De gewetensnood van de Goldmanite

De ontslagbrief van Greg Smith in de New York Times was meteen een hit.  Smith neemt ontslag als topman bij Goldman Sachs, omdat hij gewetensbezwaren heeft. In zijn brief ontvouwt hij hoe de traditionele bedrijfscultuur van klantgerichtheid, integriteit en bescheidenheid is verdwenen uit de meer dan 143 jaar oude investeringsbank. Het gaat alleen nog maar om geld verdienen, en niet meer om de klant. Die nieuwe cultuur is ‘destructief en giftig’, want zonder klanten ben je uiteindelijk nergens, niet waar? Reacties op de brief variëren. Sommigen prijzen Smith om zijn moed, vele anderen vragen zich af waarom Smith er in hemelsnaam 12 jaar over gedaan heeft om tot deze beslissing te komen. En waarom Smith überhaupt bij Goldman is gaan werken.  

Door: Foto: takomabibelot (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

PayPal en de nieuwe censuur

, door

Paypal, de internetbankier, heeft enkele uitgevers gedreigd met afsluiting van hun account als ze erotica blijven aanbieden waarin incest, verkrachting of bestialiteiten voorkomen. Een van deze bedrijven, Smashwords heeft inmiddels laten weten dat het aan de wensen van de bankier wil voldoen. Zaken zijn zaken. Een brede coalitie van burgerrechtbewegingen in de Verenigde Staten heeft tegen deze maatregel een krachtig protest laten horen. Het gaat natuurlijk om het principe. Banken behoren neutraal te zijn en hebben geen taak in het bewaren van de publieke moraal. Nog los van het grondrecht op vrijheid van meningsuiting is het niet aan particuliere instanties om grenzen te trekken en het vrije verkeer van informatie te frustreren. Dat lijkt echter allemaal vanzelfsprekender dan het tegenwoordig is.
Het particuliere bedrijfsleven bemoeit zich steeds actiever met de grenzen van het vrije verkeer van informatie.  Eerder dit jaar lieten Twitter en Google weten dat ze niet alles toelaten in hun dienstverlening. Wat mag en wat niet mag wordt ook in deze gevallen niet bepaald door de wet en het oordeel van de rechter, maar door de particuliere censors, die zich niet publiek hoeven te verantwoorden. In een protestbrief van de Amerikaanse National Coalition Against Censorship wordt de vergelijking gemaakt met de Index Librorum Prohibitorum de lijst van verboden boeken die de Katholieke Kerk tot halverwege de vorige eeuw hanteerde om de gelovigen tegen de slechte invloeden van het geschreven woord te wapenen.
Het protest van de Amerikaanse hoeders van het vrije woord is gericht tegen PayPal. Het is altijd goed om een bedrijf te laten weten dat je zijn gedrag niet in de haak vindt. Of PayPal zich er iets van aan zal trekken is de vraag. Aandeelhouders hebben er vermoed ik meer te vertellen dan activisten. En de vrije markt gaat boven alles. Zoek maar een andere bankier als je met deze niet tevreden bent.
Wat ik mis in dit verhaal is de rol van de overheid. Er zijn grondrechten en daarvan afgeleide wetten. We hebben een overheid om namens ons hiernaar te handelen. De overheid zou ons in dit geval moeten beschermen tegen onterecht ingrijpen in het vrije verkeer van informatie door particulieren die hier niets over te zeggen hebben. Waarom richt uitgever Smashwords zich niet samen met de burgerrechtbeweging tot de overheid en gaat men onmiddellijk overstag voor de moralisten van PayPal?
Ook voor de uitgever zal de vrije markt wel van groter gewicht zijn dan het vrije verkeer van informatie.Waarom je financiële resultaten op het spel zetten voor een principe? En een overheid die heilig gelooft in de zegeningen van de vrije markt zal hier ook niet zo snel ingrijpen. Maar voor liberalen ligt hier wel een punt om te overdenken. Voor je het weet zijn we weer terug in de Middeleeuwse wetten van de oude Katholieke Kerk.
Voor de vrijheid van het internet zijn deze nieuwe particuliere censors een grote bedreiging. Beter dan de burgerrechtbewegingen het verwoorden aan het eind van hun statement kan ik het niet zeggen:

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Wilhelmus

, door

Een storm in een glas water. De burgemeester van Zutphen, zo meldt de krant voor wakker Nederland, heeft bezwaar tegen het zingen van het zesde couplet van het Wilhelmus (dat toch al nauwelijks wordt gezongen) omdat het een religieuze inslag heeft. Ik voor mij vind het wat al te principieel, maar het lijkt me wel een respectabel standpunt.

