Oranje bezoekt Auschwitz tijdens EK
, door
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
’s Brent! (Brand!) van Mordechaj Gebirtig
, door
Gebirtig woonde in 1936, toen hij dit lied maakte, in het getto van Krakau. Het lied is een reactie op een antisemitische terreuractie tegen de Joden in het Poolse Przytyk.
Het lied is een oproep om een brand te blussen in het dorp (sjtetl), maar dat staat symbool voor de oproep om zich tegen het Nazisme te verzetten en de Joodse wereld te redden voordat het te laat is.
oj, oenzer orem sjtetl, nebech, brent.
Bejze wintn mit jirgozn
rajsn, brechn, oen tseblozen
sjtarker noch die wilde flamen,
alts aroem sjojn brent!
Oen ir sjtejt oen koekt azoj zich
mit farlejgte hent,
oen ir sjtejt oen koekt azoj zich,
oenzer sjtetl brent. Brand, broeders, brand!
O wee, ons arm stadje brandt.
Kwade stormwinden scheuren, breken, en blazen
woedend de wilde vlammen noch sterker aan,
alles om ons heen staat al in brand!
En jullie staan daar maar te kijken
met verlamde handen,
en jullie staan daar maar te kijken,
ons stadje staat in brand. ’s Brent, briderlech, ’s brent,
Oj, oenzer orem sjtetl, nebech, brent.
’s Hobn sjojn di fajertsoengen
’s gantse sjtetl ajngesjloengen
Foto:
copyright ok. Gecheckt 10-11-2022
Van Wulff naar Gauck
, door
Christian Wulff moest vertrekken als president van Duitsland wegens een vervolging over een corrupt verleden. De reden hindert niet voor een groot ritueel afscheid. Gelukkig waren er een paar moralisten, die dat volkomen belachelijk vinden. Inmiddels is de steun aan de eerder verslagen kandidaat Joachim Gauck weer op niveau. Maar zonder discussie verliep dat niet. De manier waarop Duitsland met zijn verleden omgaat is van betekenis voor heel Europa. Daarom: wie is Gauck en waarover gaat de discussie bij onze oosterburen?
Joachim Gauck is inmiddels 72 jaar. Hij is niet gescheiden van zijn eerste vrouw maar leeft met een jongere journaliste. Hij was dominee in de DDR, trad vrij laat toe tot de protestbeweging en werd vooraanstaand lid van Burgerforum. Bij de ‘Wende’ speelde hij een rol, vooral toen het ging om de subtiele wijze waarop de archieven van de Stasi moesten worden behandeld. In het huidige openbare leven in Duitsland toont hij zich: zo liet hij zich in met het debat over Sarrazin’s “Deutschland schafft sich ab”, een discussie die bij ons als een afspiegeling van de PVV- moslimstrijd is afgeschilderd. Ook van het verhogen van de pensioenleeftijd naar 67 jaar vond hij iets.
Hoe gaan we met herinnering om, collectief en individueel? Het is een thema dat blijft fascineren. In Zuid Afrika werd na de apartheid een Waarheidscommissie ingericht, die jaren verhoorde en een rapportage van duizenden pagina’s afleverde. De dichteres Antjie Krog schreef er over. Het opende voor mij het thema van historische verwerking, het thema wat te doen na vertrek van een kwaadaardig regime, het probleem van de collectieve en individuele schuld aan dat regime. Voor die tijd ging het altijd over onze W.O. II en goed en fout: was onze oorlog heldhaftig (L. de Jong) of toch wat grijs? (Chris van der Heijden, “Grijs Verleden”) Het is bepalend voor een collectief zelfrespect.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 11-02-2022
Somberheid of onregeerbaarheid
, door
Is er reden voor de somberheid bij het gekakel over 2012? Veel grond voor optimisme lijkt er niet te zijn; ik geef het toe. Maar kunnen we ook redenen voor opgewektheid ontdekken? Dit land is toch redelijk productief in zijn dienstverlening, de wereld wil nog steeds goederen versleept hebben en dat kunnen wij. DIt landje is redelijk goed georganiseerd en heeft nog steeds één der hoogste inkomens per hoofd in de wereld. De Amerikaanse economie toont tekenen van herstel, b.v. een afnemende werkloosheid. Dat versterkt de kans op verbetering.
Waarom is het probleem van Europa, daarmee ook van de crisis, zo weerbarstig? Is er zoiets als een onverenigbaarheid van volkskarakters, dat ons hindert? Zijn de Duitsers te Duits voor de Grieken en de Ieren? Zijn de Italianen, de Spanjaarden en de Grieken voor ons te meditteraan in hun levensstijl en manier van werken?
Er gaat weinig boven goede journalistiek bij het prikkelen van het denken over dit soort vragen: Michael Lewis bundelde een aantal reportages over de crisis, in zijn “Boomerang: travels in a new third world”. Daarin bezoekt hij IJsland, Ierland, Griekenland, Duitsland en de USA en houdt zich bezig met het gedrag en speculeert hij over de culturele en mentale algemeenheden daarachter.
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Pathos en de vrijheid van meningsuiting
, door
Als een schrijver een zin begint met “de vrijheid van meningsuiting is onbegrensd”, kun je er donder op zeggen dat er een “maar” zal volgen en dat de schrijver in feite het tegengestelde gaat betogen van wat hij aankondigde. Ik heb nog nooit een reden vernomen waarom er een beperking aan de vrijheid van meningsuiting zou zijn. Natuurlijk, sommige meningen zijn hard en worden door mensen kwetsend gevonden, maar ik heb nog nooit iets gehoord wat niet gezegd zou mogen worden. Van mij mag je dus
- … de holocaust ontkennen, want dat standpunt is zo absurd dat het zichzelf wel weerlegt; zelfs de Conferentie in Teheran eindigde niet met een ontkenning, en riep op tot meer studie.
- … pedofilie bespreekbaar proberen te maken, al was het maar omdat de betrokkenen dan bekend zijn.
- … oproepen tot het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek. Als we werkelijk in een crisis geraken door het onderwerp alleen maar te agenderen, is dat het beste bewijs dat het systeem zo rot is als een mispel.
Volgens mij is het niet zozeer dat de vrijheid van meningsuiting onbegrensd is, als wel dat ze er gewoon is. Een andere kwestie is dat er omstandigheden zijn waarin het wel mogelijk maar niet verstandig is het basisrecht uit te oefenen. Je verbetert de kansen om een probleem op te lossen niet als je een gesprekspartner toevoegt dat hij er alleen maar zit omdat hij zwart is. Je hebt het recht het te zeggen, maar het draagt niet bepaald bij aan een ambiance waarin je tot overeenstemming komt.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Apocalyptisch wereldbeeld van Breivik en Wilders heeft niets met Islam te maken
, door
Moslims zijn vanouds niet anti-joods en anti-homo. De westerse agressie tegen hen mist elke grond, zegt Frits van Veen, journalist, gespecialiseerd in Noord-Afrika en het Midden-Oosten.
Het bloedbad dat de Noor Anders Breivik in juli in Oslo aanrichtte, is al weer vergeten. De door hem bewonderde Geert Wilders heeft vanuit de achterkamertjes, als gedoogpartner van een minderheidskabinet, een grote invloed op het bestuur van ons land.
Het “apocalyptische wereldbeeld” dat Breivik en Wilders destijds door veel commentatoren werd toegedicht, waart nog steeds door Europa, al wordt alle aandacht nu opgeeist door de financiele crisis. Samen kan dat een explosief mengsel opleveren. Zie de atoombomcrisis rond Iran.
Er zijn drie, steeds weer terugkerende onderdelen van dit wereldbeeld, die zich toespitsen op de islam. Is deze relatief jonge wereldgodsdienst antisemitisch (Wilders zegt zelfs fascistisch), is de islam anti-homo en zijn de aanhangers van deze godsdienst, desnoods door terreur, uit op de wereldheerschappij?
Ik denk dat de eerste twee vragen beantwoord moeten worden met: vanouds niet, maar misschien is er een kentering. Het antwoord op de derde vraag is moeilijker. Opmerkelijk is op zijn minst dat wat we nu moslimextremisme noemen, begonnen is in de Palestijnse gebieden en dat twee prominente Palestijnse extremisten christenen waren.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 09-11-2022
Waarom Iran geen kernwapens mag hebben
, door
Het is eigenlijk te simpel voor woorden, maar onze regeringsleiders houden daar niet van: waarom mag Iran eigenlijk geen atoomwapens hebben, vraagt freelance journalist Frits van Veen zich af.
Na de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog werd in 1919 de Volkenbond opgericht om de vrede te bewaren en een soort van democratie op wereldniveau te realiseren. De Volkenbond bestond destijds uit 51 landen. De rest van de wereld was nog gekoloniseerd door West-Europese landen.
De Volkenbond kreeg, na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, in 1945 een nieuwe naam: de Verenigde Naties (VN). Het hoofdkwartier kwam in New York, want de Verenigde Staten waren de belangrijkste initiatiefnemer en hadden bovendien inmiddels de atoombom uitgevonden. Zij waren het machtigste land ter wereld.
Inmiddels is de wereld gedekoloniseerd, op Palestina na, en bestaat onze nieuwe “wereldregering” uit liefst 193 landen.
