Overzicht

serie

Elders in de Wereld

Foto: Riccardof (cc)

Elders in de Wereld is een vaste rubriek op Sargasso waarin we stilstaan bij nieuws uit de verschillende werelddelen.


Foto: Riccardof (cc)

Gold rush in Lapland

, door

ELDERS - De mijnbouw in het hoge noorden groeit en bloeit met steun van Scandinavische regeringen, ten koste van natuur en cultuur.

De exploitatie van bodemschatten in Noord Europa breidt zich uit. Na de oliewinning in de Noordelijke IJszee ontdekken Engelse, Australische en Canadese mijnbouwbedrijven de rijkdom van de aarde in Lapland, een gebied bij de poolcirkel dat delen van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland bestrijkt . Tot nu toe zijn er dit jaar 349 projecten aangemeld, volgens de Guardian, waarvan 243 in Finland. Een van de laatste gebieden in Europa met ongerepte natuur dreigt hierdoor verwoest te worden. Datzelfde lot wacht de cultuur van de Samen, een nomadenvolk dat leeft van rendieren en visserij. En van het toerisme, dat ook weinig baat heeft bij industrialisatie van het gebied.

Het Arctische gebied zou meer dan een vijfde van de onontdekte olie- en gasvoorraad herbergen alsmede een groot aantal waardevolle zeldzame mineralen, kolen, uranium, goud, diamant, zink, platina, nikkel en ijzererts. Het ontginnen van al die kostbare schatten wordt steeds aantrekkelijker door de klimaatverandering die deze gebieden beter toegankelijk heeft gemaakt. Een pijnlijke constatering: meer kolen en olie exploiteren bevordert de opwarming van de aarde, met als gevolg dat er meer van die grondstoffen aan de aarde kunnen worden onttrokken in gebieden die voorheen vanwege het ijs met rust werden gelaten.

Foto: Riccardof (cc)

Een Hongaars monument

, door

ACHTERGROND - Monumenten zijn dankbare objecten voor politiek verzet.

Sommige monumenten verzachten wonden, andere trekken ze weer open, kopte de Budapest Telegraph. Een monument ter herinnering aan de slachtoffers van de Duitse bezetting van Hongarije op het Szabadság (Vrijheids-) plein in de hoofdstad heeft zoveel verzet opgeroepen dat het pas eind juli, maanden na de geplande datum, geplaatst kon worden. Zonder enig ceremonieel. Het staat nu op het plein tegenover het monument dat moet herinneren aan de Russische bezetting. De beide monumenten staan voor een periode die in de grondwet als zodanig is vastgelegd als tijd waarin de onafhankelijke Hongaarse staat niet bestond en dus niet verantwoordelijk gehouden kan worden voor wat er toen gebeurd is.

Het monument is omstreden omdat het suggereert dat de hele Hongaarse natie geleden heeft onder nazi-Duitsland, terwijl Hongarije lange tijd een trouwe bondgenoot was van Hitler en medeverantwoordelijk voor de deportatie van van duizenden Hongaarse joden. De onschuld van de Hongaren die het monument laat zien in de vreedzame figuur van de aartsengel Gabriël, symbool voor de Hongaarse natie, tegenover de agressieve Duitse adelaar is vals, volgens de tegenstanders.  Zij probeerden tevergeefs voorbereidende werkzaamheden voor het monument te verhinderen. Zij storen zich er ook aan dat de Hongaarse premier Orbán, die dit voorjaar met overmacht is herkozen, de geschiedenis probeert te verdraaien.

Foto: Riccardof (cc)

Deense risico’s

, door

ELDERS - Een aardbeving in Denemarken. En andere problemen in een land met een gelukkige, “nearly perfect” bevolking.

Denemarken staat bekend als het gelukkigste land van de wereld. Volgens onderzoekers van de Universiteit van Warwick (UK) zit het in de genen. Ook Denen die elders wonen scoren relatief hoog op de geluksindex. Het onderzoek probeerde een verband te vinden tussen genetische variaties en geluksgevoelens. Met de nodige slagen om de arm zegt onderzoeker Eugene Proto dat die variaties er inderdaad toe doen en dat zou iets te maken hebben met de heropname van het stofje serotonine, de neurotransmittor die de menselijke stemming beïnvloedt.

