Loten voor een mooie toekomst

Omdat de samenleving niet langer een ‘neus’ heeft voor kwetsbaarheid, komt de opvoeding van kinderen steeds meer in handen van professionals. Dat kan anders, schrijven Dorien Graas en Dieneke de Ruiter van de Raad Maatschappelijke Ontwikkeling.

Op de kinderafdeling van een ziekenhuis staat op een poster aan de muur geschreven: ‘Let meer op uw kinderen dan op de monitor’. Hoewel het een oproep is aan ouders in een medische context, verbeeldt deze poster ook een trend in de jeugdhulpverlening. Het is een tendens om risico’s en opvoedproblemen vroegtijdig te signaleren en via gespecialiseerde zorg te volgen. Net als de toenemende neiging om het gewone gesprek van ouders met leerkrachten, huisartsen of CJG-medewerkers steeds meer te formaliseren en standaardiseren.

Het jeugdbeleid in de jaren tachtig heeft onbedoeld bijgedragen aan het verminderen van de steun die ouders elkaar onderling geven en heeft de steun uit voorzieningen in de nabije omgeving teruggedrongen. Gevolg: het beleid van meten, monitoren en beheersen heeft de lichtere vormen van ondersteuning vervangen door superspecialisatie en zware zorg.

Het effect nu is dat vanuit een gemedicaliseerde bril álle kinderen als potentiële risicogevallen worden aangemerkt, dat ouders weinig betrokken worden bij het oplossen van problemen, en dat professionals en beroepskrachten snel doorverwijzen naar gespecialiseerde hulp en zelf weinig ruimte hebben voor breed pedagogisch handelen. De jeugdzorg is daardoor explosief gegroeid en loopt tegen haar grenzen aan.