Zoekresultaten voor

'holocaust'

Foto: Downing Street (cc)

‘Klassieke antisemieten in een modern jasje’

OPINIE - Nu de roep om acties tegen de Israëlische aanwezigheid in de bezette gebieden luider wordt, wordt ook het verwijt van antisemitisme steeds vaker van stal gehaald.

Een zekere Roy Isacowitz probeerde er in de krant Haaretz wat ironisch over te doen. Over het feit dat Bibi Netanyahu, de Israelische premier, vorige week voor een gehoor van Amerikaans-Joodse organisaties uithaalde naar de mensen die BDS (‘Boycot, Divestment and Sanctions’) steunen en zei dat ‘diegenen die Israël boycotten klassieke antisemieten zijn in een moderne outfit’. ‘Vroeger,’ zei Netanyahu, ‘riepen antisemieten op tot het boycotten van Joden, nu roepen ze op tot het boycotten van de Joodse staat.’

Isacowitz reageerde door te schrijven dat het best moeilijk is om aan het idee te wennen dat je antisemiet bent als je al vanaf je geboorte Joods bent en veertig jaar in Israël woont. Maar, zei hij, er zit niets anders op, want we weten allemaal dat Bibi nooit ofte nimmer een loopje met de waarheid zou nemen als het om zoiets heiligs als antisemitisme of de Holocaust gaat. ‘Het kan geen kwaad je te realiseren dat de Israëlische anti-boycotwet op elk gebied betrekking heeft dat onder Israëls controle valt’, merkte Isacowitz verder op, ‘dus is een weigering om wijn te drinken van de Golan al antisemitisch. Kijk maar uit. Het ene moment controleer je nog waar de peterselie in de supermarkt vandaan komt, en voordat je het weet sta je het volgende moment al hakenkruizen op een muur te sprayen.’

Ik kan wel met Isacowitz meevoelen. Dit was weer eens de Bibi die we kennen als de man die op gedragen toon uitspraken doet die zo leeg en ongefundeerd zijn dat een normaal mens er een rode kop van plaatsvervangende schaamte van krijgt. Dit was behoorlijk over the top. En het verschijnsel was ook niet weer zo nieuw dat het je meteen aan het schrikken maakte. Diverse andere rechtse Israëli’s en Joden riepen al vóór Bibi dat BDS antisemitisme in een nieuw jasje is.

Foto: Jacob Whittaker (cc)

Liefdadigheid versus gerechtigheid

ACHTERGROND - Op 17 maart 1982 vertrokken Koos Koster, Hans ter Laag, Jan Kuiper en Joop Willemsen vanuit hotel Alameda in San Salvador naar de provincie Chalatenango. Ze zouden het gebied intrekken dat in handen was van de guerrilla’s van het FMLN. De vier Nederlandse IKON-journalisten waren in El Salvador om reportages te maken over de bloedige burgeroorlog die in het kleine Midden-Amerikaanse land woedde. Bij de plek waar de Nederlanders hadden afgesproken met de gidsen van het verzet, had het leger een hinderlaag gelegd en werden ze alle vier doodgeschoten. De moord op de IKON-ploeg was voorpaginanieuws in de hele wereld. Voor mij als 16-jarige jongen was dit hét moment van definitieve betrokkenheid bij de mondiale verhoudingen. Een point of no return.

Enkele maanden daarvoor was ik begonnen met het kijken naar actualiteitenrubriek Kenmerk van de IKON, waar de reportages van Koster werden uitgezonden. Zijn geëngageerde stijl en hoe hij berichtte over armoede en schendingen van mensenrechten, sprak me enorm aan. Koster had duidelijke opvattingen over de journalistiek. In 1980 had hij eveneens in El Salvador met de aartsbisschop van het land, Oscar Romero, gesproken. Romero, die kort daarna vermoord werd, had tegen hem gezegd: ‘Jullie journalisten hebben een heilig beroep. Jullie moeten de waarheid bekendmaken.’

Foto: Eric Gjerde (cc)

Wiesenthal Centrum verandert titel “antisemiet” in geuzennaam

OPINIE - Het Wiesenthal Centrum, een organisatie die zich mensenrechtenorganisatie noemt en zich vooral bezighoudt met het levend houden van de herinnering aan de Holocaust en de strijd tegen antisemitisme, heeft de wereld op Oudejaarsdag verblijd met het publiceren van de lijst van ”Top Tien antisemieten van het jaar 2013”. En  daar waren verrassende keuzes bij, zo blijkt uit de krant The Jerusalem Post  (en een verbazend groot aantal andere rechtse publicaties die dit nieuws ook zonder commentaar overnamen).

Bovenaan de lijst van het Centrum, dat zijn hoofdkantoor heeft in Los Angeles,  stonden ayatollah Ali Khamenei, de opperste gids van Iran, en de Turkse premier Recep Tayyep Erdogan. Khamenei verdient de plaats volgens het Centre omdat hij Israël in november de ”dolle hond van de regio” heeft genoemd en onder meer had gezegd dat zionisten in feite degenen zijn die in de VS de touwtjes in handen hebben. Volgens de mensen van het Centrum was dat een ”update” van de aloude antisemitische sage dat er sprake is van een Joodse samenzwering die streeft naar de wereldheerschappij.Erdogan stond op nummer twee omdat hij de demonstraties in Istanbul in juni zou hebben geweten aan de ”rente-lobby” (waarmee hij volgens een van zijn ondergeschikten de ”Joodse diaspora” zou hebben bedoeld). En hij zou hebben gesuggereerd dat Israël iets te maken had met het wegsturen van de islamistische Egyptische president Mohammed Morsi.

Foto: Festival Karsh (cc)

Nelson Rolihlahla Mandela

COLUMN - Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen: ik heb niets gedaan voor Nelson Mandela, ik heb niets gedaan tegen de apartheid. Ik ga de man ook geen Madiba noemen, daarbij aantekenend dat zijn vrienden hem zo noemden,  zoals ongetwijfeld talloze journalisten en columnisten deze dagen doen. Want ik was geen vriend van Mandela. Verwacht van mij geen zelfverheerlijkend proza over hoe wij samen – Nelson en ik – ten strijde trokken tegen de walgelijke rassenpolitiek van de Nasionale Party. Ik stond erbij en keek ernaar.

Natuurlijk was ik tegen apartheid, maar er was halverwege de jaren tachtig, toen het regime steeds meer geweld nodig had om de woedende zwarte meerderheid te onderdrukken, haast geen mens te vinden die voor apartheid was. Kortom, mijn morele standpunt was gewoon het gemakkelijkste standpunt. En daar las ik dan boeken over – Klaas de JongeNorma KitsonBreyten Breytenbach. Richard Attenborough’s Cry Freedom was, en is nog steeds, een van mijn favoriete films. En dat was het – ik heb verder niets wezenlijks gedaan.

Maar verwacht van mij ook niet dat ik op de grootsheid van Mandela ga afdingen. De extreemrechtse golf die over Europa waait, ziet hem het liefste weggezet als terrorist en de Afrikaners als wijzen die als eersten begrepen hadden dat multikul niet werkt. Martin Bosma vindt het spijtig dat “links Nederland de ANC aan de macht heeft geholpen.” Kennelijk gelooft hij dat links Nederland zoveel invloed had – ik niet. Nick Griffin, de Holocaustontkenner van de BNP, gaat nog een stap verder en noemt hem een murdering old terrorist.

Foto: Dirk Verhofstadt - Atheïsme als basis voor moraal copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Recensie | Atheïsme als basis voor de moraal

RECENSIE - Onlangs besprak ik een boek van de Dalai Lama, waarin hij een moraal predikt die losstaat van godsgeloof. Ik vond dat een buitengewoon sympathiek boek. Ik ben er niet van overtuigd dat moraal zonder religie verwordt tot barbarij. Recentelijk las ik echter een ander boek, het nieuwe boek Atheïsme als basis voor de moraal van de Vlaamse filosoof en voorman van het Vlaamse “vrijdenken” Dirk Verhofstadt (ja, inderdaad, de broer van). Het boek van Verhofstadt is totaal iets anders dan het atheïstische betoog van de Dalai Lama.

Ik ben niet tegen atheïsme. Ik ben wél allergisch voor een houding die “zeker weten” uitstraalt. En die allergie geldt zowel jegens gelovigen die het zeker weten, als jegens atheïsten die het zeker weten.

Helaas moet ik steeds vaker constateren dat veel atheïsten niet uitblinken in epistemologische bescheidenheid. Het boek van Verhofstadt vormt hierop geen uitzondering – integendeel.

Ik accepteer het risico dat onderstaande bespreking met een verzameling ad hominems wordt afgeserveerd, maar kan toch niet anders dan concluderen dat dit boek behoort tot het droeve dieptepunt van wat Nederlandstalige uitgeverijen op het gebied van atheïstische manifesten in het afgelopen jaar hebben geproduceerd.

Moraalfilosoof

De universiteit van Gent ontpopt zich de laatste jaren steeds meer als een instituut dat de atheïstische ideologie met verve weet uit te dragen. Ook Dirk Verhofstadt doceert aan de Gentse universiteit. Volgens de achterflap is hij doctor in de moraalwetenschap en professor media en ethiek. Een hoogopgeleid iemand dus, een expert op het gebied van moraal en ethiek, iemand waarvan je een degelijk werk over ethiek en moraal mag verwachten, goed beargumenteerd en vol van nieuwe inzichten die discussies verder brengen.

Foto: Matt Stoller (cc)

De rijken zijn altijd de lul

ACHTERGROND - Ontmoet de nieuwe verdrukten der aarde in ’the ol’ US of A’.

Iets meer dan een week geleden gaf Robert Benmosche, de nieuwe CEO van AIG, in een interview met The Wall Street Journal alsnog commentaar op de wijdverbreide woede die in maart 2009 was ontstaan over het voornemen van het bedrijf om in maart 2009 maar liefst 218 miljoen dollar aan bonussen uit te keren.

AIG, zo herinneren we ons misschien nog wel, was een van de hoofdrolspelers in de financiële crash van 2008. Het bedrijf leed in het vierde kwartaal van 2008 een verlies van 62 miljard dollar en moest zodoende met belastinggeld overeind worden gehouden. Om dat soort prestaties te belonen met 218 miljoen dollar lijkt dan inderdaad wat merkwaardig, om het zachtjes uit te drukken.

Benmosche ziet dat echter heel anders:

The uproar over bonuses was intended to stir public anger, to get everybody out there with their pitchforks and their hangman nooses, and all that – sort of like what we did in the Deep South [decades ago]. And I think it was just as bad and just as wrong.

Ofwel: woede vanwege het feit dat dezelfde figuren die de economie aan gort speculeerden zichzelf vervolgens met honderden miljoenen dollars aan bonussen verrijken, is hetzelfde als het begaan van raciaal gemotiveerde moorden, aldus de bepaald niet onbemiddelde Benmosche.

Foto: copyright ok. Gecheckt 27-02-2022

Recensie | Het wonder van Denemarken

RECENSIE - Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn in Nederland -zoals bekend- veel Joden afgevoerd en omgekomen. In Denemarken niet. Bo Lidegaard probeert in zijn nieuwe boek het verschil te verklaren.

In Denemarken woonden in 1940 ongeveer 6000 Joden.  Tijdens de “vreedzame bezetting”  in de Tweede Wereldoorlog wisten die vrijwel geheel te ontkomen naar het neutrale Zweden, door een evacuatie met vissersboten over de Sont. Hoe was dit mogelijk? De mythe zegt dat naar het voorbeeld van Koning Christiaan alle Denen een Jodenster droegen, toen de Duitsers dat voor Joden verplicht stelden en dat zulks verwarring schiep bij de Duitsers , waarvan handig gebruik is gemaakt. Maar zo is het niet helemaal gegaan, volgens Bo Lidegaard in zijn boek “Landgenoten”, recent verschenen bij Balans.

Hannah Arendt noemde de houding van het Deense volk en zijn regering uniek.

De bestudering van deze houding zou men voor alle studenten in de politieke wetenschappen verplicht gesteld willen zien: hier valt namelijk te leren welk een geweldige kracht er is gelegen in het geweldloze verzet tegen een tegenstander die over veelvoudig superieure machtsmiddelen beschikt. (H. Arendt, p.286)

Dat is niet onjuist, maar het beeld is toch genuanceerder, zo blijkt uit het verhaal van Lidegaard. Er werd door Denen wel gesaboteerd, terwijl de bezettingsmacht van de Duitsers zeer beperkt was.  Dus helemaal geweldloos waren de Denen niet en de tegenstander had slechts beperkte macht paraat. Maar het is niet ten onrechte dat wij een collectief schuldbesef cultiveren, omdat er zoveel Nederlandse Joden zijn afgevoerd en omgekomen. Hoe kon het verschil met Denemarken ontstaan?

Foto: Truus, Bob & Jan too! (cc)

Ontslag voor wetenschappers is geen enkeltje Auschwitz

OPINIE - Op donderdag 19 september verscheen er een open brief in de media, afkomstig van zes stafleden van de faculteit Geesteswetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. De hoogleraar en docenten wonden zich op over het feit dat ze bij een reorganisatie hun functie kwijt gaan raken en dat ze op korte termijn in een re-integratietraject geplaatst worden. Hun nieuwe functietitel is daardoor niet langer “docent”, maar “herplaatsingskandidaat” of, kortweg, HPK.

De kwestie staat helaas niet op zichzelf. Universiteiten kampen al jaren met dalende financiering en stijgende studentenaantallen, waardoor bezuiniging op bezuiniging gestapeld wordt. En aangezien managers de dienst uitmaken in de academische wereld en marktdenken de norm is, zijn minder rendabele opleidingen en afdelingen logischerwijs de eerste en meest voor de hand liggende slachtoffers. Dat lijkt in deze zaak het geval. De stafleden in kwestie houden zich allen bezig met het bestuderen van Scandinavische talen, wat een cynicus zal doen verzuchten dat het nutteloos is om hier geld aan te besteden en dat wetenschappers zich beter kunnen bezighouden met onderzoek waar we ook daadwerkelijk iets aan hebben.

Ik ben het niet eens met de cynicus. Kleine wetenschappelijke afdelingen hebben ook – en misschien wel juist – bestaansrecht. Sterker nog, een universiteit waar alleen praktisch, toegepast onderzoek wordt gedaan, veronachtzaamt een belangrijk deel van haar maatschappelijke functie en concurreert voornamelijk met HBO-opleidingen. Nu zijn zowel toegepast onderzoek als HBO-opleidingen een vitaal element van de Nederlandse samenleving, en het onderwijssysteem in het bijzonder, maar datzelfde geldt voor afdelingen die zich bezighouden met onderzoek dat niet direct in klinkende munt om te zetten is.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Recensie | Een kleine stad bij Auschwitz

RECENSIE - De morele schuld van individuele Duitsers aan de Holocaust is al jarenlang onderwerp van verhitte discussie. Mary Fulbrook doet met haar boek ‘Een kleine stad bij Auschwitz’ een nieuwe duit in het zakje.

Ongeveer dertig kilometer van Auschwitz, in het deel van Polen dat door Nazi-Duitsland tot onderdeel van het Reich werd gemaakt, ligt het stadje Będzin. Om dit nieuwe stukje Duitsland judenrein te krijgen, werden ongeveer 85.000 Joden uit deze streek naar het nabijgelegen werk- en vernietigingskamp gedeporteerd. Het aantal overlevenden was minimaal.

In Een kleine stad bij Auschwitz. Gewone nazi’s en de Holocaust beschrijft Mary Fulbrook, hoogleraar Duitse geschiedenis aan University College London, de gebeurtenissen in Będzin tussen het begin van de Duitse bezetting en het moment in 1943 dat de stad officieel judenfrei werd verklaard. Hierbij besteedt Fulbook speciale aandacht aan de rol van Landrat Udo Klausa, een hoge civiele districtbestuurder in Będzin en omgeving. Dit is allerminst toevallig: Landrat Klausa was getrouwd met Fulbrooks latere peettante, het meisje dat ooit hartsvriendin van haar moeder was – totdat laatstgenoemde om politieke en raciale redenen halverwege de jaren dertig Duitsland moest ontvluchten.

Een kleine stad bij Auschwitz heeft zodoende een drievoudige focus. Allereerst vertelt het boek het verhaal van de Joodse gemeenschap in Będzin tussen 1939 en 1943. Ten tweede is er aandacht voor de activiteiten van het Duitse bestuur en de rol van Klausa hierin. Tenslotte besteedt Fulbrook aandacht aan de manier waarop Klausa – die na afloop van de Tweede Wereldoorlog als Landesdirektor van de regio Rijnland nog een mooie ambtelijke carrière zou hebben – zijn betrokkenheid bij de deportatie van tienduizenden Joden achteraf presenteerde.

DWDD op de snijtafel: studio Job

Oké, ze zijn twee jaar na dato rijkelijk laat, maar deze bespreking van het DWDD-item ‘kom niet aan onze holocaustbeleving’ is zo briljant en inzichtelijk voor het hedendaagse mediagebeuren, dat ‘ie desondanks de moeite waard is.

Theatermakers Kasper C. Jansen & Michiel Lieuwma verkregen enige radiobekendheid door bekende Nederlandse hits zoals Frank Boeiens ‘Kronenburg Park’ op de snijtafel te leggen. Hier fileren ze de manier waarop De Wereld Draait Door designer Job Smeets eerst in de leeuwenkuil gooit, maar dan doodleuk doet alsof zij niet verantwoordelijk is voor de slachtpartij die dan volgt.

Smeets had iconografische beelden die associaties oproepen met de holocaust verwerkt in alledaagse voorwerpen, zoals een tafelkleed en een ontwerp voor een hekwerk. Goedkoop scoren, vonden veel mensen, waaronder Tracy Metz van het NRC.

Materiaal voor een sappige woordentwist, dachten ze bij De Wereld Draait door: goed voor de kijkcijfers! Maar daar komt, zo blijkt, wel een hoop manipulatie bij kijken.

Foto: Francisco Anzola (cc)

Schuld aan slavernij

RECENSIE - In zijn boek ‘Het kasteel van Elmina’ beschrijft Marcel van Engelen de lucratieve Nederlandse slavenhandel in West-Afrika. Hoe schuldig waren wij eigenlijk?

Het kasteel van Elmina van schrijver en journalist Marcel van Engelen vertelt een drievoudig verhaal. Het boek behandelt de geschiedenis van de West-Afrikaanse handelspost Elmina onder Nederlands bewind, de bezoeken die Van Engelen – in navolging van de vroegere Nederlandse handelaren – bracht aan het huidige Ghana en, tenslotte, de uiteenlopende manieren waarop de slavenhandel, de economische kurk waarop Elmina onder de Nederlanders dreef, wordt herinnerd in Nederland, Ghana en door de nabestaanden van de uit Afrika weggevoerde slaven.

In het verlengde van laatstgenoemde kwestie komt ook een schuldvraag om de hoek kijken: in hoeverre waren de activiteiten van Europese slavenhandelaren uitzonderlijk voor de tijd waarin deze plaatsvonden? Is er inderdaad, zoals sommige academici en activisten beweren, sprake geweest van een ‘Afrikaanse holocaust’, waarbij blanke Europeanen complete Afrikaanse samenlevingen wegvaagden in hun genadeloze jacht op financieel gewin?

Elmina

In 1482 bouwden de Portugezen het kasteel São Jorge da Mina (St. Joris van de Mijn) aan de West-Afrikaanse Goudkust. Dit fort werd in 1637 door de Nederlandse Westindische Compagnie op de Portugezen veroverd. Dankzij een onverzadigbare vraag naar arbeidskrachten voor de Nieuwe Wereld, raakte de traditionele West-Afrikaanse goudhandel in de loop van de zeventiende eeuw steeds verder ondergeschikt aan een bloeiende handel in Afrikaanse slaven.

Foto: Printscreen CIDI antisemitisme test

Test: antisemiet of niet?

COLUMN - Het CIDI heeft een online test om te kijken of iemand antisemiet is.

Ik kreeg een tip: ons aller CIDI (u weet wel, het Centrum Informatie en Documentatie Israel) heeft op zijn site een testje om te weten te komen of iets wat je kwetsend vond ook werkelijk antisemitisch was. Heel handig natuurlijk in deze tijd waarin het antisemitisme nog steeds een groot maatschappelijk probleem blijkt te zijn. Nou ja, volgens sommigen dan. Het is wel een beetje een curieus testje, want kennelijk ben je alleen antisemiet als je beantwoordt aan de criteria van de strafwet. Je moet beledigend zijn voor de hele bevolkingsgroep, anders telt het niet. Blijkbaar mag je iemand wel voor ‘vuile kankerjood’ uitschelden of roepen  dat ‘ze vergeten zijn jou te  vergassen’. Dat slaat niet namelijk niet op alle Joden en dan is het dus kennelijk niet antisemitisch. Kijk maar wat het CIDI zegt:

 Niet elke nare uitspraak is antisemitisch. Soms voel je je door een uiting beledigd of gekwetst, maar als niet de hele groep (Joden) wordt beledigd, of als er niet iets werkelijk beledigends wordt gezegd over de hele groep, is het niet antisemitisch. Soms is het onderscheid moeilijk te maken.

Vorige Volgende