De geest van Stalin spookt door de Wit-Russische justitie

De 16-jarige Nikita Zolotorjov (foto*) uit de Wit-Russische stad Gomel werd tot 5 jaar en een maand veroordeeld voor een incident tijdens de protesten op 10 augustus 2020. Hij zou volgens justitie samen met twee anderen een molotovcocktail voor de voeten van een eenheid soldaten hebben gegooid. Op 23 april bleef dit oordeel in hoger beroep ongewijzigd. Bovendien spande de staat een tweede rechtszaak aan tegen Nikita wegens bedreiging van een penitentiair medewerker. Tijdens de duur van het onderzoek blijft de tiener verder in eenzame opsluiting in gevangenis nummer 3 in Gomel. Hij lijdt aan epileptische aanvallen. Ardy Beld sprak op 24 april met Nikita’s vader, Michail. Hoe verliep de arrestatie van Nikita? ‘Op 11 augustus om 4:30 ’s morgens viel de politie ons huis binnen. Ze vroegen naar mijn zoon, ik zei dat hij er niet was. Ze dreigden het hele huis op zijn kop te zetten, de vloer open te breken, maar toen ze hem niet direct vonden, gingen ze toch weer onverrichterzake weg. Ik belde Nikita die buiten was met zijn vrienden, een kleine 100 meter verder van ons huis. Ik vroeg hem: ‘Wat heb je uitgevoerd, wat is er aan de hand, er was hier net politie die je zoekt.’ Hij zei dat hij van niets wist. Ik vroeg hem me eerlijk te vertellen wat er gebeurd was, zodat ik hem zou kunnen beschermen. ‘Papa, er is niets aan de hand, ik heb niets gedaan,’ zei Nikita.’ Maar na het telefoontje kwam hij naar huis? ‘Ja, hij kwam naar huis en zei nog eens dat er niets gebeurd was. Hij at wat en ging weer naar buiten. Het was een warme nacht en de jeugd zit daar tijdens de zomervakantie wel vaker tot in de vroege ochtenduren. Om een uur of zes kwam de politie nog eens, deze keer met een doorzoekingsbevel. ‘Maak de buren maar wakker, die gaan getuigen,’ zeiden ze. Ik zei: ‘Nee, doe het zelf maar.’ De buren kwamen, dat zijn normale mensen, geen aanhangers van Loekasjenko. De agenten zochten kennelijk een computer, ze namen een protocol op. Later bedacht ik, dat ze vreemd genoeg geen enkel belang stelden in de jerrycan benzine die in de tuin stond. Tien minuten nadat ze waren vertrokken, kwam Nikita. Ik zeg: ‘Moeten we bang zijn? De politie was er al weer...’ ‘Nee, er is niets gebeurd, ik ga nu slapen,’ zei hij.’ En toen kwam de politie nog eens? ‘Om zeven uur ging ik naar mijn werk. Om 10:30 belde de buurman van tegenover, om me te vertellen dat Nikita en Vladislav, mijn oudste zoon, hij is 18, werden afgevoerd door de politie. Ik belde direct mijn vrouw, omdat ik op dat moment niet in Gomel was. Ze werd even later gebeld door een agent die zei dat ze ’s middags langs moest komen om aanwezig te zijn bij een ondervraging van haar jongste zoon. Volgens de wet moet bij de ondervraging van een minderjarige een van de ouders aanwezig zijn, zo werd haar verteld. Ze ging ernaartoe en wachtte drie uur voor het bureau.’ En waarom ging ze niet eerder naar binnen? ‘Ze lieten helemaal niemand toe. Er waren op dat moment wel vijfhonderd man ordetroepen aanwezig. Het hele politiebureau zat vol. Ze bereidden zich voor op de verdere protesten. Mijn vrouw moest tot 17:30 wachten. Al die tijd werd Nikita kennelijk in de mangel genomen, zonder dat er ook maar iemand bij was. Vladislav vertelde me later dat hij op de gang zat en hoorde dat zijn broer het uitschreeuwde van de pijn. Op een gegeven moment werd Nikita naar een andere ruimte gebracht. Toen hij door de gang werd gesleurd, had hij geen T-shirt meer aan en zat zijn hele bovenlijf onder de striemen en rode plekken.’ En wanneer mocht uw vrouw bij Nikita? ‘Zij werd dus om 17:30 toegelaten. Toen mocht er ook een advocaat bij, eentje van de staat. Tijdens het verhoor werd Nikita onwel en verloor het bewustzijn. Er werd een ambulance geroepen. Nikita werd erin gedragen en samen met mijn vrouw en twee agenten naar de intensive care gereden. In de ambulance kreeg hij een zuurstofmasker op en kwam weer bij. De ambulancedokter vroeg aan Nikita wat er gebeurd was. Hij zei dat de agenten hem hadden geslagen. Ik kwam ’s avonds weer aan in Gomel en spoedde mij naar het ziekenhuis. Maar de twee agenten die bij hem op wacht stonden, lieten ons niet bij hem. Mijn vrouw had me alles verteld en ik riep een dokter en zei dat ze mijn zoon moesten onderzoeken en schriftelijk vastleggen dat hij was geslagen. Die dokter zei me dat daarvoor de specialist ontbrak en hij niet zou weten hoe zoiets wordt gedaan. Ik belde met het nummer voor noodgevallen, maar niemand wilde naar de intensive care komen. Ze hadden kennelijk hun instructies. Daarna werd ik door de politie het ziekenhuis uitgezet. De volgende dag ging ik naar de onderzoekscommissie en met veel moeite lukte het me een klacht in te dienen tegen de politie.’ En wat was daarop de reactie? ‘Die was averechts van mijn eigenlijke bedoeling. Nikita vertelde me later dat de volgende morgen onbekenden arriveerden op de intensive care. Ze bekeken hem, zeiden dat er niets aan de hand was, deden hem handboeien om. Toen werd hij afgevoerd naar de gevangenis. In de tussentijd kreeg ik een telefoontje van een vrouwelijke rechercheur die me vertelde dat Nikita op het moment geen bezoek mocht ontvangen, omdat hij absolute rust nodig had. Zo werd ik dus voor de gek gehouden en was elke kans verkeken om zijn verwondingen officieel te laten vastleggen. Hij zat daarop een week lang alleen in de cel, er werd niemand bij hem toegelaten.’ En na een week begonnen de verhoren? ‘Ja, ze wilden dat hij spijt betuigde. Ze zeiden je moet schuld bekennen, dan laten we je gaan. Maar hij zweeg en liet alleen zijn middelvinger zien. Onze advocaat had gezegd dat hij het recht had te weigeren een verklaring af te leggen. Daar maakte Nikita gebruik van.’ Waren er getuigen, waarop baseerde de rechter zijn veroordeling? ‘Dat is een interessant geval. Volgens de soldaten waren er ’s avonds toen het al donker was drie jongens die hen een fles voor de voeten wierpen die kapot viel. Direct daarna zouden de jongens zijn weggerend. Na die week dat Nikita alleen in de cel had gezeten, mocht ik eindelijk bij hem om schone kleren te brengen. Hij had zich compleet omgekleed, zelfs andere schoenen aan. Daarna was er een identificatie door de zogenaamde ooggetuigen die zeiden dat ze de jongen aan zijn kleding herkenden, terwijl het stikdonker was en hij dus andere kleren aanhad dan op de bewuste avond. Ik keek naar de advocaat en die begreep ook direct wat er gaande was. Tijdens het hoger beroep gaven de soldaten toe dat ze hem helemaal niet hadden herkend. Getuigen die onder ede stonden, hadden dus gelogen. Desondanks veranderde dat niets aan de veroordeling.’ Waarom denkt u dat ze juist Nikita hadden gearresteerd? Was hij vroeger al eens met politie in aanraking geweest? ‘Op de plek waar het voorval zou hebben plaatsgevonden, werd een 28-jarige man gearresteerd, een zekere Leonid Kovaljov. Hij had een mobiele telefoon bij zich waarvan ze de laatste gesprekken zijn nagegaan. Daar was het nummer van Nikita bij, omdat de neef van die Kovaljov samen met Nikita ergens buiten zat en de telefoon van die neef het niet deed. Mijn Nikita en die Kovaljov kenden elkaar überhaupt niet. Nikita was meegelopen met de demonstratie, hij was weggerend voor de ordetroepen. Maar dat is geen misdrijf. In de hele zaak bestaat geen enkel bewijs voor deelname van Nikita aan het incident, op opnames die als zogenaamd bewijs dienden, was hij nergens te zien. Er is alleen duidelijk te zien dat heel iemand anders een fles werpt.’ Zat hij eerst in voorlopig arrest dat steeds werd verlengd? ‘Hij zat eerst 10 dagen in voorlopige hechtenis. Toen was er nog een gesprek met een medewerker van het Openbaar Ministerie waarin hem nog eens werd voorgesteld schuld te bekennen. Nikita weigerde en daarop volgde direct de veroordeling tot vijf jaar en een maand. Sindsdien zit hij in eenzame opsluiting in het huis van bewaring nummer 3 in Gomel.’ En daar werd hij wederom mishandeld? ‘Ik zat naast mijn zoon toen hij geïdentificeerd zou moeten worden door die ooggetuigen. Hij zei tegen me: ‘Papa, wanneer houden ze eindelijk op me te slaan?’ Kunt u zich voorstellen wat ik toen voelde? Aan de andere kant van hem stond één van de bewakers, zo’n enorme kerel met een vette tronie. Nikita wees naar hem en zei: ‘dat is een van hen die me elke dag slaat.’ En die figuur staat daar gewoon brutaal te grijnzen.’ Heeft u op vrijdag tijdens het hoger beroep met hem kunnen praten? ‘Nee, ik heb hem twee weken geleden voor het laatst gesproken. Tijdens zijn verhoor over de nieuwe zaak voor bedreiging van een bewaker. Hij zit in eenzame opsluiting. Hij mag geen boeken of kranten ontvangen. Hij heeft natuurlijk geen televisie, geen radio. Ik heb onlangs een brief van hem gekregen. Hij schreef: ‘Papa, ik word langzamerhand gek hier.’ In de Sovjettijd was dit de ergste vorm van foltering om iemand helemaal alleen te laten zitten, in complete isolatie.’ Wordt hij nu na het hoger beroep naar een strafkamp gestuurd? ‘De eerste veroordeling is gisteren definitief geworden. Onze advocaat vertelde me dat er nu dus nog een rechtszaak tegen hem is aangespannen wegens bedreiging van een bewaker. Daar komt een nieuw onderzoek voor. Zolang dat onderzoek loopt, moet hij in de gevangenis blijven en gaat hij nog niet naar een kamp. Het is compleet absurd. Hij is 16, weegt hoogstens 50 kg en dan zou hij die bewakers hebben bedreigd?’ Kunt u mij vertellen of Nikita nog naar school ging? Waar hield hij zich mee bezig? ‘Ja, hij heeft de negende klas afgemaakt. Het was zomer. Wat deed hij? Hij ging zwemmen. Hij heeft een skateboard en zo’n speciale fiets waarop hij trucs leerde. Gewoon dingen die jongens van die leeftijd doen. Ik had een computer en printer gekocht voor hem. Hij wilde iets in de IT gaan doen, dat heb ik natuurlijk ondersteund.’ In de officiële media wordt de indruk gewekt dat Nikita een moeilijk opvoedbare jongen is die op 13-jarige leeftijd al speciaal naar Minsk zou zijn gereisd om winkels te beroven. Wat is daarvan waar? ‘Dat verhaal over Minsk is enorm opgeblazen en uiteindelijk niet waar. Hij was een paar dagen op bezoek bij een oom in Minsk. Ik heb hem zelf naar de trein gebracht. Daar was hij samen met een andere jongen in een sportwinkel. Die jongen zou iets hebben gestolen. Daarbij hadden ze de winkel nog niet verlaten. De bewaking had de politie erbij gehaald, maar het sloeg allemaal nergens op. Ik heb veel van die verhalen gelezen, er wordt zoveel vuiligheid over hem geschreven op het moment. Geloof niet alles wat onze kranten schrijven. Oké, hij is geen studiebol. Hij is niet op zijn mondje gevallen. Hij is een keertje door de politie thuisgebracht, omdat hij ’s nachts buiten was. Maar dat kan nooit een reden zijn om hem nu onschuldig te veroordelen. Hij is een normale knaap met lef. Ze hebben hem zonder enige reden in de gevangenis gestopt.’ Mag u hem binnenkort bezoeken? ‘Op dinsdag mogen we hem bezoeken. Dat is dan het tweede bezoek sinds bijna negen maanden. Hij vroeg me een wekker met melodieën mee te nemen. Radio en televisie mogen immers niet. Dan heeft hij in ieder geval iets om naar te luisteren.’ Wat doen u en uw vrouw voor de kost? ‘Ik ben technieker voor telecommunicatie en internet. Mijn vrouw werkte bij ‘Polespechat’, dat is een grote uitgeverij hier in de stad. Nadat Nikita was veroordeeld, werd ze direct ontslagen. De directeur daar is een gepensioneerde militair en grote vriend van het regime Loekasjenko. De aanwijzing voor haar ontslag kwam helemaal van boven.’ Wanneer kreeg Nikita zijn eerste epileptische aanval en in hoeverre heeft dat invloed op zijn ontwikkeling gehad? ‘Een jaar of acht geleden. Het is een heel serieuze ziekte, het begon met absences. Zonder de nodige medicijnen kan zelfs de persoonlijkheid veranderen. Wij zijn bij alle mogelijke artsen geweest. Maar niemand die een oplossing heeft. We werden van de een naar de ander gestuurd. Hij werd steeds weer weggestuurd. Op een gegeven moment heeft hij vanwege zijn ziekte ook een tijdlang thuis moeten leren. Als hij zijn medicijnen op tijd krijgt, is er niets aan de hand. Zijn ontwikkeling is goed. Hij is een jongen die bij de pinken is.’ Krijgen jullie ondersteuning van mensenrechtenorganisaties? ‘Ja, gelukkig wel. Bij ons is het geval van Nikita ondertussen vrij bekend. De journalist en vroegere politica Olga Karatsj die ondertussen in Litouwen woont, heeft veel publiciteit gegeven aan de zaak rond Nikita. Ik heb ook met Svetlana Tichanovskaja (enige presidentskandidaat van de oppositie die na de verkiezingsuitslag eveneens naar Litouwen is gevlucht, nvda) kunnen spreken. Nikita is onderhand tot politiek gevangene verklaard. Als de macht hier eindelijk in andere handen overgaat, zal met hem ook alles goed komen.’ Wat heeft zijn veroordeling en gevangenschap met uzelf en de rest van uw gezin gedaan? ‘Ik ben voortdurend op mijn hoede. Als er iemand voor de deur staat of opbelt, zijn we steeds op het ergste voorbereid. Ik probeer zelf zo voorzichtig mogelijk te zijn. Als ze mij arresteren, wie zal Nikita dan helpen? Mijn vrouw huilt en huilt alleen maar. Die ellendelingen drinken het bloed van ons kind. Het is een hel hier.’ En Nikita’s broer, Vladislav. Is hij inmiddels weer op vrije voeten? ‘Ja, hij werd op de dag van arrestatie weer vrijgelaten.’ [Dit interview verscheen eerder op Doorbraak.be] *De foto van Nikita Zolotorjov, van de mensenrechtenorganisatie Vjasna Gomel is met toestemming gepubliceerd  

