Studentenleningen: de volgende kredietcrisis?

Vorige week werd de St. Pauls Cathedral in Londen voor een week gesloten. Dat was voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog. In een land van de tradities, is dat uniek. Aanleiding voor de sluiting is het tentenkamp van de Occupy-beweging, op de stoep van de kathedraal. Waarom de kathedraal precies dicht moest is niet helemaal duidelijk, en waarom de kerk weer open ging met de tenten nog op de stoep, ook niet. Boze tongen beweren dat de kerk nogal wat inkomsten misliep. Met een toegangsprijs van 15 pond per persoon, en tussen de 2000 en 3000 betalende bezoekers per dag, kan men zich daar iets bij voorstellen (noot: zie Facts and Figures van St. Pauls). Onderstaande foto maakte ik dit weekend bij St. Pauls Cathedral in Londen. Een prachtig statement van de Occupy-beweging... ... maar wel ironisch. De kathedraal is zelf een voorbeeld van een "massa-constructie", uit een tijd dat het geloof nog onwankelbaar was. Hoeveel geld en inspanning kostte het niet om een dergelijke constructie te bouwen? Maar ook het onderwijs kost veel geld en inspanning en het geloof erin lijkt onwankelbaar. Als we naar de financiële kant kijken, zijn er echter grenzen aan de groei. The Economist besteedt deze week uitgebreid aandacht aan wat in de US mogelijk de volgende crisis wordt genoemd.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Het nieuwe bankieren: doing Gods work?

Deze weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van econoom Ewald Engelen. Het is nu wel duidelijk dat we de hoofdschuldigen van de crisis moeten zoeken onder de bankiers. Daarom onderwerpt Ewald Engelen de bankiers in deze en de volgende afleveringen aan een onderzoek. Vandaag schetst hij in grote lijnen de ontwikkeling van de bankwereld.

De actualiteit van de Europese schuldcrisis

Woensdagnacht [26-27 oktober] is een nieuw akkoord gesloten over de Griekse schulden. De actuele crisis in Europa is bijzonder relevant voor dit college, want ook hierbij spelen banken een grote rol. Hoewel de aandelenmarkten positief hebben gereageerd, wil dat nog niet zeggen dat het een goed akkoord is. Tekenend is bijvoorbeeld dat op de obligatiemarkten de rente voor Italiaanse obligaties niet is veranderd.

Dit pakket zal de euro niet redden, maar het staat wel mooi: de Griekse schulden worden met 50% afgewaardeerd, maar een groot deel van die schulden blijft buiten schot:  de reductie is van toepassing op ongeveer 200 miljard van de totaal 350 miljard uitstaande schulden. De 50% is dus puur cosmetisch. Weer wordt niet gedaan wat nodig is om de Griekse economie te kunnen laten groeien. Hiervoor zijn structurele hervormingen nodig en moet een fors deel van de schulden (50 of 60%) worden afgeschreven. Maar dat gebeurt niet. De maatregelen die nu worden genomen zijn volstrekt onvoldoende.  Griekenland zal voorlopig dus niet uit het nieuws verdwijnen, zeker niet als de Grieken beseffen wat er is gebeurd. De stakingen en demonstraties gaan gewoon door.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De achilleshiel van het euro-akkoord

“De Italiaanse premier Berlusconi en de Spaanse premier Zapatero beloofden – onder zware druk van hun collega’s – een serie aanvullende bezuinigingen. Die moeten voorkomen dat Italië en Spanje op dezelfde doodlopende weg belanden als Griekenland, met als eindbestemming een megalening uit het noodfonds.”

Bovenstaande ‘oplossing’ lijkt mij de achilleshiel uit het gisteren gesloten akkoord. Het is opvallend dat beide landen geregeerd worden door een staatshoofd dat speelt in blessuretijd. Zapatero moet 20 november het veld ruimen, Berlusconi vertrekt waarschijnlijk ook dit jaar. Wat hebben ze te verliezen? Zij zullen het onverkoopbare beleid niet hoeven uit te leggen aan hun achterban. Dat mag een volgende regering van een nieuwe politieke kleur doen. Ik beperk me even tot Spanje. In het geval van Spanje is de nieuwe regeringspartij hoogstwaarschijnlijk de rechtse Partido Popular van Mariano Rajoy. De eerste belangrijke vraag is: gaat de nieuwe regering de aanvullende bezuinigingen werkelijk doorvoeren? De 1000 miljard eurovraag: gaan die bezuinigingen de vastgelopen economie weer vlottrekken?