Jammer, ondertussen, dat er nu over ons volkslied wordt gediscussieerd, want de tekst ervan is gewoon mooi. Het is geen Holland Holland boven alles, het is geen adoratie van de driekleur, het is geen oproep om met onzuiver bloed de akkers te bevloeien, maar een behoorlijk rebelse tekst. Willem de Zwijger beschrijft hoe hij steeds naar eer en geweten heeft gehandeld, dat het wanbeleid van de boven hem gestelde (den Coninck van Hispaengien) hem heeft gedwongen zich te verzetten en dat hij bereid is geweest daarvoor een hoge prijs te betalen – zijn broer Adolf was gesneuveld – omdat hij van mening was dat hij dit verplicht was aan zijn “ondersaten”.

Het is waar: de prins van Oranje beschouwt deze plicht als een religieuze: hij heeft, zoals het in de laatste strofe staat, de koning nooit veracht, maar moet God in gerechtigheid gehoorzamen. Dat laat echter onverlet dat de tekst tevens een profielschets is voor de ideale bestuurder: iemand die zorg draagt voor de gemeenschap en bereid is daarvoor lijf en goed op het spel te zetten. With great power comes great responsibility. Dat is een universeel-humanitaire moraal, die je kunt aantreffen in alle wereldliteratuur van de Ilias tot Spiderman.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoe oud is de scheikunde?

, door

Wat geeft onze eeuw vorm? Het alom tegenwoordige issue de laatste tijd is denk ik wel de informatietechnologie (IT), een speciale vorm van de elektrotechniek, wat weer een tak is van de natuurkunde. Iedereen weet daar wel wat van, van de geschiedenis van de IT.

Zoals… Honderdvijfentwintig jaar geleden werden de radiogolven ontdekt, door Maxwell, Herz en Marconi. De audion, de eerste radiolamp is van 1906 en werd uitgevonden door DeForest. De automatisering van het telefoonnet begon in 1925. In de tweede wereldoorlog gebruikte men niet alleen routinematig de radioverbinding, maar ook de radar. De transistor, oorspronkelijk een blokje germanium met twee metalen snorhaartjes erop, werd in 1947 uitgevonden door Brattain, Bardeen en Shockley. De eerste Integrated Circuit werd in 1959 gedemonstreerd door Kilby. Daarna gingen de ontwikkelingen steeds verder: de echt draagbare draadloze telefoon is van 1973 en het internet zoals we dat nu kennen werd geopend in 1985. De spelconsoles van de kinderen van vandaag werken met draadloze verbindingen, positie-, hoek- en afstandsensoren, en met de hele wereld omvattende netwerken en beeldherkenningstechnieken.

En we zijn er ons over het algemeen ook goed van bewust dat al die gadgets “modern” zijn. Elk jaar een nieuwe telefoon, elke twee jaar een nieuwe PC, elke drie jaar een nieuwe TV en HiFi – het gaat maar door, en het verschaft ons veel plezier, zo niet veel echt gemak.

Foto: copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

KSTn | Emissie in de luchtvaart

, door

Voorzitter! Voorzitter! Ik protesteer tegen het misbruik van belastinggeld voor rapporten waar de media niets van begrijpen en waar de minister niet bij kan relativeren! Het recente rapport over de impact van het Europese systeem voor emissierechten voor de luchtvaart, opgesteld door een rijksinstituut, wordt totaal uit zijn verband gerukt. En dat had echt anders gekund.

Waar gaat het hier over? Eergisteren pas viel het rapport van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (onderdeel Ministerie van Infrastructuur en Milieu) op de stapel officiële bekendmakingen. Dat wil zeggen, eigenlijk alleen de samenvatting. De media hadden een week eerder al een de informatie tot hun beschikking en pakten groots uit:
“Vliegtaks is strop voor Schiphol”
“Grote schade Schiphol en KLM door Europese vliegtaks”
“Vliegtaks leidt tot verlies 200 banen op Schiphol”

Bij al deze berichten geen enkele vorm van context of nuance. Dus dan moet ik het maar even doen.

Eerst maar eens die werkgelegenheid. Het rapport meldt het verlies van die 200 banen voor Schiphol inderdaad. Evenals de daling in aantallen passagiers. Echter, het rapport geeft ook (aan het einde) aan dat deze daling geldt ten opzicht van de normale groei. Simpel gezegd, als Schiphol ieder jaar 1000 banen zou toevoegen, worden er na de maatregel maar 800 toegevoegd. Iets minder groei dus, geen krimp, geen ontslagen.
Wat concreter. Op Schiphol werken nu ongeveer 60.000 mensen. De gemiddelde groei in de periode 2000-2010 (dus inclusief crisisjaren 2009/2010) was net iets onder de 1% per jaar. Oftewel, 600 banen erbij. Dus nee, de hemel stort niet naar beneden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De dagelijkse Voetnoot van Arnon Grunberg

, door

Arnon Grunberg heeft heel veel succes met zijn boeken en daarnaast ook met van alles en nog wat en het zij hem gegund. Ook al heeft hij enige tijd geleden in een reclamespotje meegespeeld. Ik vind dat zoiets toch altijd imagoschade oplevert, ook al was het maar een keer en slechts voor iets zo weinig verwerpelijks als de Telefoongids. Hoe ging het ook alweer? Grunberg houdt een lezing en een mooie jonge vrouw hangt aan zijn lippen terwijl hij alleen maar uit het bedrijvengedeelte van de Telefoongids voorleest. Uiteindelijk schijnt zij van verlangen te smelten als hij zegt: “Geen voorrijkosten”. Uiteraard leest hij alleen een simpele zakelijke mededeling voor, maar door de hele setting lijkt deze een heel andere betekenis te hebben.

Het viel mij een keer op dat hij daarnaast een zekere belangstelling voor algemeen economische theorieën heeft. Nu hij het door zijn succes naar ik aanneem altijd heel druk heeft, kan hij daar ongetwijfeld ook zijn voordeel mee doen of doet hij het zelfs al, want in die theorieën gaat het doorgaans om de efficiënte omgang met schaarste. Als rationele schrijver zou Grunberg gewoon prioriteiten moeten stellen en beginnen met het werk dat voor hem het meeste oplevert. Dat is dan in het eenvoudigste geval gewoon geld, maar dat hoeft niet, het kan ook zoiets abstracts als nut zijn. Op deze manier waarborgt hij in ieder geval dat hij altijd de voor hem meest nuttige dingen doet. Verder zou hij zijn nutsoptimum bereiken als het voor het laatste woord waar hij mee bezig is precies niet meer uitmaakt of hij het nog net wel of net niet meer opschrijft. Als dit punt eenmaal is bereikt, is hij gewoon klaar. Hij zit dan in zijn optimum. Hij heeft alles opgeschreven wat de moeite waard was en nog meer schrijven is de moeite niet meer waard.

In de praktijk zal het er ongetwijfeld niet van komen dat iemand bij elk woord deze afweging maakt, maar misschien wel bij elke bijkomende opdracht, bij elke bijkomende column bijvoorbeeld. Het kan aan mij liggen, maar bij Arnon Grunberg heb ik altijd het gevoel dat zijn in deze zin marginale column zijn dagelijkse Voetnoot op de voorpagina van de Volkskrant is. Als de dokter hem ooit zou aanraden het, om welke reden dan ook, iets rustiger aan te doen, zou de Voetnoot vermoedelijk het eerste zijn waarmee hij zou stoppen. Altijd denk ik dat deze column het laatste is wat hij er nog net even bij doet, als het maar niet te lang duurt, omdat er nog vele belangrijkere dingen op hem wachten. Misschien vertelde hij zoiets ooit in een interview en heb ik daarom altijd het gevoel dat hij zijn Voetnoten vaak op een luchthaven schrijft als hij even op een overstap moet wachten. Laptop op schoot, columnpje schrijven, verzenden en dan snel weer verder. Of dat hij ’s ochtends bij het ontbijt zit, krantje erbij, even een voetnootje schrijven en dan maar weer beginnen met het echte werk, een roman of zo.
Enkele voorbeelden:

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende