Kunst op Zondag herontdekt spraakmakende LP-hoezen in Hipgnosis

Via Denmark Street (Londen) loop je naar de ontwerpstudio van Hipgnosis op nummer 6. Dit atelier is opgericht door Aubrey Powell en Storm Thorgerson. Tussen 1968 en 1983 maakte dit duo platenhoezen voor beroemde bands als Pink Floyd, Led Zeppelin, 10CC, Peter Gabriel en Paul McCartney. Voor Kunst op Zondag bezocht ik het Groninger Museum en herontdekte enkele spraakmakende platenhoezen uit mijn studententijd. [caption id="attachment_343598" align="aligncenter" width="450"] Hipgnosis, entree expositie © foto Wilma Lankhorst.[/caption] [caption id="attachment_343604" align="aligncenter" width="450"] Voorbeeld van een niet gebruikt ontwerp voor een Lp van de Rolling Stones © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Wat was de aanleiding voor Hipgnosis? Nadat het Groninger Museum in 2016-2017 de grote en drukbezochte David Bowie -expositie had georganiseerd, kwamen er verschillende aanbiedingen binnen voor popmuziek exposities. Het Victoria & Albert Museum in Londen bood het museum de Pink Floyd tentoonstelling aan. Helaas was het decor te groot voor de museumzalen in het Groninger Museum. Maar de verbinding was gelegd met de samensteller van de grote Floyd tentoonstelling, Aubrey Powell. Creatief dacht Powell na over een alternatief voor deze te grote expositie. En dat werd Hipgnosis, de platenhoes-ontwerpstudio van Aubrey Powell en Storm Thorgerson. De naam Hipgnosis komt van een graffiti-tekst die ze aantroffen op de deur van hun appartement.   [caption id="attachment_343599" align="aligncenter" width="450"] In de platenbak zaten drie Lp-hoezen uit mijn muziekcollectie © foto Lankhorst Productions.[/caption] Hoe is de expositie opgezet? In acht zalen loop door de geschiedenis van Hipgnosis en hun contacten met beroemde artiesten. In de eerste zaal staat een platenbak en daarin staan de LP-hoezen van Hipgnosis. Met warme belangstelling snuffelen de bezoekers in deze platenbakken. Uit het gevarieerde aanbod haal ik drie hoezen die thuis nog in mijn LP-rekje staan: Year of the cat, van Al Stewart, London Bridge van Paul McCartney & Wings en The dark side of the Moon van Pink Floyd. Op een van de wanden staat een tekening hoe een foto vóór het digitale tijdperk (Photoshop) werd ontwikkeld in een donkere kamer. Ook dat proces roept warme jeugdherinneringen op. Na deze inleiding ontdek je per zaal een band of artiest waarmee Aubrey Powell en Storm Thorgerson hebben samengewerkt.  Bij de ingang van zaal 1, kun je via een QR-code de playlist van deze tentoonstelling downloaden. "My name is Peter Gabriel and primarily I make noises - and ideas".   [caption id="attachment_343603" align="aligncenter" width="450"] Sfeerimpressie zaal Led Zeppelin © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Peter Gabriel, Genesis en Led Zeppelin Hierna begint de muzikale herontdekking. Peter Gabriel (Chobham (UK), 1950) opent het bal. Deze Britse zanger en muzikant was lid van het creatieve team achter de rockgroep Genesis, daarnaast zong hij solo. Hij bedacht grote (muziek) projecten zoals het vernieuwende progressieve rock, dat bekend staat als symfonische rock. Op een handgeschreven briefje geeft Peter Gabriel aan wat hij verwacht van het ontwerp voor de hoes van het dubbelalbum The Lamb Lies Down on Broadway van Genesis. In deze zaal hangt ook het ontwerp voor het album (1980) over de Zuid-Afrikaanse antiapartheidsstrijder (Steve) Biko. In de volgende zaal staat Led Zeppelin centraal. Mijn gedachten gaan direct terug naar onze 5VWO-schoolreis naar Florence en Rome. Het lied van die reis was Stairway to heaven. Hier hangen de ontwerpen voor de hoezen van o.a. The song Remains The Same (1976) en Houses of the Holy (1973). [caption id="attachment_343601" align="aligncenter" width="450"] Sfeerimpressie van de centrale zaal - Dark side of the Moon Pink Floyd © foto Wilma Lankhorst.