Het is maar de vraag of de bevolking nieuwe bezuinigingen zal accepteren. De sociaaldemocratische PSOE van zittend minister-president Zapatero heeft al veel gevraagd van de hardwerkende én thuiszittende Spanjaard. Het resultaat? Een woedende, wanhopige en gefrustreerde bevolking. Een deel van hen uit de frustratie in de 15M-beweging, maar een groter deel houdt zich vooralsnog koest. Maar laten we ‘positief’ blijven en veronderstellen dat de PP de bezuinigingen kan doorvoeren. Wat dan? Daalt dan wel de werkloosheid? Of krijgen we dan dezelfde situatie als in Griekenland? Ook dat land werd verplicht snoeihard te bezuinigen met als gevolg dat het land zijn schulden niet meer kon terugbetalen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Groene oplossing voor de Eurocrisis (en ook nog leuk)

In plaats van Zuid-Europese landen te bestraffen, moeten we onszelf belonen. En dat is goed voor het milieu en onze gezondheid ook. Sargasso-reaguurder Jan BL presenteert zijn originele visie op de eurocrisis.

Denk aan het bekende gezegde “credo quia absurdum” en onthoudt een leuk ezelsbruggetje: “de debiteur is degene die moet betalen, en de crediteur is hij die gelooft dat hij zijn geld terug krijgt.” Het is allemaal weliswaar Latijn en niet Grieks, maar het is wel actueel en het slaat niet alleen op Griekenland maar op heel Zuid Europa. We nemen eerst Griekenland maar eens onder de loep.

Wat is er aan de hand? De Grieken hebben geld geleend, van particulieren, beleggingsfondsen en banken overal in Europa, veelal in de vorm van obligaties, met de belofte die leningen op het afgesproken moment weer af te lossen. Dergelijke leningen hebben vaak een looptijd van vier tot tien jaar, soms korter of langer. Het geleende geld is uitgegeven: aan salarissen, pensioenen, nutteloze projecten, drank en feesten, bordjes die kapot werden gegooid, mobieltjes, het is omgezet in winsten voor bedrijven en het is bij rijke particulieren terechtgekomen (de Griekse 1 %) die het naar het buitenland hebben zoekgemaakt.

Het verhaal gaat dat er in Griekenland niemand belasting betaalt, dus de overheid heeft nauwelijks inkomen en kan geen geld uitgeven zonder het in te lenen. De door de crediteuren verwachtte aflossingen van oudere leningen hangen als een hele grote donkere wolk boven Griekenland, en de rente die de Grieken ondertussen moeten betalen is ook tot onbetaalbare hoogten gestegen. Ze kunnen echt geen leningen aflossen zonder daarvoor eerst weer geld in te lenen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Arm Europa

In Brussel heerst opluchting dat er ter elfde ure toch een omvangrijk en veelomvattend akkoord is gesloten. Er is echter weinig reden voor opluchting. Europa is, in navolging van de VS, geconfronteerd met een harde realiteit.

Opvallend aan het akkoord is dat de Griekse staatsschuld is gehalveerd. Normaal gesproken spreek je dan van een faillisement, maar omdat banken ‘vrijwillig’ hun verlies pakken, mag het niet zo heten. Opvallend vond ik ook het bedelrondje dat de EU-landen bij Brazilië, China en het IMF maken.

De Britse filosoof John Gray sprak net na de bankenval in 2008 zijn verwondering uit over de grote val de Verenigde Staten. Ja, het is al langer bekend dat de VS hun hegemonie verliezen, maar dat het zo snel kan gaan, had hij in ieder geval niet verwacht. De afgelopen drie jaar heeft deze opvatting gesteund. Je hoeft geen Otto von Bismarck te heten om te zien dat de strategische positie van de VS in de wereld een paar flinke klappen heeft gekregen.

