van Henk Witte
De samenleving in de Verenigde Staten wankelt. Met dank aan de populist Donald Trump, die er in is geslaagd om grove leugens als waarheden er bij zijn achterban in te pompen. Donald Trump die doelbewust op verwarring, twijfel en chaos heeft aangestuurd en wiens politieke erfenis een ongekend verdeeld land is. Het is de doorgeslagen populist die ons duidelijk heeft weten te maken waar ongebreidelde politieke avonturiers het land, een volk kunnen brengen. Het is een waarschuwing voor het populisme. Voor de politiek van mensen die niet het landsbelang voor ogen hebben, maar die zijn blind geslagen door politieke zelfbevrediging en zich laten leiden door een eigen gecreëerde werkelijkheid.
Er rust wellicht een zekere zegen voor ons op de ontwikkelingen in de VS. Als we beseffen dat het hier om het land gaat dat lange tijd model stond voor een democratische orde waaraan alle vrije staten zich maar al te graag spiegelden, een land dat door de Westerse landen bijna blindelings werd en wordt gevolgd, ook in zijn doorgeslagen kapitalistische structuren, dan zouden we ons er bewust van moeten worden dat een dergelijke instabiliteit zoals door Trump veroorzaakt, ook zo maar eens realiteit in die andere democratische staten zou kunnen worden. Waaronder de onze, ons Nederland.
Want pas op. Ook in ons land kennen we politici die er op uit zijn om de saamhorigheid, de eendracht, de ons zo kenmerkende solidariteit te verstoren. Zij zeggen voor het landsbelang op te komen, maar zaaien ondertussen onrust en tweespalt. Ze zetten mensen tegen elkaar op, bewerkstelligen afkeer ten aanzien van bevolkingsgroepen. Ze doen geen enkele poging te komen tot onderlinge verbondenheid en harmonie en brengen onnodige spanningen in ons bestaan. Zij hanteren het aloude adagium ‘verdeel en heers’. In dit geval: haal winst uit afkeer, haat en onderliggende discriminatie.
Wanneer is het moment aangebroken dat ook in Nederland een populist de uitslag van verkiezingen in twijfel trekt, zijn achterban mobiliseert en sluiks zoals Trump dat deed gewelddadig verzet ontketent. Dat moment is wellicht dichterbij dan u denkt. We hebben tenslotte in ons land ook al te maken met iemand die de rechterlijke macht aanvalt en de rechtsstaat ondermijnt, die onze Minister-President corrupt noemt en ons land als bananenrepubliek betitelt. Ook wij kennen politici die ons willen opzetten tegen de zogenaamde elite. Het zijn dezelfde politici die de Hongaarse leider Orban warm steunen in zijn afbraak van de rechtsstaat.
Het is de leider die geen enkele vorm van democratie en vrije meningsuiting binnen zijn beweging toestaat. Het is dezelfde politicus die alleenheerser binnen zijn beweging wil zijn en die zonder twijfel hetzelfde gedrag zou vertonen mocht hij ooit aan de macht komen. Het is de enge populist, de man die voor zijn eigen wereldbeeld desnoods een land in chaos stort. Het is de man die er voor pleit om linkse leraren aan te geven en een soort McCarthy-jacht wil ontketenen. Het is de man die oorlogssituaties in een land in vrede wil doen ontstaan. Een land waarin de buren bang moeten zijn hun mening te uiten, want waar eindigt zo’n lerarenjacht?
Laat de ontwikkeling in de VS een waarschuwing zijn. Waak in de eerste plaats over de saamhorigheid en de harmonie in het land.
Deze column van Henk Witte verscheen eerder op Joops Oog.