Dat Deense geluk leek schrijver Michael Booth een van de aantrekkelijke kanten om in dat land te wonen. Hij schreef er (met de nodige kanttekeningen) het boek The Almost Nearly Perfect People: The Truth About the Nordic Miracle. Maar ook in Denemarken is het leven niet zonder risico’s, laat hij deze week weten in zijn column voor The Local. De worst is er niet meer te vertrouwen en het land staat in Europa op de tweede plaats als het gaat om woninginbraken. Zondagnacht werd het eiland Bornholm opgeschrikt door een aardschok, niet meer dan 2.6 op de schaal van Richter, maar toch. En nadat Booth zijn tekst al ingeleverd had kreeg Kopenhagen ook nog te maken met een aardverschuiving bij de bouw van de Metro. Moslims, zo lezen we tenslotte nog, lopen ook in Denemarken nog steeds het risico op discriminatie en volgens de Zweden zijn Deense kunstenaars racisten. Het was geen gelukkige week voor de Denen.

Foto: Riccardof (cc)

Serviërs vechten mee in Donetsk

, door

ACHTERGROND - De Balkan blijft verscheurd tussen Oost en West. De lange geschiedenis van grote en kleine conflicten tussen verschillende etnische groepen drukt zwaar op de regio.

“Voor Servië en het Servische volk zijn de oorlogen al lang afgelopen”, zei premier Alexander Vucic deze week. Hij deed een dringend beroep op de Servische huurlingen die meevechten met de Russisch gezinde opstandelingen in het oosten van de Oekraïne om naar huis terug te keren. Servië is geen partij in dit conflict, verklaarde hij. Servische huursoldaten brengen het land volgens hem schade toe. Maar hij repte niet over consequenties die deelname aan de oorlog in Oekraïne voor zijn landgenoten zou hebben. In Belgrado is deze week een officiële vertegenwoordiging van de separatisten geopend.

Uit Donetsk rapporteert het Servische bataljon Jovan Sevic overwinningen op het Oekraïense leger. Het bataljon is vernoemd naar een 18e eeuwse cavaleriecommandant uit Servië die de Russen trouw zwoer bij het vestigen van een autonome provincie in de regio Donetsk onder de naam Slavo-Serbia. De historische banden tussen Rusland en Servië worden in patriottische kringen in het Balkanland nog steeds gekoesterd. Omgekeerd heeft de Slavische solidariteit zich onder andere geuit bij het verzet van Rusland tegen de onafhankelijkheid van het merendeels Albanese Kosovo, voorheen een Servische provincie. De militaire leider van de separatisten in Donetsk, Igor Strelkov, schijnt in de jaren negentig ook aan de kant van de Serviërs meegevochten te hebben in de oorlog in Bosnië. Gisteren werd bericht dat hij zwaargewond is geraakt en zijn functie van ‘minister van defensie’ heeft neergelegd.

Foto: Riccardof (cc)

De gebroeders Băsescu: een Roemeense tragedie

, door

ELDERS - Het is te rustig in Roemenië. Het land is een soort binnenstebuiten gekeerd Oekraïne. Er is veel om over te klagen, maar de Roemenen halen hun schouders op.

De zomer lijkt hun onvrede te sussen, want er is geen beter medicijn tegen misgenoegen dan de zon. Dit terwijl misgenoegen op zijn plaats is. Roemenië heeft namelijk een nieuwe soap voorgeschoteld gekregen met in de hoofdrol de corrupte broer van president Traian Băsescu. Het volkslied van het land gebiedt de Roemenen om te ontwaken. Het wordt tijd.

De toetreding van het Zuidoost-Europese land tot de EU wordt vanuit Nederland, met terugwerkende kracht, vol scepsis bekeken. Voor Roemenië is het lidmaatschap echter een zegen. Niet per se financieel; het binnenharken van Europese fondsen is ingewikkelder dan men dacht. Er is iets veranderd wat belangrijker is dan geld. Het positieve denken is gereanimeerd in een land waarin negativisme door de eeuwen heen welig om zich heen greep.

Dat heeft mijn inziens vooral met één belangrijk punt te maken: corruptie. De Duitse politicus en oud-Europees Commissaris Günter Verheugen zei eens in een interview dat als je hem vraagt ‘wie de meest corrupte landen zijn in de EU, Roemenië en Bulgarije daar niet bij horen’. Sympathiek, maar de reinste onzin natuurlijk. Zolang je doodziek in een ziekenhuis aankomt en eerst de portemonnee moet trekken voordat je wordt behandeld, ben je behoorlijk corrupt. Volgens officiële cijfers zijn alleen Griekenland en Bulgarije nog corruptere EU-leden. Dat vind ik al geloofwaardiger. Corruptie is hoe dan ook al jaren het gesprek van de dag binnen de landsgrenzen van Roemenië, aangewakkerd door de Europese Unie – waarvoor dank.