Europa is al honderd jaar in verval, tenminste op internationaal-politiek gebied. Je hoefde ons niet te bellen als er ergens wat powerplay tentoongespreid moest worden – wie moest je immers bellen? Maar we konden onszelf tenminste nog wel op de borst kloppen dat Europa toch nog wel economisch gezien het grootste jongetje van de klas was. En dat gaf in ieder geval achter de schermen een hoop leverage.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Eurocrisis: het uur van de waarheid?

Terwijl Nederland met chips en nootjes op de bank kruipt om naar de Voice of Holland, Star Wars of Camelot te kijken, luisteren economen, bankiers en journalisten vanavond met samengeknepen billen naar elke piep en zucht die vanuit Brussel klinkt. Daar komen de Europese regeringsleiders vanavond bijeen in een laatste poging het eens te worden over een nieuw pakket noodmaatregelen dat de Eurocrisis moet bezweren.

En het schijnt spannend te worden, want er staat veel op het spel, en de zesentwintig landen zijn het bepaald niet eens over de verdeling van de pijn. Volgende week zou Griekenland dus zo maar uit de Eurozone kunnen liggen, of failliet kunnen gaan. En wat betekent dat dan voor andere landen die er slecht voor staan? Voor de Euro? Voor de Nederlandse economie?

We zetten enkele pratende hoofden waar de afgelopen dagen deskundige woorden uit kwamen rollen, even op een rijtje.

Maandag – DWDD

Mathijs Bouman, econoom en beurscommentator bij de zakelijke televisiezender RTL-Z, heeft weinig fiducie dat deze top werkelijk oplossingen gaat brengen. “We weten nu al twee jaar lang dat we dingen moeten regelen, sinds Griekenland ontplofte, twee jaar geleden”, zei de journalist afgelopen maandag in De Wereld Draait Door. “Nu hebben we drie keer een ‘weekend van de waarheid’ gehad, waaronder afgelopen weekend; en nou komt het uiteindelijk allemaal aan op een paar uur, op woensdagavond”.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Economie? Ethiek!

Onze huidige crisis is niet slechts een economische en financiële crisis, maar vooral ook een spirituele en morele crisis. Menselijke waardigheid en het algemeen belang  moeten weer leidend worden, zodat de wereld rechtvaardiger wordt dan nu het geval is. Dat zegt het Vaticaan in de nota over financiële hervorming die deze week verscheen.

De economische en financiële crisis die we nu doormaken, geeft aanleiding tot diepgaande introspectie naar de principes en de sociale en culturele waarden die aan de basis liggen van een sociale samenleving. In haar nota stelt de Pauselijke Raad voor Gerechtigheid en Vrede (Justitia et Pax) dat oplossingen voor onze huidige crisis niet alleen moeten bijdragen aan het welzijn van onze huidige generatie, maar dat we ook de verantwoordelijkheid moeten nemen voor de generaties die na ons komen. Ook die generaties moeten hoop op een betere toekomst en vertrouwen in de menselijke waardigheid kunnen blijven houden.

Volgens de Raad hangen de problemen met financiën en economie nauw samen met de ethische oriëntaties die eraan ten grondslag liggen. Na de Tweede Wereldoorlog is veel economische vooruitgang geboekt, maar daar zijn door velen grote offers voor gebracht, in ontwikkelde landen maar vooral ook in de ontwikkelingslanden. De crisis staat niet op zichzelf. In de jaren zeventig was er de oliecrisis, gevolgd door crises en Mexico, Brazilië, Rusland en Korea in de jaren tachtig. Nog weer later waren er crises in Thailand en Argentinië, kwam de vastgoedcrisis en nu hebben we dan dan de financiële crisis. Volgens het Vaticaan hebben die crises een gemeenschappelijke oorsprong, maar is nu wel voor het eerst dat de crisis het hart van de wereldeconomie treft.

