Oktoberrevolutie 2.0

De komende weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van Ewald Engelen, hoogleraar Financiële Geografie aan de Universiteit van Amsterdam. Dit is het derde college waarin hij uitlegt hoe groot de rol is van de verhalen die werden verteld over financieel beleid

Het weer is omgeslagen, geen mooi terrasjesweer vandaag maar guur weer. Vorige week vergeleek Ewald Engelen de situatie in Nederland nog met augustus 1914, een mooie zomer waarin de mensen niet in de gaten hadden dat hun perfecte wereld binnen een paar maanden in duigen zou vallen. Deze keer maakt hij een andere historische vergelijking die ik minder geslaagd vind: de val van Stalingrad in februari 1942, om aan te geven dat het nu grimmiger gaat worden.

Ik vind een andere metafoor beter – in het college vergelijkt hij het gedrag van bankiers een paar keer met cartooneske situatie: Een paar antiquairs zitten op een eiland (u weet wel, zo’n bult zand in de oceaan met één palmboom). Het enige dat zij de hele dag doen is elkaar steeds weer het enige stuk antiek op het eiland, een antiek biedermeier tafeltje, verkopen voor een steeds hogere prijs. Dit schetst de gang van zaken op de internationale financiële markten voordat het misging (*).

De komende weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van Ewald Engelen, hoogleraar Financiële Geografie aan de Universiteit van Amsterdam. Dit is het tweede college waarin hij uitlegt hoe ogenschijnlijk onbelangrijke en lokale gebeurtenissen hebben kunnen leiden tot de crisis.

Toen ik afgelopen donderdagavond naar de Amsterdam Business School liep viel het me al op. Door het voor oktober ongebruikelijk mooie weer was het druk op de Amsterdamse terrasjes. Iedereen geniet van de laatste mooie nazomerdagen. Anders dan in veel andere Europese landen is van de crisis in Nederland nog niet zo veel merken. Het blijkt dat ik niet de enige ben die soort gedachten heeft: Ewald Engelen begint met constatering dat het college goed bezocht wordt, ondanks de verlokking van de terrasjes. Het doet hem denken aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. In de zomer van 1914, die bijzonder mooi was, waren de mensen zich niet bewust van het naderend onheil.

Ik ben gekomen om te luisteren naar het tweede college van Ewald Engelen over de vraag hoe het heeft kunnen gebeuren dat problemen op de huizenmarkt in Amerika hebben kunnen leiden tot een mondiale crisis. Engelen trekt nóg een vergelijking met de Eerste Wereldoorlog: net zoals die oorlog is begonnen met een klein incident zo is ook deze crisis begonnen met iets simpels als het dalen van de huizenprijs. In dit college zal hij uitleggen hoe het mogelijk is dat ogenschijnlijk onbelangrijke en lokale gebeurtenissen op de huizenmarkt in de Sun Belt en Rust Belt van de Verenigde Staten hebben kunnen leiden tot een mondiale crisis die nog steeds gaande is.

De komende weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van Ewald Engelen, hij is hoogleraar Financiële Geografie aan de Universiteit van Amsterdam.

Wanneer de crisis exact is begonnen, is moeilijk vast te stellen. Was het de overname van  de handelsbank Bear Stearns in februari 2008 of was het faillissement van die andere handelsbank, Lehman Brothers, september van dat jaar? Of was het misschien wel niet één gebeurtenis maar een hele serie gebeurtenissen? Een ding is zeker:  het is een groot en complex fenomeen en niemand heeft het overzicht van wat er aan de hand is. Niemand weet wat er precies is gebeurd en iedereen heeft zijn eigen verklaring. Ook weten we nog niet hoe het gaat aflopen want nog dagelijks zijn er nieuwe ontwikkelingen. Wij zijn toeschouwers van een crisis die zich nog steeds verder ontwikkelt. Wij zijn getuigen van een crisis zoals die van de jaren 30.

Ik was donderdag 22 september aanwezig bij het eerste college van Ewald Engelen waarin hij probeert de economische crisis uit te leggen. Ik ken hem van zijn columns in de Groene Amsterdammer. Donderdagavond bleek dat hij niet alleen een goed columnist is maar ook een begenadigd spreker. Hij volgt de gebeurtenissen niet alleen als wetenschapper maar ook als journalist en, zo bekende hij, ook een beetje als ramptoerist, want het is spannend:  niemand weet nog hoe dit gaat aflopen. Hopelijk niet op dezelfde manier als de vorige grote economische crisis, maar het is wel iets waar we terdege mee rekening moeten houden.