De Verenigde Staten waren tegen het West-Europese kolonialisme. Zij waren immers zelf als onafhankelijke natie ontstaan door zich aan het Britse koloniale juk te ontworstelen. Ze voelden al aankomen dat, als straks al die bijna 200 landen lid zouden zijn van de VN, dat wel eens mis zou kunnen gaan. Misschien niet eens zo gek gedacht, want die gedekoloniseerde landen moesten eerst hun eigen boel op orde krijgen en veel van die landen zijn daar tot op de dag vandaag nog steeds niet klaar mee.
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Terug naar het montere debat
, door
Donkere dagen liggen voor ons, zo schreef Jane Jacobs, in haar laatste boek, waarin zij de economische crisis voorspelde. Tony Judt had het over het discursieve probleem, ons vermogen met elkaar te spreken over de politieke onderwerpen van vandaag. De Occupy- beweging is daarvan de perfecte uitdrukking: er moet iets bezet, maar wat, waarom en waartoe en in naam waarvan? Er is een negatieve stemming in de wereld, die het publieke debat negatief beinvloedt.
Wat te doen? “Hardop praten en denken”zegt Timothy Garton Ash, in zijn Tony Judt Memorial Lecture. Op 27 september hield Garton Ash zijn lezing in het Remarque Institute in New York, over de Islam in Europa. De video daarvan is beschikbaar (zie onder).Ik heb hem bekeken en ben nog aan het denken over mijn indrukken. Het was een boeiende bijeenkomst, met een roerende inleiding van de vrouw van Judt, een inleiding van de nieuwe directeur Kathryn Fleming, die Judt is opgevolgd en een onderhoudend, Brits betoog van Garton Ash.
Wat is het indrukwekkende aan de bijeenkomst? Je ziet bijzondere mensen, bezig met een herinneringscollege, maar dat is niet zo opmerkelijk. Ook in Europa heb je indrukwekkende hooggeleerden, die mooie verhalen welsprekend vertellen. Misschien is het bijzondere dat het een openbaar college was, dat per advertentie bekend is gemaakt, waar publiek van niveau in de zaal aanwezig was en waar ook op niveau werd gediscussieerd.
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Massamoord is meestal genocide
, door
“Any of the following acts committed with intent to destroy, in whole or in part, a national, ethnical, racial or religious group, as such: ‘Killing members of the group; Causing serious bodily or mental harm to members of the group; Deliberately inflicting on the group conditions of life calculated to bring about its physical destruction in whole or in part; Imposing measures intended to prevent births within the group; and forcibly transferring children of the group to another group.”
De definitie van genocide die de Verenigde Naties sinds 1948 hanteren is geen objectieve definitie. Onder druk van de Sovjets werden bepaalde vormen van massamoord uitgesloten van de definitie. Niet verwonderlijk, als je bedenkt dat in 1948 de grootste massamoordenaar van de 20ste eeuw aan het roer stond van de USSR. Stalin vermoordde niet een paar Letten, Polen, Kozakken, monarchisten, intellectuelen en boeren. Nee, in zijn terreurcampagnes doodde hij ze met miljoenen tegelijk. De schattingen lopen uiteen, maar laten we het houden op 20 miljoen vermoordde mensen. Doorgaans letterlijk uit zijn naam, want Josef Stalin was zo zeker van zijn zaak, dat hij de doodsverklaringen zelf tekende. Kortom: de Georgiër was een massamoordenaar, maar was hij ook een genocidenpleger?
Foto:
copyright ok. Gecheckt 10-03-2022
Botsing tussen twee werelden
, door
Ik had me verheugd op het debat zondagmiddag tussen Hans Goslinga en Arend Jan Boekestijn. De aanleiding was Goslinga’s essay De angst voor het vreemde bedreigt onze vrijheid, waarin hij de angst voor het vreemde en vreemdelingen in de VS vergelijkt met die in Europa. Ik voorzag een botsing tussen twee werelden. Boekestijn manoeuvreerde handig in het debat. Al snel ging het dan ook niet meer over onze angsten, maar over de angstaanjagendheid van de islam en moslims. Wat daarbij opviel is dat we sterk geneigd zijn te denken in tegenpolen en daarmee een gezamenlijke nieuwe weg al bij voorbaat uitsluiten.
Misschien was het ook niet zo handig dat Goslinga zijn inleiding begon met zijn recente reis naar het Turkse Istanboel. Zeg tegen Arend Jan Boekestijn ‘Turkije’ en je krijgt een verhaal over Erdogan, de invloed van de islam, de positie van christenen, de dreiging naar Cyprus en Israël, het aanhalen van banden met Iran.
De meningen van de heren liepen nogal uiteen. Goslinga’s idee was om naar Europa te kijken vanuit twee perspectieven. Het eerste perspectief was het westen, de VS, en daar ging het essay ook over. Het tweede perspectief was het oosten, Turkije. Vorige week schreef hij voor Trouw een artikel over zijn bezoek aan Istanboel. Zijn volgende reis zal gaan naar het Turkse achterland.