[/caption] The dark side of the Moon In de opmaat naar het hart van de tentoonstelling word je in zaal 4 warm gemaakt met verschillende projecten voor Pink Floyd. Hier hangt de koe die zijn plaats moest afstaan aan het vliegende varken voor het album Animals (1977) en de man in het brandende pak voor het album Wish you were here (1975). Daarna betreed je een bijna sacrale ruimte die helemaal is gewijd aan het ontwerp van de hoes met het regenboogprisma van het album The Dark Side of the Moon (1973). In het midden van deze donkere ruimte staat een vitrine met daarin de originele ontwerpschets van deze beroemde LP-hoes. In deze zaal hangen verschillende varianten op het ontwerp zoals een prisma in de geest van Joan Miró, Roy Lichtenstein, René Magritte en Wassily Kandinsky. [caption id="attachment_343600" align="aligncenter" width="450"] Ontwerp op papier voor de LP Dark side of the Moon Pink Floyd © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Alles was nog handwerk De mannen achter Hipgnosis hebben al hun beroemde LP-hoezen ontworpen in het pre Photoshop tijdperk. Voor jongeren misschien moeilijk voor te stellen dat je ontwerpen toen nog maakte met potlood, stiften, papier, schaar en lijm. Dit zie je het best in zaal 5 waarin de hoes van The Dark Side of the Moon van Pink Floyd centraal staat. Na de serene rust van deze zaal, word je ondergedompeld in de drukte van 10 CC. Mijn oog valt op de foto die werd gebruik voor het album Bloody Tourist (1978). Je ziet een toerist die wordt verblind door de werkelijkheid nadat zijn toeristenkaart over zijn gezicht is gewaaid. Deze scene is opgenomen op St. Lucia. Het beeld staat symbool voor de schade die het moderne toerisme toebrengt aan het milieu en de cultuur van veel afgelegen eilanden in de wereld. [caption id="attachment_343602" align="aligncenter" width="450"] Sfeerimpressie van de zaal voor Paul McCartney en Wings © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Paul McCartney zwaait je uit Het laatste woord is aan Paul (en Linda) McCartney. Na zijn vertrek bij de Beatles zocht hij voor zijn nieuwe band The Wings naar andere ontwerpen voor zijn LP-hoezen. Voor het album Band on the run (1973) had Paul een idee om een gevangenisuitbraak uit te beelden. Dit idee stond symbool voor zijn beslissing om te vertrekken uit de Beatles. Daarna ontmoeten de ontwerpers Paul en Linda in de opnamestudio van Wally Heider in Los Angeles. Daar bespreken ze het plan voor het album Venus and Mars (1975). Paul’s idee was om twee biljartballen, een rode en een oranje, op een biljarttafel te leggen. Mijn Wings-herinneringen komen samen in het album London Town (1978). Het antwoord op de vraag: Wat was nu het geheim van Hipgnosis’ heb ik hier ontdekt in acht zalen en in veertien stappen die de ontwerpers met je delen. Eén van de lessen: soms mislukt een creatie. Daarom zie je ook een aantal afgewezen albumhoezen zoals het Rolling Stones' album The Outtakes. Hipgnosis is nog tot en met 7 mei 2023 te zien in het Groninger Museum. [caption id="attachment_343595" align="aligncenter" width="450"] Gianni Versace retrospectief in het Groninger Museum © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Ook tot en met 7 mei 2023 te zien in het Groninger Museum, Gianni Versace, retrospectief. [caption id="attachment_343597" align="aligncenter" width="450"] Lekker warm zo'n vacht...   10 CC LP Look Hear - Are you Normal 1980 © foto Wilma Lankhorst.[/caption]   © tekst en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de foto’s met dank aan en toestemming van het Groninger Museum en Studio Hipgnosis.  