Foto: Riccardof (cc)

Geheime transacties in Portugal

, door

ELDERS - Portugal is altijd een trouwe bondgenoot geweest van de VS. Het NAVO-land is een belangrijk bruggenhoofd voor de Amerikanen in Europa. Ook voor geheime operaties. Een Nederlandse politicus werkte er ooit aan mee.

Portugal is bijna uit de crisis. De minister van Financiën had vorige week goed nieuws voor gepensioneerden. Woensdag riep de OECD de regering nog wel op een groot aantal nieuwe bezuinigingsmaatregelen te nemen, maar premier Coelho wil er vooralsnog niet over praten. In Lissabon stonden intussen bewoners van zes wijken op de stoep van zijn collega van Binnenlandse Zaken om te protesteren tegen het sluiten van veertien politiebureaus.

Het Portugese Parlement is naast alle besognes die voortvloeien uit de eurocrisis nog steeds niet klaar met een onderzoek naar een affaire van meer dan dertig jaar geleden. Op 4 december 1980 verongelukte een vliegtuig met daarin de toenmalige minister-president Francisco de Sa Carneiro, de minister van Defensie Adelino Amaro da Costa en hun beider echtgenoten, op weg naar een verkiezingsbijeenkomst in Oporto. Alle inzittenden kwamen om het leven. Eerdere onderzoeken hebben uitgewezen dat er sprake was van sabotage. Maar de precieze toedracht is enkele jaren geleden opnieuw in onderzoek genomen door een commissie van het parlement, inmiddels de negende. Een van de mensen die nu is gehoord is de journalist Frederico Duarte Carvalho. Hij schreef een boek over de affaire waarin hij een link legt met de Amerikaanse presidentsverkiezingen, gewonnen door Reagan, en wapenleveranties aan Iran in ruil voor vrijlating van door het regime van Khomeiny gegijzelde Amerikanen. Frederico vertelt hier zijn verhaal voor de camera. De grote lijn daarvan staat ook hier en hier.

Foto: Riccardof (cc)

Sletvrees

, door

ELDERS - Gisteren kwam het Amerikaanse hooggerechtshof met een bizarre, maar niet onverwachte beslissing: bedrijven die op basis van religieuze overtuigingen hun personeel geen ziektekostenverzekering willen geven waarin voorbehoedsmiddelen worden vergoed, staan in hun recht.

De achtergrond

Sinds de invoering van de Affordable Care Act, ofwel ‘Obamacare’, zijn Amerikaanse werkgevers met meer dan vijftig werknemers verplicht ofwel extra belasting te betalen, ofwel hun werknemers een ziektekostenverzekering aan te bieden die aan bepaalde minimumeisen voldoet. Eén van die eisen is dat de meeste voorbehoedsmiddelen worden vergoed.

De eigenaren van de winkelketen Hobby Lobby maakten hiertegen bezwaar. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen was in tegenspraak met hun religieuze overtuigingen. Zodoende wilden zij geen ziektekostenverzekering aan hun werknemers aanbieden waarin voorbehoedsmiddelen worden vergoed.

De conservatieve meerderheid – vijf mannen – van het Amerikaans hooggerechtshof besloot uiteindelijk in deze redenering mee te gaan.

Het is niet moeilijk de evidente problemen van deze beslissing te zien.

Twee walletjes

Allereerst betekent deze beslissing dat besloten vennootschappen met een beperkte financiële aansprakelijkheid (‘closely held corporations’) er religieuze overtuigingen op na kunnen houden. (Naamloze vennootschappen vallen overigens niet onder de beslissing.)

In feite willen de eigenaren van Hobby Lobby van twee walletjes eten: aan de ene kant claimen ze de beperkte financiële aansprakelijkheid van een vennootschap, aan de andere kant willen ze een eigenschap die is voorbehouden aan een natuurlijk persoon, het erop nahouden van religieuze overtuigingen, niet opgeven.

Foto: Riccardof (cc)

Intellectuele armoede

, door

ELDERS - De Republikeinse Partij in de VS zit zonder constructieve ideeën.

De verrassende overwinning in de Republikeinse voorverkiezingen van ultraconservatief David Brat, die daarin partijgenoot House Majority Leader Eric Cantor versloeg, heeft tot de nodige opschudding geleid.

Populistische Republikeinen?

Verschillende Amerikaanse politieke commentatoren zagen in Brats overwinning het (zoveelste) begin van een succesvolle populistische revolte tegen de big business-vleugel die de Republikeinse partij al jarenlang zou hebben gedomineerd.

The New York Times:

[Cantor’s] loss at the hands of David Brat, a Tea Party-inspired economics professor who campaigned on throwing corrupt Wall Street bankers in jail, railed against crony capitalism and insisted that immigration reform would only reward lawbreakers, spurred business leaders to mobilize to preserve their clout in Congress. Already uneasy over what they see as an especially hostile strain of anticorporate populism growing within the conservative movement, and threatening the traditional corporate-friendly centers of power inside the Republican Party, many businesses fear the loss of some of their strongest champions on Capitol Hill.

Eric Cantor loss gives Republicans chance to become people’s party, kopte The Washington Examiner zelfs:

Brat beat Cantor, despite being outspent $5.5 million to $250,000, by running against corporate welfare. “I will fight to end crony capitalist programs that benefit the rich and powerful,” Brat said in his victory speech Tuesday night.

Brat explained on the trail that he’s pro-business, but “I’m against Big Business in bed with Big Government.”

Foto: Riccardof (cc)

Verrassing in de Amerikaanse voorverkiezingen

, door

ELDERS - Komend najaar vinden in de VS de tweejaarlijkse midterm elections plaats, waarbij een derde van alle senaatszetels en alle zetels in het Huis van Afgevaardigden op het spel staan. Zodoende zitten we nu midden in het voorverkiezingsseizoen, waarin kandidaten van dezelfde partij het tegen elkaar opnemen om het voorrecht in november aan de algemene verkiezingen mee te mogen doen.

Eergisteren vonden de Republikeinse primaries in de staat Virginia plaats. Majority Leader Eric Cantor, de tweede Republikein in het Huis van Afgevaardigden, moest het daarbij opnemen tegen een obscure kandidaat die door de Tea Party naar voren was geschoven.

Een makkie voor Cantor: het was immers nog nooit voorgekomen dat de House Majority Leader een voorverkiezing verloor, de peilingen zagen er goed uit en zijn campagnekas was vele malen beter gevuld dan die van zijn volstrekt onbekende uitdager.

Toch verloor Cantor totaal onverwacht de voorverkiezing met een verschil van maar liefst 11%. Een landslide naar Amerikaanse begrippen.

Voordat Cantor eergisteren slachtoffer werd van rabiaat conservatieve primary voters, werd hij jarenlang gezien als het conservatievere alternatief voor (en potentieel opvolger van) zijn partijgenoot House Speaker John Boehner.

Maar vanaf 2013 begonnen de zaken te veranderen:

In 2013, Cantor and the counter-establishment flew apart. Less than a month after Obama’s second inauguration, Cantor debuted a vision for a new GOP that would “make life work.” What if the GOP incentivized people to buy better health care and seek more useful college degrees? What if it went a little easier on immigrants? “It is time to provide an opportunity for legal residence and citizenship for those who were brought to this country as children and who know no other home,” Cantor said at a February 2013 speech at the American Enterprise Institute. […]

None of this was “liberal,” per se. It just wasn’t what the conservative base had asked for, campaigned for, voted for. It was the agenda of the establishment, simpatico with the Chamber of Commerce. The business community had been there to elect Republicans in 2010 (and with less success in 2012), but in 2013 it was asking for Republicans to pass some sort of immigration reform and avoid a government shutdown. Cantor went with Democrats on a three-day tour to boost reform; he sought out a number of ways to avoid a shutdown, including a failed gambit to split the “defund Obamacare” vote from a separate appropriations vote.

Foto: Riccardof (cc)

Meer fietsen, minder auto’s

, door

ELDERS - De fiets wint ook buiten Nederland in de Europese steden langzaam maar zeker terrein op de auto. In Duitsland daalt het autogebruik in de grote stad. Frankrijk experimenteert met financiële prikkels voor mensen die in het woonwerkverkeer overstappen op de fiets.

In München is het nog niet zo ver. In afwijking van een aantal andere grote steden zijn in de Beierse hoofdstad de files ook het afgelopen jaar weer gegroeid. Dat blijkt uit de TomTom-Stauindex 2013. TomTom heeft dat berekend op basis van gegevens die ze van automobilisten -met toestemming- binnen krijgen op hun servers. De filedruk wordt gemeten op basis van de lengte van de autoritten die TomTom-gebruikers maakten en de tijd die ze er over hebben gedaan. München staat op de vierde plaats in de Stauindex. De hoogste filedruk is in Stuttgart. Daar staan forensen per jaar 80 uur in de file. Maar het wordt daar wel iets minder, net als in Hamburg, Berlijn en Bremen. In Keulen, Düsseldorf en het Roergebied is nog een geringe toename van de filedruk te zien.

Het Duitse CBS berichtte deze week dat het aantal huishoudens in grote steden dat geen auto of motor heeft en uitsluitend over fietsen beschikt gestegen is van 22 naar 30%. Het Duitse gemiddelde is 15%. In kleine dorpen beschikt slechts 4% van de huishoudens niet over een auto. De auto verliest voor veel jongeren zijn betekenis als statussymbool, schrijft Die Welt. Autodelen wordt populairder en autofabrikanten, die zich overigens geen zorgen maken, springen in op de nieuwe trend.

Foto: Riccardof (cc)

Decadentie

, door

ELDERS - Het onderscheid tussen ‘nette armen’ en ‘luie uitvreters’ is niet alleen in de VS diepgeworteld, maar ook in Nederland.

Programma’s in de VS die bedoeld zijn om de armen te helpen, zijn steeds minder gericht op de allerarmsten, zo meldde The Washington Post onlangs. Terwijl werkende families met lage inkomens op steeds meer potjes een beroep kunnen doen (wat overigens bijzonder gunstig uitpakt voor grote bedrijven die hun werknemers graag een zo laag mogelijk minimumloon willen betalen), vallen alleenstaanden en mensen zonder werk in toenemende mate buiten de boot.

Behalve dat deze verandering ook de belangen van grote werkgevers dient, heeft deze tevens een ideologische achtergrond:

Politics in America broadly divide the poor into two groups: those who struggle for reasons beyond their control and those who remain poor because they haven’t tried. The distinction separates the earnest from the lazy, the working class from the welfare queens, the “deserving poor” from those who’d use public assistance as an excuse to avoid getting a job. […]

And, as a result, our welfare system now no longer primarily serves the poor who are most in need of aid, research suggests.

Het onderscheid tussen ‘nette armen’ en ‘luie uitvreters’ is oud. Kern van dit onderscheid is de tegenstelling tussen mensen die met grote tegenzin op andermans zak teren en mensen die schaamteloos de hand ophouden.

Nette armen, of the deserving poor, horen zich te schamen voor hun situatie. En bij schaamte hoort het doen van boete: het zichzelf ontzeggen van iedere mogelijke luxe. Want zolang er sprake is van enige luxe, kan immers geen sprake zijn van echte armoede.

Foto: Riccardof (cc)

De meeste Tsjechen en Slowaken bleven thuis

, door

ELDERS - De opkomst bij de Europese verkiezingen was in Oost-Europa nog dramatischer dan in Nederland.

De Tsjechen hadden er zelfs twee dagen voor gekregen om te stemmen voor een nieuw Europees Parlement. Ze konden vorige week vrijdag en zaterdag naar de stembus. Minder dan 20% van de stemgerechtigden kwam opdagen. Het resultaat was een delegatie van overwegend pro-Europese partijen met 7 afgevaardigden in totaal voor de EVP, 4 voor de Sociaaldemocratische fractie, 4  voor de liberalen, 3 voor Verenigd Links en 2 voor de conservatieve ECR. De enige echte euroscepticus die werd gekozen was Petr Mach van de Partij van Vrije Burgers. De Tsjechische Groenen slaagden er wederom niet in een zetel te bemachtigen, wat opnieuw leidde tot het aftreden van de voorzitter.

Waarom bleven de meeste Tsjechen thuis? Anders dan verschillende andere Oost-Europese landen hebben de Tsjechen een lange democratische traditie. Na de val van het communisme werd onder leiding van president Vaclav Havel de parlementaire democratie hersteld. Na zijn terugtreden ruim tien jaar geleden is het land echter geplaagd door corruptieschandalen die het vertrouwen in de politiek geen goed hebben gedaan. De geringe opkomst bij de Europese verkiezingen zou ook een echo kunnen zijn van de eurosceptische houding van voormalig president Klaus. Hij heeft zich altijd verzet tegen de pro-Europese erfenis van Havel. Toetreding tot de EU moest hij bij zijn aantreden accepteren, maar bij de ratificatie van het Verdrag van Lissabon heeft hij lange tijd dwars gelegen. Typerend is dat hij de Europese vlag nooit heeft getolereerd bij zijn ambtswoning. Vorig jaar riep hij (inmiddels ex-president) op het EU-lidmaatschap van Tsjechië te beëindigen.

Vorige Volgende