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-03-2022

Cruciaalste EU-top tot nu toe…

Vanavond komen de Europese leiders van de zeventien eurolanden in Brussel bijeen om te komen tot een allesomvattende oplossing voor de schuldencrisis in Europa. Onderdelen van die oplossing kunnen zijn: een forse uitbreiding van het Europese noodfonds, het gedeeltelijk kwijtschelden van de Griekse staatsschuld en een bijdrage daarin van Europese banken die op hun beurt weer gevaar lopen bij een Grieks faillisement. Maar waarschijnlijk zal deze oplossing nog niet alle details bevatten en dus ook niet in staat zijn de onrust op de financiële markten weg te nemen. China heeft aangeboden bij te dragen aan het noodfonds in ruil voor inspraak in het IMF. De machtsverhoudingen in de wereld kantelen als een gestrand containerschip voor de kust van Nieuw-Zeeland, de vraag is: welke containers vallen er het eerst? Zeker is dat ook u in een van die containers zit. De Volkskrant voorspelt onheil als de euro uiteenspat: een bankrun in de PIIGS landen, faillissementen in heel Europa, crashende beurzen en verdampende pensioenen. De NOS verzorgt extra journaals, maar u leest het het eerste op twitter (lijstje eurokrise experts), reaguren doet u in de open draad zolang er nog stroom is.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 28-09-2022

Worden wij de Grieken van de woningmarkt?

We leven te veel op krediet. Wat we de Grieken verwijten, doen we zelf ook. Nederland heeft in relatieve zin de grootste hypotheekschuld van de wereld. We weten wat voor risico’s dat heeft, maar er wordt niets aan gedaan. Prof. dr. Dirk Brounen is hoogleraar Real Estate Economics aan de Tilburg University, in deze gastbijdrage legt hij uit waarom het tijd is dat de overheid de aftocht blaast uit de woningmarkt.

Als het gaat om de subsidiering van sociale huurwoningen staat Nederland op de blacklist van Europa. Europa creëert druk, maar we hebben nog geen straf gekregen. Dus is ook hier de hervorming niet dringend. Maar wat lang duurt, komt soms te laat.

Uitstelgedrag, daar hebben wij allemaal wel eens last van. Zo ‘pieken’ studenten graag vlak voor het tentamen en wachten docenten vervolgens tot het einde van de termijn met het nakijken ervan. Niets menselijks is ons vreemd. Maar sommige zaken kun je beter niet uitstellen.

Neem nou de discussie over het hervormen van de Nederlandse woningmarkt. Dit is een schoolvoorbeeld van Nederlands overheidsbeleid dat van kabinet tot kabinet wordt doorgegeven als een hete aardappel. Terwijl een flinke koerswijziging nodig is om dit belangrijke dossier binnen onze economie weer vlot te trekken. Is het woningmarktdebat echt te ingewikkeld, of zijn de electorale belangen te groot?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoe de Griekse crisis de liberalen parten speelt

De Griekse schuldencrisis heeft politieke partijen in Nederland en Duitsland voor het blok gezet. Vooral de liberalen hebben bakzeil moeten halen. In Nederland kwam Mark Rutte redelijk goed weg, maar zijn Duitse collega Guido Westerwelle moest het veld ruimen. Wat verklaart dit verschil, vraagt Hanco Jürgens van het Montesquieu zich af.

De fundamentele kritiek van de liberalen op de Europese subsidies en regelgeving verdween in de afgelopen weken naar de achtergrond toen bleek dat de EU in zwaar weer verkeert. Nu staan liberalen pal achter de Europese steunmaatregelen, die deze week worden afgekondigd. Als regeringspartijen moeten ze wel. Een belangrijk verschil tussen de Nederlandse en de Duitse liberalen is dat Mark Rutte deze zomer slechts een klein schrammetje opliep door een ‘onhandige rekensom’ te presenteren, terwijl de Duitse liberale voorman Guido Westerwelle in mei van dit jaar mede door de Griekse schuldencrisis zijn partijleiderschap moest opgeven. Hoe is dit verschil te verklaren?

Vlak voor de verkiezingen in 2010 verkondigde Mark Rutte met verve zijn visie op Europa. De toen nog VVD-lijsttrekker reisde af naar Brussel om duidelijk te maken dat het afgelopen moest zijn met de ‘Europese geluksmachine’: de structuurfondsen moesten worden afgebouwd en als het aan de VVD lag zou Nederland als nettobetaler bij de EU een extra korting van één miljard Euro afdwingen, bovenop de jaarlijkse korting van datzelfde bedrag.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende