerde hem kennen in 2009 tijdens een uitzending van Dit Was Het Nieuws, toen hij nog een zij was en Marjolijn Februari heette. Zelden had ik iemand zo grappig gevonden. Waar het hem precies in zat, weet ik niet. Vermoedelijk haar keurige accent in combinatie met haar vermogen om met een uitgestreken gezicht licht absurdistische verhalen te vertellen en misantropische opmerkingen te maken. Ik was instant fan.

Toen Marjolijn een aantal jaren later Maxim was geworden, was ik aanvankelijk enigszins teleurgesteld. Die vlijmscherpe vrouw was getransformeerd in een keurige heer. De scherpe randjes leken er vanaf. Wellicht was hij gewoon gelukkig. Eindelijk was hij wie hij hoorde te zijn. In De Maakbare Man schrijft hij over zijn transitie en de schaamte die hij voelde toen hij zich nog niet thuis voelde in zijn lichaam.

Ik lees de columns van Maxim Februari lang niet altijd, maar als ik er een lees, is het een waar genoegen. Hij heeft een unieke kijk op het leven en de maatschappij, vol mededogen. En hij heeft bijna zonder uitzondering een verrassende invalshoek. Vanavond zal hij, tussen zijn antwoorden aan Janine Abbring door, fragmenten laten zien van Fred Astaire (altijd goed), Sinead O’Connor (niet altijd goed, wel altijd bijzonder) en Drone-bestuurders uit het Amerikaanse leger. Zijn keuzefilm is het Deense Babettes Gaestebud.

Foto: daisy.images (cc)

Recensie Zomergasten 2019 | Nina Jurna

, door

RECENSIE - Halverwege deze derde aflevering van Zomergasten liet Nina Jurna een fragment zien uit Nostalgia de la Luz, een documentaire van Patricio Guzmán over het droogste gebied op aarde, de Atacama Woestijn in Chili. Tijdens de dictatuur van Pinochet was dit een van de plekken waar de lichamen van vermoorde dissidenten werden gedumpt. Nu nog zijn familieleden (en dan met name vrouwen) hier op zoek naar hun verdwenen broer, man of zoon. In het fragment dat Jurna had uitgekozen, vertelt een vrouw dat ze na jaren zoeken de voet van haar broer had gevonden. Ze herkende de schoen en de sok. De avond voor zijn verdwijning was die voet nog in haar huis geweest. Met het terugvinden van zijn voet, was de vrouw eindelijk weer herenigd met haar broer. Tegelijkertijd, zei ze, was het de grote deceptie. Dit was het dan.

Nina Jurna en Janine Abbring moesten na dit fragment een bruggetje maken naar de film Wan Pipel van Pim de la Parra. Zoals de moeders en zussen van de slachtoffers van Pinochet zo hun zoektocht hadden, zo had Nina Jurna haar eigen zoektocht. Als je eenmaal begint, zei Jurna, moet je doorgaan. Erg subtiel was het bruggetje niet, maar niet alle bruggetjes hoeven subtiel te zijn. De Brooklyn Bridge is bijvoorbeeld ook helemaal geen subtiel bruggetje, maar hij doet zijn werk. En dit bruggetje deed ook z’n werk. Want Nina Jurna had namelijk twee grote verhalen te vertellen.

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten 2019 met Nina Jurna

, door

COLUMN - Lees hier de recensie.

In de derde aflevering van VPRO Zomergasten 2019 ontvangt Janine Abbring journaliste Nina Jurna. Als correspondent Latijns-Amerika voor NRC Handelsblad woont ze in Rio de Jeneiro. Ze kan dus uit de eerste hand vertellen hoe het dagelijks leven onder de fascistische Bolsonaro is. Ze zal fragmenten tonen over Braziliaanse sensatie-tv, over de Venezolaanse crisis en over de nabestaanden van de slachtoffers van Pinochet. Fragmenten die hopelijk niet enkel iets over dit fascinerende continent zeggen, maar ook over Nina Jurna zelf. Haar keuzefilm is Central Do Brasil, een film die ik altijd links heb laten liggen omdat ie me veel te sentimenteel leek. Maar laat u zich daardoor niet afschrikken.

Anyways, u kunt uw klinkende meningen over zg19, Ninan Jurna, Janine Abbring en Bolsonaro hieronder kwijt (veel gezelliger dan Twitter, waar iedereen om enkel om bezig is retweets te scoren met tweets die beginnen met de zinsnede ‘ben ik de enige die…’) en morgen staat op deze plek de recensie. Muchos plezieros!

Update na programma: de recensie vindt u hier.

Foto: daisy.images (cc)

Recensie Zomergasten 2019 – Hanna Bervoets

, door

RECENSIE - Terwijl ik dit begin te schrijven wordt een fragment uit Jurassic Park getoond. Zeker niet mijn favoriete film, maar Hanna Bervoets was toen een jaar of 10, dus het is niet zo gek dat zij er toen helemaal idolaat van was. En nu vertelt ze er ook geëngageerd over; de special effects, maar ook over de fascinatie voor science fiction. Ze legt ook de link naar het verhaal van Frankenstein. Hoe de mens probeert in te grijpen in de natuur, en hoe dat verkeerd af kan lopen.

Het is een van de makkelijkere zaken die worden aangestipt. Holy moly, wat een uitzending. Ik ben een beetje verliefd geworden op Hanna. Ja sorry, dat is natuurlijk not done als je een recensie schrijft, maar dingen gebeuren nu eenmaal. Wat een interessante vrouw. Als schrijver heeft ze zich natuurlijk ook verdiept in van alles en nog wat.

Aan het begin van de uitzending werden we getrakteerd op een fragment uit Our Planet. Waarin een indrukwekkende scene te zien is van walrussen die, omdat hun habitat slinkt door klimaatverandering, samenklieken tot een enorme vleesberg. Die hakt er meteen in. Ik moet mezelf dwingen om te blijven kijken, als ze van de rotsen af donderen.

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten 2019 met Hanna Bervoets

, door

NIEUWS - In de tweede aflevering van VPRO’s Zomergasten 2019 gaat Janine Abbring in gesprek met schrijfster Hanna Bervoets of wordt het een medisch consult?

De in mei uitgegeven nieuwste roman van Hanna Bervoets gaat over het ongemak van een chronische ziekte. Als ‘ervaringsdeskundige’, ze heeft een bindweefselziekte, kan Bervoets daar natuurlijk een boekje over open doen.

Janine Abbring zal ongetwijfeld de juiste vragen weten te stellen, even ‘ervaringsdeskundig’ als ze zelf is: chronisch rugpijn sinds ze in 2012 een ruggenwervel brak, waardoor ze tijdens Zomergasten minder lang zit dan de beelden doen vermoeden, en ze heeft vanaf haar jeugd haar moeder zien lijden aan chronische zenuwpijnen.

Hanna Bervoets is sinds het uitkomen van haar roman ‘Welkom in  het rijk der zieken’, al uitgebreid ondervraagd over haar ziekte, dus heeft Abbring meer van voldoende stof om haar uit te horen over wat ze nou bedoelt met ‘Ik heb mijn leven om mijn ziekte heen gebouwd’, of ‘Ziek zijn is bijna een soort baan’. En is ze echt ‘vergeten hoe het is om pijn te hebben’?

Maar Hanna Bervoets heeft meer interesses dan de dagelijkse pijn. Zoals een goed schrijver betaamt en Bervoets ook is, ze laat haar fantasie los op al die interesses. Laat het a.u.b. daar over gaan vanavond, Janine!

Foto: daisy.images (cc)

Recensie Zomergasten 2019 | John van den Heuvel

, door

RECENSIE - Gezien de publieke fascinatie voor criminele netwerken, topcriminelen, infiltraties, liquidaties en de internationale drugshandel kon Van den Heuvel vrij makkelijk beloven dat het “geen saaie avond wordt”. Mij hebben misdaadverhalen en misdaad-tv echter nooit zo geboeid. Ik zie vooral de problematische kanten van misdaadverslaggeving die al snel neigt naar sensatie en ik kan niet tegen reality-programma’s die proberen slachtoffers te helpen maar tegelijk slachtofferschap uitbuiten voor entertainment, zoals ook enkele van de programma’s die Van den Heuvel maakt zoals Recht gezet! en Ontvoerd.

Ik volg het werk van Van den Heuvel dus niet, maar was bereid op basis van deze eerste aflevering van Zomergasten (ik keek overigens nog nooit een hele aflevering) mijn beeld van misdaadverslaggeving bij te stellen. En het feit dat mensen zo gefascineerd zijn door grote criminaliteit interesseert me dan weer wel. Een vraag die ik Van den Heuvel zou stellen is of hij een taak ziet voor misdaadverslaggevers, bijvoorbeeld om een breder publiek te informeren, of aspirant-criminelen te waarschuwen dat de onderwereld “geen glitter en glamour” is of om daders beter te begrijpen en zo politie en justitie te helpen. Of is zijn journalistieke werk gewoonweg het product van zijn eigen fascinatie voor misdaad en schept hij er plezier in om spannende verhalen te vertellen? Het lijkt vooral dat laatste te zijn, hoewel Van den Heuvel ook voor dit werk heeft gekozen omdat hij iets wil doen dat “ertoe doet” en misdaad wil bestrijden. Van den Heuvel wil “afwisselend werk” en “met zijn neus vooraan staan”.

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten 2019 met John van den Heuvel

, door

NIEUWS - UPDATE: Lees hier de recensie van de eerste aflevering met John van den Heuvel

Vanavond de eerste aflevering van VPRO’s Zomergasten 2019, waarin Janine Abbring misdaadjournalist John van den Heuvel aan een kruisverhoor mag onderwerpen.

De vijf redenen die de VPRO opvoert waarom u dit niet mag missen zijn misschien spannend genoeg om te gaan kijken: Van den Heuvel is al jaren een goede bekende van de minstens zo beroemde crimineel Holleeder. En, wellicht vanuit zijn expertise als ex-undercover agent,  gaat hij wat vertellen over een spraakmakende undercover-blunder (de IRT-affaire).

Maar wordt het ook een mooie televisie-avond? Er zijn immers al genoeg goede en slechte detectives op televisie? Als het net zo boeiend wordt als zijn optredens in RTL Boulevard, dan hoeven we er niet eens voor te gaan zitten. Maar John van den Heuvel belooft dat het géén saaie avond wordt.

Natuurlijk gaat hij het over de misdaad hebben. En mocht het persoonlijk worden, dat gaat hij niet uit de weg zo zegt hij zelf:

Persoonlijke vragen zal ik niet uit de weg gaan. Als je aan zo’n programma deelneemt, ga je je toch meer blootgeven dan tijdens een kort interview bij Pauw.