Door: Foto: 10 CC Bloody Tourist (detail) © foto Wilma Lankhorst.

Closing Time | Basloopje

, door

Al jaren trekken een paar noten, soms een paar maten op gitaar de aandacht met lijstjes ‘beste gitaarriff’. Ook op Sargasso wordt zo nu en dan de gitaarriff in de schijnwerpers gezet.

Maar het lage equivalent, de basriff, a.k.a. het basloopje, is qua belangstelling sterk ondergewaardeerd. Daar gaan we nu wat aan doen.

Bassist Abraham Laboriel nam een klein basloopje dat hij ergens in de 70-er jaren had gebruikt bij een plaatopname als uitgangspunt voor ‘The Bass Walk’ (jawel, het basloopje). Jammer dat niet wordt vermeld welke specifieke riff is bedoeld. Misschien dat een kenner het uit deze uitvoering weet te halen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Bron: Livius.org

Aristoteles (7): Materie en geest

, door

Aristoteles staat bekend als wetenschapper, arts en filosoof. Zijn invloed op de wijsbegeerte is enorm geweest. In deze reeks bekijken we hem in enig detail. 

Bij Plato en bij zijn voorganger Anaxagoras kwamen we voor het eerst het dualisme tegen, de opvatting dat lichaam en geest fundamenteel andere fenomenen zijn. Dualisme gaat vaak samen met opvattingen over een ziel die voortleeft na de dood, zoals bij Empedokles, Pythagoras en, opnieuw, bij Plato. Het denkbeeld kwam ook voor in de Griekse mythologie. Het was dus bepaald niet zeldzaam.

Monisme

Dualisme staat tegenover het monisme. Dat gaat ervan uit dat lichaam en geest hetzelfde zijn. Monisme is tegenwoordig erg in zwang. Veel mensen menen dat uiteindelijk alles te herleiden is naar materiële oorzaken: botsingen tussen atomen, moleculen, verhitting, verkoeling, magnetisme et cetera. De filosoof Thales was een vroege monist. Volgens hem viel alles te herleiden tot water.

Monisme hoeft niet gelijk te staan aan filosofisch materialisme, de aanname dat de échte werkelijkheid bestaat uit materie. Herakleitos hanteerde een monisme dat de werkelijkheid niet richting materie herleidde, maar juist naar een geestelijk concept: verandering door strijd, volgens een vaste natuurwet. Die strijd stond volgens Herakleitos aan de oorsprong van de verschijnselen.

Foto: UN Women Africa (cc)

Schotland helpt door cycloon geteisterd Malawi

, door

Een van de resultaten van de laatste VN-klimaatconferentie in Sharm-el-Sheikh vorig najaar was de erkenning van de noodzaak voor rijke landen om arme landen te helpen die grote schade ondervinden van de klimaatopwarming. Er is een nieuw fonds opgericht voor landen die het meest door klimaatverandering zijn getroffen. Dat is hard nodig omdat de gevolgen van de klimaatverandering steeds vaker zichtbaar zijn in een aantal Afrikaanse en Aziatische landen: enerzijds extreme droogte, anderzijds alles verwoestende tropische stormen en overstromingen. In Glasgow, waar de voorlaatste klimaatconferentie werd gehouden, heeft de regering al eerder haar verantwoordelijkheid genomen. Het besef dat de rijkste landen door de CO2 uitstoot de grootste verantwoordelijkheid dragen voor de klimaatverandering was voor Schotland reden om extra in te zetten voor projecten die de nadelige gevolgen daarvan in een arm land als Malawi moeten beperken.

Malawi is de afgelopen weken tot twee maal toe getroffen door de cycloon Freddy. De storm is volgens de Wereld Meteorologische Organisatie de langst aanhoudende tropische cycloon ooit geregistreerd. Hevige regenval heeft geleid tot aardverschuivingen, waardoor vele huizen zijn verwoest en duizenden mensen dakloos zijn geraakt. Er zijn inmiddels honderden doden geteld. Daarbovenop komt een uitbreiding van de cholera-epidemie die al langer gaande was in het land. Van internationale hulp is nog weinig sprake, zei de arts Lisanne Glas gisteren in een van de zeldzame rapportages over de ramp in de Nederlandse media. ‘Tanzania en Zambia hebben helikopters gestuurd en het Verenigd Koninkrijk een team van hulpverleners’, vertelt Glas. ‘Maar een massale stroom van internationale hulp, bijvoorbeeld uit Europa, daar is geen sprake van. En dat terwijl deze storm het gevolg is van klimaatverandering die juist door het Westen wordt veroorzaakt.’ Deze week hebben we opnieuw gehoord dat het met de aanpak van de klimaatverandering ook nog steeds niet erg opschiet.

Foto: Flickr CC BY-NC 2.0 by Rasande Tyskar rethink capitalism Corona times Hamburg

‘Hoeveel machtsongelijkheid willen we toelaten?’

, door

INTERVIEW - door Duane van Diest en Noa Harmsen, eerder verschenen in het themanummer van idee-magazine (tijdschrift voor het sociaal-liberalisme) over Liberalisme in crisis (oktober 2022)

Het denken van de Duitse politiek filosoof Lisa Herzog bevindt zich op het snijvlak van politieke theorie en economie. Ze noemt het bovendien de ‘activistische kant van haar werk om gaten te slaan in de economische aannames van mensen’.[1] Voor Idee spreken we haar over de vraag of het liberalisme in crisis is. In ons gesprek wijst Herzog op een blinde vlek van liberalen vandaag: macht. ‘Ik denk dat het liberalisme zich meer moet gaan focussen op het beschermen van onze vrijheden tegen private machten.’

Dat het liberalisme momenteel onder vuur ligt, herkent Herzog wel. ‘Ik merk dat het in sommige academische kringen best lastig is om vast te houden aan een idee van liberalisme dat armoede en klimaatrechtvaardigheid serieus neemt’, vertelt ze. ‘Je wordt er al gauw van verdacht eigendomsrechten en de rechten van grote bedrijven belangrijker te vinden. Maar in mijn perspectief hebben die rechten weinig te maken met de vrijheden van alle mensen als burgers, wat ik opvat als de kern van het liberalisme.’

Net als in haar werk, blijft Herzog het liberalisme tijdens ons gesprek steevast verdedigen, maar dan wel als een breed begrip. ‘Sommige mensen definiëren liberalisme als het vrij zijn van overheidsbemoeienis. In dat begrip gaat liberalisme hand in hand met een focus op de markt. Dat is een te smalle opvatting’, zegt Herzog. ‘Ik begrijp het liberalisme liever als een politieke traditie waarin een reeks rijke en complexe vrijheden voor alle leden van een maatschappij centraal staat, die mensen in staat stelt om een autonoom leven te leiden.’ Ze noemt het liberalisme dan ook een ‘aspirerend’ concept: iets om naar te streven, maar dat nooit volledig kan worden bereikt. ‘Dergelijke concepten worden vaak geloofd in crisis te zijn, omdat niet wordt bereikt wat we willen bereiken. Het volgt hetzelfde patroon als bijvoorbeeld het debat over de crisis van de democratie.’

Foto: jasbcor (cc)

Oorlogspropaganda van de Nederlandse regering

, door

Deze week wordt met gemengde gevoelens teruggekeken op de oorlog in Irak die de VS twintig jaar geleden begonnen. Om die oorlog in maart 2003 te legitimeren en mogelijk te maken, werd door de VS een massieve propagandacampagne opgetuigd. Deze was gericht tegen de eigen bevolking, die met misleiding en bedrog tot steun aan een illegale oorlog werd gemanipuleerd. Twintig jaar na dato zijn de Amerikaanse leugens genoegzaam bekend; minder aandacht is uitgegaan naar propagandagebruik door de Nederlandse regering. Jip van Dort blikt terug.

De Amerikaanse desinformatie was georganiseerd rond twee thema’s: massavernietigingswapens (MVW) en banden met de jihadistische organisatie Al Qaida, die verantwoordelijk was voor de aanslagen op 11 september 2001. Vanwege het bezit van chemische, biologische en mogelijk zelfs nucleaire wapens en de bereidheid om deze te delen met aanslagplegers werd Irak opgevoerd als een grote en acute dreiging, voor de gehele wereld. Daar moest snel iets aan gedaan worden, was de boodschap, maandenlang. Meerdere studies geven enig zicht op de omvang van deze propaganda.

Een rapport uit het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden concludeerde in maart 2004 dat vijf sleutelfiguren, waaronder president Bush en een aantal ministers, zeker 237 misleidende verklaringen de wereld in hadden gestuurd. De Amerikaanse president stelde bijvoorbeeld dat Irak pogingen ondernam om uranium uit Afrika te importeren, dat nodig is om kernwapens te maken. Vicepresident Cheney stelde dat Irak een gevestigde relatie met Al Qaida had.1

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Not great men

, door

Er is een theorie, de ‘Great Man Theory’, dat het uitmuntende intellect, of de heroïsche moed, of buitengewoon leiderschap of goddelijke inspiratie van enkele bijzondere individuen de geschiedenis hebben gevormd. In 1840 ontvouwde Historicus en filosoof Thomas Carlyle dit idee in een aantal lezingen over prominente historische figuren.

In Sargasso’s serie ‘Een ander kapitalisme’ werd minstens twee keer uitgelegd dat we die geschiedenis anders moeten gaan schrijven, wil er ook maar iets ten goede veranderen.

Vorige Volgende