De keerzijde van het real-time web

De volgende gastbijdrage is van publicist Dylan van Rijsbergen. Dit opiniestuk verscheen deze week in Waterstof, de ‘krant’ van de ‘linksprogressieve denktank’ Waterland. Sargasso plaatst het hier met toestemming van Van Rijsbergen.

Ik zal niet de enige zijn die schrikt van het niveau van de reacties op internetfora zoals bijvoorbeeld dat van de Telegraaf. Of na het lezen van de interviews met Wilders-stemmers die recentelijk nog in het NRC Weekblad stonden. Veel aanhangers van populistisch rechts denken alleen nog in vormen van paranoïde rancune: in hun ogen hebben de allochtonen, de linkse kerk, de academici het allemaal op hen gemunt, zij, de ‘gewone’, ‘hardwerkende’ Nederlanders. De grote groep ‘kleine’ mannen lijkt aan collectieve grootheidswaanzin te lijden. Overal hebben ze oplossingen voor klaarliggen en de oorzaken van maatschappelijke problemen worden enkelvoudig bij de ‘elite’ neergelegd. Het geheel vormt een simpele, samenhangende ideologie waarin de gekrenkte burgerman zichzelf als slachtoffer van de wereld positioneert.

Het is het opgezwollen narcisme van de verwende consument, die gewend is als een vervelende, veel te dikke baby alles te krijgen zodra hij begint te brullen. Het is een fundamentele les van het leven dat je niet altijd alles naar je hand kan zetten, dat je niet altijd krijgt wat je hartje begeert. Maar voor de patserige patatburger van nu is elk ongemak een reden om de ander de schuld te geven en vervolgens met een lachwekkende oplossing naar voren te komen die ook nog serieus genomen moet worden. Politiek is dan een soort Idols-wedstrijd geworden, waarin mensen die duidelijk niet kunnen zingen hun valse tonen laten horen. Alleen ontbreekt hier een jury, die de kandidaten terecht op hun gebrek aan talent wijst en hun overmoed publiekelijk vernedert.

Potsierlijk is daarbij de houding van een partij als de PvdA. De PvdA concludeerde uit een reeks verkiezingsnederlagen dat zij nog beter naar ‘de’ burger moesten gaan luisteren. Dus gingen partijleden serieus op hurken zitten om te luisteren wat deze miskende frustratiepoepers allemaal te vertellen hadden. Sommige PvdA’ers concludeerden daarbij dat het hier om ‘globaliseringsverliezers’ ging. Deze arme mensen waren wel degelijk slachtoffers, van de mondialisering van markten, van privatiseringen, outsourcing, immigratie en schaalvergroting. Om deze onderdrukte onderlaag te bedienen moest de PvdA terug naar zijn oude sociaaldemocratische wortels. En luisteren natuurlijk naar die mensen, want er zijn nog steeds socialisten die geloven dat diegenen die uitgesloten zijn van de maatschappij de waarheid in pacht hebben. Er werd bij de PvdA zelfs gesproken over een ‘beschaafd nationalisme’ en er ontstond langzamerhand zelfs iets als euroscepsis bij de oude doorbraak-partij.