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 17-10-2022
Foto: Alexandervn_85 (cc)

Stopt de overheid nu zelf ook met het discrimineren van huurders?

De discriminatie door verhuurders is “zeer alarmerend”, aldus minister Ollongren in reactie op landelijk onderzoek. Maar de overheid maakt zich ook zelf schuldig aan discriminatie van huurders door de inzet van de Rotterdamwet en de Leefbaarometer.

Uit een landelijk onderzoek in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) naar discriminatie bij woningverhuur blijkt dat woningzoekers met een buitenlands klinkende naam vaker afgewezen voor een huurhuis dan woningzoekers met een Nederlandse naam, en dat makelaars en bemiddelaars vaak meewerken aan het verzoek om bepaalde groepen uit te sluiten voor een huurwoning. Het onderzoek bevestigt de uitkomsten van eerdere onderzoeken op kleinere schaal (bijv. van de Groene Amsterdammer in 2018, van Radar in 2019, en onderzoeken in Rotterdam, Utrecht, Amsterdam en Den Haag in 2020 en dit jaar).

“Zeer alarmerend”

Minister Ollongren kondigde direct aan dat de aanpak van discriminatie door verhuurders wordt geïntensiveerd, want:

Dat vind ik zeer alarmerend. Discriminatie is niet toegestaan en wordt niet getolereerd. Dat geldt zowel voor de verhuurbemiddelaars als voor de verhuurder die zijn woning openbaar aanbiedt.

Fijn dat de ogen van de minister geopend zijn, maar gaat de minister dan nu ook eindelijk het eigen beleid kritisch onder de loep nemen? Al jaren verstrekt de minister via de omstreden Rotterdamwet aan gemeenten een wettelijke basis om huurders te discrimineren op basis van hun inkomen, en indirect hun afkomst, met het doel om de leefbaarheid in zogenaamde achterstandswijken te verbeteren. En ook het aanwijzen van de gebieden waar deze discriminerende wet mag worden ingezet is gebaseerd op een discriminerend instrument, de Leefbaarometer.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Bescherming tegen politiegeweld onder druk

Terwijl de politie onder vuur ligt vanwege geweldsincidenten, staat de Eerste Kamer op het punt om in te stemmen met een wetsvoorstel dat de rechtspositie van agenten wél verbetert, terwijl de rechtspositie van burgers niet verbetert.

Controle Alt Delete vraagt aandacht voor een wetsvoorstel waarover de Eerste Kamer morgen gaat stemmen, over het gebruik van geweld door onder meer de politie. De wet Geweldsaanwending opsporingsambtenaren beoogt de rechtspositie van de agenten te verbeteren door aan het Wetboek van Strafrecht een specifieke strafuitsluitingsgrond toe te voegen voor opsporingsambtenaren “die geweld hebben toegepast in de rechtmatige uitoefening van hun taak en zich daarbij aan de regels hebben gehouden, bijvoorbeeld geweldsinstructieregels.” Bij overtreding van de geweldsinstructie komt een maximumstraf van drie jaar gevangenisstraf te staat, waar dat nu nog maximaal 15 jaar is voor doodslag.

Foto: fortheloveofcc (cc)

Wie beschermt ons tegen de beschermer?

Door Emine Uğur.

Wat doe je als de persoon die je hoort te beschermen dezelfde is als de persoon tegen wie je beschermd moet worden? Als je vader of moeder je misbruikt of je man je mishandelt bijvoorbeeld? Als de leraar die jou moet helpen zelfvertrouwen op te bouwen in een bepaald vak degene is die je zelfvertrouwen kapot maakt.

Als degene naar wie je zou rennen om beschermd te worden tegelijkertijd degene is die jou schade toebrengt, heb je feitelijke nergens meer waar je terecht kunt. Deze gedachte houdt mij al geruime tijd bezig en speelt steeds vaker door mijn hoofd sinds de toeslagenaffaire, schoot recent weer door mijn hoofd door de racistische appjes van de politie en gisteren wederom na het artikel over de NCTV. En bij elk incident wordt het steeds duidelijker dat dit al langere tijd onze relatie als burger met onze overheid is, maar dat het nu pas zichtbaarder wordt: Degene die ons onze rechtsbescherming hoort te bieden en dat hoort te handhaven, is degene die ons schade toebrengt en ons kwetsbaar maakt.

Het is geen toeval dat (institutioneel) racisme en islamofobie als een rode draad door al deze openbaringen heen lopen. Allochtonen, zwarte mensen en de afgelopen 20 jaar met name moslims, zijn namelijk schuldig tot het tegendeel bewezen is. Wolven in schaapskleren. Wantrouwen is het uitgangspunt. En dat wantrouwen vonden veel mensen niet problematisch, want het raakte hen niet en sommigen vonden het zelfs terecht, want het waren immers moslims die voor terreuraanslagen en overlast zorgden,  dus dan moet je het ook maar voor lief nemen dat ook jij, zelfs al had je niets met die aanslagen of die overlast te maken, met wantrouwen bejegend wordt.

Foto: ketrin1407 (cc)

Doe progressief, straf hard

Je kan zeggen wat je wil, maar rechts heeft wel een punt als het klaagt bij de zoveelste werkstraf omdat de moordenaar anders zijn hond niet kan uitlaten.

Nu is het bovenstaande natuurlijk een karikatuur van de werkelijkheid die rechts graag in stand houdt, maar in de praktijk wordt daadwerkelijk rekening gehouden met omstandigheden van de dader. Heb je een relatie? Het is al langer bekend dat iemand die een ‘wederhelft’ (of een van de andere drie (vier?) w’s) heeft minder snel nog eens in de fout gaat. Dus logisch dat die persoon minder straf krijgt, zou je denken. Maar ho eens even. Betekent dit eigenlijk niet dat je net een misdrijf hebt gepleegd *terwijl* je een relatie hebt? Maakt dat je niet juist nóg gevaarlijker?

Er wordt zo vaak ergens rekening mee gehouden dat je het ook om kan draaien: We straffen mensen extra omdat ze al minder geluk hadden in het leven. Geen baan? Extra straf. Geen opleiding? Extra straf. Geen woning? Extra straf. Geen partner? Extra straf.

Het lijkt progressief, maar is het tegenovergestelde. Mensen – rechters dus – zijn namelijk totaal niet in staat om dit soort dingen consequent toe te passen, wat al blijkt uit het feit dat mensen van kleur minder kans maken op deze ‘lucky breaks’. Erger nog, deze ‘regels’ – inclusief het racisme – worden steeds vaker gevat in algoritmes, waardoor het onmogelijk wordt aan dit systeem te ontsnappen, waarmee het verwordt tot een instrument om de verschillen die er al zijn nog meer uit te vergroten. Een self fulfilling prophecy. De documentaire Coded Bias(netflix) geeft daar goede voorbeelden van.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Hof houdt avondklok in stand

Het gerechtshof geeft in het hoger beroep de Staat gelijk: de avondklok is niet op basis van de verkeerde rechtsgronden ingevoerd. Daarmee vernietigt het hof het oordeel van de voorzieningenrechter op 16 februari dat de Staat de avondklok per direct moest opheffen.

De voorzieningenrechter oordeelde dat er geen sprake was van ‘bijzondere spoedeisendheid’, maar:

“Het gerechtshof heeft geoordeeld dat er wel degelijk sprake is van buitengewone omstandigheden die het invoeren van de avondklok mogelijk maken”, staat in een verklaring van het gerechtshof.

Foto: andres musta (cc)

Links of rechts?

OPINIE - Het grondrecht op vrijheid van meningsuiting heb ik in het spectrum van politieke standpunten altijd meer links dan rechts geplaatst. Het is een recht dat burgers de vrijheid geeft zich te verzetten tegen de almacht van de staat, tegen de macht in het algemeen. Het recht is van grote betekenis voor emancipatiebewegingen die zonder belemmering voor hun belangen moeten kunnen opkomen. De arbeidersbeweging, de vrouwenemancipatiebeweging, de Black Lives Matter beweging en andere bewegingen voor een beter leven en meer gelijke rechten konden en kunnen dat alleen doen als ze de vrijheid hebben zich te uiten over bestaand onrecht.

Claim van rechts

De afgelopen jaren wordt de uitingsvrijheid steeds meer geclaimd door rechts. Het meest bekende voorbeeld is Geert Wilders die vindt dat zijn recht op een vrije meningsuiting is aangetast door de – gegeven de strafwet onoverkomelijke– vervolging vanwege zijn ‘Minder, minder Marokkanen…’- uitspraak. Veel schrijvers, politici en opiniemakers aan de rechterkant van het politieke spectrum vinden het moeilijk te verdragen dat zij worden aangesproken op hun xenofobe, racistische of seksistische uitspraken. ‘Je mag tegenwoordig ook niets meer zeggen.’ Een uitspraak die in de meeste gevallen nergens op slaat. Vuile woorden leiden hoogstens tot verontwaardigde reacties. Maar daar zit kennelijk het probleem: een weerwoord is voor sommigen moeilijk te verteren. Van vervolging is alleen in uitzonderlijke gevallen sprake als er een vermoeden is dat de wet wordt overtreden. De strafwet stelt namelijk wel enkele beperkingen aan de uitingsvrijheid, maar ik heb niet de indruk dat de rechter daar nou overdreven veelvuldig gebruik van maakt om mensen de mond te snoeren. En als dat gebeurt wordt altijd de nodige zorgvuldigheid betracht door rekening te houden met alle omstandigheden.

Foto: Verkiezingsbord 2021

Vooral rechts neemt weer een loopje met de rechtsstaat

Bijna alle politieke partijen die voorstellen doen die in strijd zijn met de rechtsstaat bevinden zich aan de rechterzijde van het politieke spectrum (foei, SP), aldus een beoordeling door de Nederlandse Orde van Advocaten.

Een commissie van de Nederlandse Orde van Advocaten toetste de voorstellen van partijen in hun verkiezingsprogramma aan drie hoofdvragen: houdt de overheid zich aan de eigen regels, worden de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers gerespecteerd en hebben de burgers effectieve toegang tot de onafhankelijke rechter? Dat zijn de drie minimumnormen waaraan de rechtsstaat moet voldoen, aldus de commissie van de NOvA die het rapport schreef.

In 2017 concludeerde de commissie dat de verkiezingsprogramma’s op “gespannen voet” stonden met de rechtsstaat: vrijwel alle verkiezingsprogramma’s bevatten toen één of meer maatregelen die de rechtsstaat zouden kunnen verzwakken. Deze keer is de commissie aanzienlijk positiever gestemd: “in alle onderzochte partijprogramma’s wordt het belang van de rechtsstaat nadrukkelijk onderstreept.”

Toch zijn er ook weer zorgwekkende bevindingen:

De commissie heeft bij zeven van de veertien onderzochte partijprogramma’s voorstellen aangetroffen die de toets aan de minimumnormen van de rechtsstaat niet doorstaan. Het gaat dan vaak om voorstellen op het gebied van immigratie en asiel. Die voorstellen kregen de diskwalificatie rood, meestal omdat ze openlijk discrimineren ten opzichte van bepaalde groepen burgers of hun de toegang tot de rechter ontzeggen of belemmeren.

Korte Cursus Manipulatie van BoF

Bits of Freedom lanceert vandaag de ‘Korte Cursus Manipulatie’, een online tool om internetgebruikers inzicht te bieden in de manieren waarop platforms als Google, Facebook en YouTube ons manipuleren. De cursus is onderdeel van een campagne, naar aanleiding van het onderzoeksrapport van Bits of Freedom en dr. Holly Robbins over hoe socialemediaplatforms als Google, Facebook en YouTube mensen online massaal manipuleren, van censuur tot profilering en slimme designtrucjes om onze aandacht vast te houden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Kim Daram (cc)

Gevangenisstraf moet het allerlaatste redmiddel zijn

VERSLAG - Misdaad en straf zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden in het huidige strafrechtssysteem. Volgens strafrechtjurist prof. mr. Jacques Claessen moet het anders. Hij pleit voor een rechtssysteem waarin er aandacht is voor de mens achter de misdaad, voor herstel en voor rechtvaardigheid. Een beter alternatief?

We kennen allemaal de krantenkoppen over de recente avondklokrellen. “De heftigste rellen in 40 jaar”. “Plunderingen, brandjes, stenen naar de ME”. “Het leek wel oorlog”. Hoewel iedereen best begrijpt dat er onvrede en woede heerst over de huidige coronamaatregelen, is geweld nooit de oplossing. De eerste ingeving van politici én onszelf is dan ook vaak om hard te oordelen en hard op te treden. Een logische gedachtegang als we kijken naar ons huidige strafrechtsysteem. Een dader pleegt een misdaad en belandt na een rechtelijk proces achter de tralies. Toch wordt niemand beter van een gevangenisstraf, stelt strafrechtjurist prof. mr. Jacques Claessen (Universiteit Maastricht). Daarom pleit hij voor een minder zwart-wit rechtssysteem waarin de mens weer centraal komt te staan.

Op misdaad volgt straf. Toch?

Op zijn zachts gezegd was het kabinet niet blij met de avondklokrellen. “Dit heeft niets met corona te maken, dit is misdadig. We gaan er keihard tegenin,” aldus demissionair minister Grapperhaus. En dat gebeurde. Nu, iets meer dan een maand na de rellen, zijn er al 79 veroordelingen. De relschoppers vallen onder het snelrecht, waarmee ze binnen drie weken voor een politierechter verschijnen. De rechter stelt vervolgens welke wet er precies overtreden is en bepaalt welke straf de dader krijgt. In dit geval een onvoorwaardelijke gevangenisstraf en een schadevergoeding. Het is een vrij rationeel en zakelijk proces dat gebaseerd is op het principe van vergelding. Een dader moet en zal boeten voor zijn misdaden.

Vorige Volgende