Plato (13): Reïncarnatie en dualisme

Dit is de dertiende aflevering van een reeks over de Atheense filosoof Plato, die veel mensen vooral kennen om zijn zogenoemde ideeënleer, om de Platonische liefde en om zijn ideale filosofenstaat. Dat is echter wat misleidend. Plato’s filosofie is breder en gaat dieper. Plato geldt als de filosoof die zich afwendde van het fysische en zichtbare en op zoek ging naar een hogere, achterliggende waarheid. Maar dit was geen nieuw idee in de Griekse filosofie. We zagen het al eerder bij Parmenides. Die meende dat beweging en verandering in wezen niet bestaan. De werkelijkheid achter de verschijnselen was volgens hem een bewegingloos en onveranderlijk iets. Reïncarnatie Plato combineert dit idee met het idee van zielsverhuizing, dat we eerder tegenkwamen bij Pythagoras. Volgens Plato zitten het geestelijke en rationele deel van de mens gekluisterd in een lichaam. Het lichaam schenkt de mens zijn hartstochten. Maar lichamelijke verlangens kennen geen verzadiging. De mens die zijn lichamelijke verlangens volledig de vrijheid geeft en najaagt, is geneigd te vervallen in onmatigheid. Het lichaam is bovendien gebrekkig en gaat op den duur onherroepelijk ten onder. Het najagen van de platte behoeften kan daarom geen blijvend geluk opleveren. De rationele geest kan volgens de in dit opzicht dualistisch denkende Plato niet gelijk zijn aan dit emotionele lichaam. Na dit leven, betoogt Plato, wendt de geest zich van het lichaam af en kiest hij zijn volgende leven. Geloof in reïncarnatie was in het Griekenland van die tijd geen gemeengoed, maar bestond het wel in de Griekse mysterieculten. Pythagoras heeft het denkbeeld daarom in zijn leer opgenomen, net als Empedokles. Om die reden laat Plato in zijn dialoog Faidon, waarin hij de dood van Sokrates beschrijft, enkele pythagoreïsche filosofen aan het sterfbed zitten om met Sokrates een paar laatste woorden te wisselen over de onsterfelijkheid van de ziel. Deze reeks is gebaseerd op het boek De wereld vóór God van Kees Alders. Het boek biedt een introductie tot de filosofische stromingen van de oude wereld en is hier te bestellen.

Door: Foto: bron: Livius

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: ALDE Party (cc)

Nieuwe kansen voor ‘Babisconi’

De voormalige Tsjechische premier Andrej Babiš is alsnog in de race voor de verkiezing van een nieuwe president. Maandag sprak de rechtbank de ondernemer vrij van corruptie. De rechter oordeelde dat er onvoldoende bewijs was dat Babiš met zijn bedrijf Agrofert onterecht Europese subsidies heeft opgestreken. Verschillende onderzoeken die door de EU zijn gehouden laten zien dat hij eerst als minister van Financiën en later als premier belang bleef houden in Agrofert, een holding waar meer dan 230 bedrijven onder hangen. Daaronder ook grote mediabedrijven, wat Babiš, de rijkste man van het land, de bijnaam ‘Babisconi’ opleverde.

Agrofert is na de val van het communisme door oligarch Babiš ontwikkeld tot het grootste bedrijf van Tsjechië. Geen enkel Europees bedrijf zou zoveel subsidie ontvangen als Agrofert.  De beschuldiging van corruptie draait om subsidie die is verleend aan een conferentiecentrum in Praag. Die waren bedoeld voor het midden- en kleinbedrijf, maar kwamen uiteindelijk toch in de zakken van de familie Babiš. Niet alle familieleden staan overigens achter de pater familias, bleek bij de parlementsverkiezingen najaar 2021. Zoon Andrej jr. nam openlijk afstand van zijn vader. Die verklaarde zijn zoon voor gek en ontkende alle beschuldigingen. Babiš kwam enkele dagen voor de verkiezingen nog verder onder druk te staan omdat zijn naam verscheen in de Pandora Papers. Zijn partij ANO verloor uiteindelijk zes zetels en kwam in de oppositie terecht. Sindsdien regeert een coalitie van centrum-rechtse partijen en Piraten. Vandaag en morgen krijgt Babiš een  nieuwe kans in de eerste ronde van de verkiezingen voor een opvolger voor president Milos Zeman.

Foto: Sander Weeteling on Unsplash

“Voor mij zijn technologische oplossingen een last resort”

INTERVIEW - door Laura Mol

Al eeuwenlang proberen we het land met dijken, molens en deltawerken te beschermen tegen het water. Maar er loert ook een ander gevaar. Het grondwaterpeil is te laag en natuurwater is vervuild. Hoe voorkomen we een watercrisis?

Het lijkt misschien een beetje gek om na een natte herfst stil te staan bij de waterproblemen die we in Nederland hebben. Toch is het volgens experts twee voor twaalf. We hebben steeds meer last van lange droge periodes waardoor er een tekort aan regenwater dreigt. Bovendien is het Nederlandse water sterk vervuild. Volgens hydroloog dr. Niko Wanders (UU) moeten we aan droogte werken als het nat is. We spreken hem in aanloop naar het Science Café over water op 24 mei én omdat hij recent een grote beurs ontving voor zijn onderzoek naar meerjarige droogte.

Niko, gefeliciteerd met het binnenhalen van je beurs. Waarom is dit project zo belangrijk?

“Sinds 2018 hebben we, met uitzondering van 2021, bijzonder droge zomers gehad. Dat is natuurlijk zorgwekkend. Wij willen uitzoeken wat de impact is van meerdere droge jaren achter elkaar, wat dat doet met de natuur en het grondwater. Daarnaast willen we in kaart brengen hoe ons eigen watergebruik daar invloed op heeft.”

Experts spreken van meerdere watercrises. Er is droogte, maar we hebben ook te maken met sterk vervuild water, door het gebruik van pesticiden bijvoorbeeld. Is er een verband tussen droogte en waterkwaliteit?

“Tot op zekere hoogte wel. Als het in een bepaald gebied te droog is, wordt de concentratie slechte stoffen hoger en dus nog schadelijker voor de natuur. Er is tegenwoordig ook veel discussie over het grondwaterpeil. Dat hebben we historisch gezien altijd laag gehouden, omdat we droge grond beschikbaar willen houden voor de landbouw. Maar het zorgt er ook voor dat regenwater in natuurgebieden snel wegstroomt, omdat het grondwater in het gebied eromheen laag is. Water stroomt nu eenmaal van hoog naar laag. En dus worden natuurgebieden droger.”

Droogte wordt ook wel een onzichtbaar probleem genoemd. Waarom?

“Dat komt omdat het merendeel van ons water in de grond zit. En dát is het water dat we in ons dagelijks leven gebruiken. Om te drinken, om akkers mee te besproeien, of om van alles mee te produceren. Het zichtbare water in rivieren en sloten gebruiken we bijna niet. Wanneer de waterreserves opraken, het grondwater zakt of wanneer water verontreinigd is, dan zien we dat niet. Droogte komt heel langzaam, als je het eenmaal doorhebt, dan is het al veel te laat.”

Voelen beleidsmakers en politici dat er iets moet gebeuren?

“Het besef begint te komen. Het kost veel tijd om maatregelen te implementeren, maar het moet veel sneller. Ik moet wel zeggen dat er in 2022 minder problemen waren dan in 2018, terwijl het neerslagtekort even groot was. Dus de maatregelen die toen genomen zijn, hebben enig effect. Maar de veranderingen moeten structureel zijn. Het grondwaterpeil moet omhoog. Dat betekent vernatting van veen- en weidegebied. Vroeger dachten we dat alles maakbaar was, nu moeten we meebewegen met de natuur. Dat betekent soms natuurgebied of landbouwgrond opgeven en sloten dempen. We moeten minder gericht zijn op het afvoeren van water, en er alles aan doen om het vast te houden.”

Zijn er technologische oplossingen die een uitweg kunnen bieden, bijvoorbeeld het ontzilten van zeewater dat we als drinkwater kunnen gebruiken?

“Voor mij zijn technologische oplossingen een last resort. Dat doe je alleen als je alle andere oplossingen al hebt geprobeerd. Het ontzilten van zeewater is bovendien helemaal niet duurzaam. Het kost heel veel energie, stoot CO2 uit, en is hartstikke duur.”

Wat kunnen wij zelf betekenen in de watercrisis?

“We moeten met z’n allen minder water gaan gebruiken. Alleen dan kunnen we voorkomen dat er drastische maatregelen moeten worden genomen. Maar dat gaat niet vanzelf. Ik zou ervoor willen pleiten om een prijskaartje te hangen aan overmatig watergebruik. Begrijp me niet verkeerd, schoon drinkwater is noodzakelijk voor ieder huishouden en het is ook belangrijk dat het betaalbaar blijft. Volgens de WHO is er per huishouden 50 tot 100 liter water nodig. Nou, laten we in Nederland een maximum van 120 liter aanhouden. We zouden ervoor kunnen kiezen dat je voor iedere liter meer een hoger tarief betaalt. Er zou ook wetgeving kunnen komen die ons verplicht om regenwater van het dak op te vangen. Zo’n wet hebben ze in België. Schoon water is schaars en daar mogen we met z’n allen best weleens wat vaker bij stilstaan.”

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sage Ross (cc)

Mensen die we missen: Aaron Swartz

Vandaag, tien jaar geleden, stierf Aaron Swartz. Naar verluidt was hij moe gestreden, kapot geprocedeerd en wilde hij niet langer  leven met het brandmerk ‘misdadiger’. Zijn betekenis voor het internet en dus voor ons:

Op 14-jarige leeftijd co-auteur van RSS versie 1.0.

Nam deel aan een werkgroep van het World Wide Web Consortium om te helpen bij de ontwikkeling van gemeenschappelijke gegevensformaten die op het World Wide Web worden gebruikt.

Was een van de eerste architecten van Creative Commons en ontwikkelaar van de Internet Archives’ Open Library.

Richtte softwarebedrijf Infogami op dat later fuseerde met de online nieuwssite Reddit, waar hij mede-eigenaar van werd.

In 2008 richtte hij Watchdog.net op. Doel: meer politieke transparantie. Die website lijkt niet meer te bestaan.

Startte in 2010 Demand Progress op en voerde campagne tegen twee internetcensuurwetten (SOPA/PIPA).
Dat jaar begon hij aan Harvard University’s Edmond J. Safra Centrum voor Ethiek  ook een onderzoek naar de invloed van ‘het grote geld’ op instellingen, politiek en publieke opinie.

Als internetactivist streefde Aaron Swartz naar het gratis beschikbaar maken van overheids- en academische gegevens voor het publiek. De luis in de pels, de ‘pain in the ass’, werd vervolgd voor het openbaar maken van allerlei gegevens die tot dan voor het publiek onbereikbaar waren:

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Stop That Train

De aanstekelijk reggae hit (nummer drie in de hitparade in 1984) Stop That Train is dus een cover. Het origineel is van The Spanishtonians uit 1965.

Het leuke van deze clip is dat het duo heeft plaatsgenomen in een treinstel van de NS waar indertijd zwart wit foto’s ingelijst aan de wand hingen van Nederlandse landschappen en (oude) gebouwen.

Ook leuk zijn de dansmoves van het onvermoeibare duo , waarbij ik toch een associaties had met de oefeningen op de atletiekbaan: de skippings.

Closing Time | Maral

Iraans-Amerikaanse DJ en producer Maral mixt samples van Iraanse folk- en popmuziek met industrial, dub en anarchopunk. Aanvankelijk draaide ze deze muziek in clubs in Los Angeles – wat ze ‘folk club’ noemt – waar ze het publiek kennis wilde laten laten maken met haar favoriete Iraanse artiesten en instrumenten. Haar laatste album Ground Groove is bepaald geen clubmuziek, en Maral ziet haar werk sowieso niet als “songs” maar “more like sounds experiments”. Voor de video’s werkte ze samen met beeldartieste Brenna Murphy.

Big Brother Awards 2022

Bits of Freedom reikt op 13 februari de Big Brother Awards uit aan de grootse privacyschender van 2022. Er zijn vier genomineerden: minister van Binnenlandse Zaken Hanke Bruins Slot (“voor het faciliteren van de grenzeloze datahonger van de geheime diensten en het afbreken van het toezicht op die diensten”), burgemeester Femke Halsema (“de structurele en indringende inmenging van de gemeente Amsterdam in de levens van kinderen en jongvolwassenen in de Top400“), Eurocommissaris Ylva Johansson (“voor het wetsvoorstel waarmee ze vertrouwelijkheid op het internet opheft“) en minister van Justitie Dilan Yeşilgöz-Zegerius (“voor haar poging de illegale surveillancepraktijken van de NCTV te legaliseren“).

Closing Time | We All Have An Impact

De Britse artiesten Pessimist en Loop Faction maakten samen onder de naam Boreal Massif het album We All Have An Impact (2019), met geen vrolijk thema: “the destruction of the natural world and our ecosystems”. Misschien dat juist triphop met die typische afwisseling van doordringende beats en melancholische melodieën zich wel goed leent voor dit thema: “That you’re left to consider both raving and global disaster.”

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende