‘We springen niet meer op bij elke knal’

25 dagen geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Sindsdien heb ik elke dag contact met mijn twee vrienden in Kyiv. Met hun vierjarig zoontje en hond zitten ze de oorlog uit. Ik schrijf op wat ze meemaken. Dit is deel 6 uit de serie ‘Overleven in Kyiv’. Via Instagram krijg ik van Ada een doorgestuurde post: afgeluisterde berichten van Russische soldaten met hun familie. Ik frons. Het laatste wat ik wist was dat gevangengenomen soldaten huilend met hun moeder bellen (‘We zijn bezetters, mama... het is echt een nachtmerrie.’, Volkskrant, 9 maart 2022). Deze laten zelfingenomen weten hoe ze huizen en winkels plunderen. En erger: ‘Ik reed mijn tank door de tuin dwars door de deur, schoot iedereen neer, verkrachtte hen. (…) Ik krijg er waarschijnlijk nog een medaille voor ook.’ Ada is bitter. ‘Als ons leger de Russische soldaten gevangen hebben genomen vertellen ze het verhaal dat ze tijdens hun training hebben geleerd. Maar dat is niet zoals ze zijn. Ze haten ons. Je hoort hun minachting voor ons als ze vrijuit praten. Het valt allemaal op hun plek. Ze bombarderen burgerdoelen. Bij het theater in Mariupol was in enorme letters “kinderen” geschreven. Dat was goed zichtbaar voor de piloot van de bommenwerper. En toch drukte die op de knop om de bom te lanceren.’ [caption id="attachment_336908" align="alignnone" width="449"] Foto: Just Click's With A Camera (cc)[/caption] Zware rook Zaterdag 19 maart. Ik lees over slechte luchtkwaliteit in Kyiv en over smog. ‘Vanmorgen rond een uur of zes werden we wakker van een zware brandlucht,’ schrijft Viktor. ‘Op straat hing overal zware rook, het was angstaanjagend. Toen kwam het bericht dat de brand kwam van een vuilnisbelt in Novi Petrivtsi, het dorp dat twee dagen eerder nog zwaar was gebombardeerd.’ ‘Een paar uur later was de rook en de geur weg,’ vult Ada aan, ‘maar toen viel de elektriciteit uit en deed de wifi het niet meer. We gebruiken mobiel internet, maar de verbinding is niet best.’ Viktor laat weten dat er blijkbaar een groot ongeluk was in de elektriciteitstoevoer. ‘Ze zijn nu bezig met reparaties, maar ze zeiden dat het nog wel tot acht uur ’s avonds zou duren voordat er weer stroom is.’ Hij voegt eraan toe dat de stroom er ook af kan liggen vanwege sabotage. Stroom Een somber gevoel dat ik al eerder heb gehad overvalt me. Als er iets met ze gebeurt, dan weet ik dat niet zeker, maar moet ik daarvan uit gaan omdat ze niet meer op mijn berichtjes reageren. Hoe moet dat als de elektriciteit echt weg is? Ze kunnen hun telefoons dan niet meer opladen. Maar dat is nog het minste van het probleem. Hoe koken ze? Hoe houden ze zich warm? Hoe veilig zijn ze nog zonder elektriciteit? Ik vertel hen mijn zorgen niet, dat heeft geen zin. ’s Avonds, als het in Kyiv na achten is vraag ik Viktor of de stroom het weer doet. ‘Gelukkig was de stroom er maar een paar uur af,’ antwoordt hij. ‘En we hadden het niet koud; de verwarming blijft het gewoon doen. Alleen de wifi lag er heel lang uit, maar die tijd hebben we buiten doorgebracht, omdat de luchtkwaliteit inmiddels weer normaal was. Eigenlijk was het best een goede dag. In elk geval een heel stuk beter dan hoe die begon.’ Woede en angst Zondag 20 maart. ‘Al twee dagen zonder raketinslag,’ schrijft Ada. Een paar uur later na dat berichtje vallen bommen in het meest westelijke stadsdistrict van Kyiv. Een flatgebouw van tien verdiepingen is ernstig beschadigd, maar voor zover bekend zijn er geen doden. Ada en Viktor wonen in een ander district. ‘De rest van de dag waren er steeds explosies,’ schrijft Viktor. ‘Toch zijn we een paar uur buiten geweest.’ Ik vraag of ze nu anders reageren op de constante angst. ‘In ons is er zeker iets veranderd,’ antwoordt Viktor. ‘Ik heb nog nooit eerder iets gevoeld wat ook maar enigszins in de buurt kwam van dit. In het begin was er natuurlijk heel veel angst. Daarna was er vooral woede. Nu lijken die twee met elkaar versmolten. Over het algemeen zijn we wel veel kalmer over deze nieuwe werkelijkheid. We springen niet meer op bij elke knal, ook niet als we buiten lopen. We begrijpen inmiddels wat we in verschillende situaties moeten doen. Behalve als er iets nieuws gebeurt. Gisteren met al die rook in heel Kyiv, dat was heel eng. We vreesden voor chemische wapens, of een grote bosbrand bij Chernobyl. Op zo’n moment voelen we de angst weer zoals in de eerste dagen van deze oorlog.’   Vorige afleveringen gemist? ‘Raketten vernietigen onze steden steeds verder’ (18 maart 2022) ‘We kunnen volhouden, maar niet falen’ (16 maart 2022) ‘Het is angstaanjagend te weten dat deze oorlog niet snel zal eindigen’ (15 maart 2022) ‘Eigenlijk kan ik nog steeds niet geloven dat dit gebeurt’ (10 maart 2022) ‘Hopelijk overleven we dit’ (2 maart 2022)   * Om hun privacy te beschermen zijn Viktor en Ada gefingeerde namen.

Door: Foto: Trey Musk (Pexels)
Foto: Nati (Pexels)

‘Raketten vernietigen onze steden steeds verder’

, door

LONGREAD - 22 dagen geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Sindsdien heb ik elke dag contact met mijn twee vrienden die in Kyiv zitten met hun vierjarig zoontje en hun hond. Ik schrijf op wat ze meemaken. Dit is deel 5 uit de serie ‘Overleven in Kyiv’.

 

Donderdag 17 maart. Voordat ik een berichtje naar Viktor en Ada stuur, doe ik eerst mijn rondje langs verschillende nieuwskanalen om te weten wat ik kan verwachten. Geen opvallende dingen in Kyiv; het Russische leger lijkt zich volledig te concentreren op het wegvegen van de zuidelijke steden van Oekraïne.
De avondklok van 36 uur is juist vanmorgen afgelopen. ‘Ik hoop dat het vandaag veilig genoeg is om naar buiten te gaan,’ wens ik Viktor.
Als antwoord stuurt hij een foto. ‘Ik loop al buiten met de hond. Het was vannacht vrij kalm. We zijn zelfs vroeger naar bed gegaan dan anders en hebben goed kunnen slapen. Op dit moment horen we ook geen explosies of beschietingen. Het is bijna vredig.’
Hij vertelt dat hij tijdens de avondklok hun hond toch twee keer per dag uit kon laten, ook al was dat niet toegestaan. Het was maar voor vijf minuten. ‘Dat was bij een eerdere avondklok anders. Toen konden we haar echt niet mee naar buiten nemen. Ze moest meer dan een dag volhouden, dat was echt heel zielig.’

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Photo by Tina Hartung (Unsplash)

‘We kunnen volhouden, maar niet falen’

, door

LONGREAD - Viktor en Ada wonen in Kyiv met hun vierjarige zoontje en hond. Sinds 24 februari heb ik elke dag contact met ze. Hier lees je wat ze meemaken. Dit is deel 4 uit de serie Overleven in Kyiv.

Dinsdag 15 maart. Op mijn telefoon lees ik over de bombardementen in Kyiv, terwijl ik op mijn laptop Google Maps heb open staan om te kijken welke wijken zijn geraakt. Niet waar mijn vrienden wonen. Ik voel me schuldig over mijn opluchting.
‘Voor de eerste keer weer sinds dagen maakte het geluid van explosies me wakker,’ schrijft Viktor. ‘Vreselijk.’
Ada heeft niets gehoord. ‘We zijn veilig,’ verzekert ze me. ‘De aanvallen waren heel dicht bij waar mijn en Viktors ouders wonen. Mijn ouders wonen op dit moment bij mijn zus en haar vriend. Viktors oma woont in haar eentje verderop. Ze is 86 jaar. Mijn opa is ook 86, die woont ook alleen, maar in een ander district. We bellen hem elke dag, hij is heel dapper en wil absoluut niet evacueren.’
Haar vastberadenheid zit blijkbaar in de familie: ‘Onze hele familie wil dat deze oorlog stopt, maar alleen na onze overwinning. We kunnen volhouden, maar niet falen.’

Aanval

Later op de dag lees ik dat in Kyiv een avondklok ingaat die maar liefst 36 uur gaat duren. ‘Nadat dit bekend werd zagen we veel rijen mensen voor supermarkten,’ vertelt Viktor. ‘Ik sprak een soldaat, ook al wilde hij niet echt praten. Maar hij liet weten dat er informatie is dat Rusland een aanval op Kyiv voorbereidt voor morgen. Hij was positief en verzekerde ons ervan dat ze elke aanval zouden afslaan. Dus laten we daar maar op hopen.’
Het voelt alsof een koude hand mijn hart vastgrijpt. ‘Ik geloof in jullie, blijf sterk, hou vol. Veel liefs,’ antwoord ik. Wat kan ik meer doen dan dat schrijven?

Foto: Sergey Kozak (cc)

‘Het is angstaanjagend te weten dat deze oorlog niet snel zal eindigen’

, door

LONGREAD - 19 dagen geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Sindsdien heb ik elke dag contact met mijn twee vrienden die in Kyiv zitten met hun vierjarig zoontje en hun hond. Ik schrijf op wat ze meemaken. Dit is deel 3 uit de serie ‘Overleven in Kyiv’.

Donderdag 10 maart. Mariupol ligt al dagenlang onder vuur, het ene verschrikkelijke bericht volgt op het andere. Ada’s woede klinkt hard door in haar berichten die ze me stuurt: ’De Russen vegen Mariupol geheel van de kaart, zoals ze dat ook in Syrië en Tsjetsjenië hebben gedaan. Onze troepen zijn te ver weg om de stad te beschermen. De mensen daar balanceren op de rand van de dood. Er is geen elektriciteit, geen water. Vluchten wordt ze door de Russen onmogelijk gemaakt, omdat die de humanitaire doorgangen onveilig maken.’

Ze stuurt een van de vele filmpjes die nu op het internet zijn te vinden, om de NAVO aan te sporen het luchtruim boven Oekraïne te sluiten. Ik deel het filmpje, voor haar. Ik geloof niet dat het zin heeft. Waarschijnlijk weet ze dat zelf ook wel. Er zijn dingen die je niet hardop hoeft te zeggen. Ze voelt zich ongetwijfeld machteloos.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Photo: Michael Jahn (Pixabay)

‘Eigenlijk kan ik nog steeds niet geloven dat dit gebeurt’

, door

LONGREAD - Sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen heb ik elke dag contact met mijn twee vrienden in Kyiv, Viktor en Ada. Samen met hun vierjarige zoontje zitten ze in een schuilkelder. Ik schrijf op wat ze meemaken. Dit is deel twee.

Donderdag 3 maart. Het eerste wat ik doe als ik wakker word is kijken wat er afgelopen nacht in Kyiv is gebeurd. Ik was bang dat het Russische leger de stad was binnengevallen. Tenslotte staat het 60 km lange konvooi al een paar dagen bij de stad.
‘Het was hetzelfde zoals de afgelopen acht nachten,’ laat Ada weten. ‘De vijand zit niet in Kyiv, alleen de buitenwijken worden aangevallen. Waar wij zitten zijn we veilig, hier vallen geen bommen. Maar we horen ze natuurlijk wel vallen.’

‘Onze troepen hebben bij de grenzen ervoor gezorgd dat die klootzakken zich moesten terugtrekken!’, klinkt Viktor triomfantelijk, om meteen daarop te zeggen dat het echt nog gevaarlijk is. ‘Het zijn maar kleine stappen tot onze overwinning. We geloven het steeds meer. Maar het is verdrietig dat mensen lijden. Dat onze huizen, wegen, bruggen en andere infrastructuur compleet worden vernietigd. Eigenlijk kan ik nog steeds niet geloven dat dit gebeurt.’

“Nooit meer”?

Foto: Elena Mozhvilo (Unsplash)

‘Hopelijk overleven we dit’

, door

LONGREAD - Viktor en Ada en hun vierjarig zoontje zitten vast in een schuilkelder van hun huis in Kyiv, terwijl explosies om hen heen klinken. Sinds het uitbreken van de oorlog heb ik elke dag contact met ze.

‘Het is afschuwelijk wat hier gebeurt. Vanmorgen werden we wakker van enorme explosies hier in Kyiv. We zijn ongedeerd, maar het is heel erg eng.’ Viktor is een stoere man, hij praat normaal in understatements. Als iets heel erg eng is, dan moet hij onbeschrijflijk bang zijn.

In 2014 ontmoet ik hem en zijn vrouw Ada in Barcelona, in een veel te warme rij voor een toeristische attractie. Als de rij maar niet opschiet raken we met elkaar aan de praat. Ze vertellen dat ze uit Oekraïne komen. Juist is op dat moment de onrust op de Krim volop in het nieuws. Ik vraag ze ernaar. Nuchter haalt Viktor zijn schouders op: ‘We wonen in Kyiv, ver weg van de Krim.’

We houden contact via sociale media. Op Instagram post Viktors Instagram vooral foto’s van stoere avonturen in de sneeuw en in het water. Ada post foto’s van vakanties, en zo zie ik dat twee jaar na onze ontmoeting hun zoontje is geboren. Hij gaat als baby mee op hun reizen door Europa. Napels, Rome, Warschau en nog meer. Altijd keren ze weer veilig terug naar Kyiv.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Internet Archive Book Images (cc)

Egoïsme en eugenetica

, door

COLUMN - Voordat ik aan mijn tirade begin wat nuance. Veel corona-maatregelen verdwijnen. Ik heb begrip daarvoor. Het is niet houdbaar zo. Alleen denk ik wel dat er voldoende alternatieven zijn nog.

Dit stuk gaat niet over de snelle afbouw van de maatregelen, maar wat er achter ligt.
Ik wil het hebben over de houding van een stevig deel van de Nederlandse bevolking en vooral ook bestuurders (overheid en bedrijfsleven) in deze. Die laat zich in mijn ogen vatten in twee begrippen: egoïstisch en eugenetisch.

Nog een puntje vooraf. Straks heb ik het over “ze” en “kwetsbaren”. Ook al denk ik dat ik momenteel niet in die groep zit, besef ik me maar al te goed dat het morgen anders kan zijn.

Goed, laten we beginnen.
Er wordt vanuit twee perspectieven geroepen om versoepeling. De eerste is de roep om vrijheid en/of kwaliteit van leven (wordt door elkaar gebruikt). De tweede is de roep om maatschappelijke en economische functies niet nog meer schade op te laten lopen.

Bij de eerste struikel ik vooral over de groep die de maatregelen zien als een onnodige beperking (straf?) van hun leven. Immers, ze zijn toch gezond, of ze schatten de gevolgen van het virus voor zichzelf laag in, of in een aantal gevallen denken ze dat de maatregelen toch niet helpen (voor henzelf dan welteverstaan). En dat alles toe geredeneerd naar het grote IK. IK heb last van de maatregelen. IK heb die maatregelen niet nodig. IK geloof niet in die maatregelen. IK kan prima voor mezelf zorgen. IK haat die bemoeizucht van de overheid. IK laat me MIJN vrijheid niet afnemen etc….
En als het dan over die ander gaat, die wel (eerlijk, open) kwetsbaar is? Nou, die moeten dan zichzelf maar goed beschermen.
Dat is dus gewoon enorm egoïstisch van die maatregelverwerpers.

Foto: De Universiteit Leiden heropende op 17 september 1945 - foto publiek domein copyright ok. Gecheckt 30-10-2022

‘Woke’? Het is juist belangrijk dat universiteiten diverser en inclusiever worden

, door

Waarom wordt streven naar diversiteit en inclusie toch steeds met zoveel nadruk in het controversiële getrokken? Ik las het stuk over ‘wokeness’ op de universiteiten in het NRC met stijgende verbazing en irritatie. Dat wil zeggen: wat de studenten te berde brachten klonk allemaal heel vooruitstrevend, en deels herkenbaar. De verbazing trof de manier waarop sommige van mijn collega’s ergens nog steeds vast lijken te zitten in een soort intuïtieve koudwatervrees; de irritatie betrof de frequentie waarmee de woordelijke erkenning van de noodzaak van diversiteit en inclusie bij sommigen steeds maar weer gepaard moet gaan met angstige verwijzingen naar een mythisch ‘klein groepje’ dat mogelijk wel heel erg ver gaat in hun streven naar diversiteit en inclusie. De vrees voor een paar studenten aan de radicalere kant van het spectrum lijkt het zo soms te winnen van de urgentie om daadwerkelijk te veranderen. Dat is onterecht. Niet de splinter, maar de balk is het probleem.

De laatste jaren zag ik die balk, met name op het punt van etnische diversiteit, bij herhaling van nabij. Zo sprak ik eens met iemand over uitingen van academici op de sociale media, en pas achteraf realiseerde ik mij hoe iedereen wiens uitingen in dat gesprek omschreven waren als ‘provocatief’ of uitgesproken een kleurrijke migratieachtergrond had. Ik zag biculturele studenten zoeken naar onderwerpen die aansloten bij hun belevingswereld in een intellectuele traditie die hen steeds weer terug naar Europa duwt. Ik zag het ontstaan van een zeer ongemakkelijk gesprek toen een wetenschapper van kleur iets opmerkte over het gebruik van bepaalde etnische parameters in een onderzoek.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: 기태 김 (cc)

Kerstlicht

, door

COLUMN - “Alexa, licht in Kerststand” en floep, de vierentwintig programmeerbare LED-lampen springen naar een soort kaarsflikkerlichtstand! Technisch hoogstandje geeft moderne sfeer.
Honderden, nee duizenden Nederlanders zijn driftig bezig om hun HUE systemen (of iets dergelijks) aan elkaar te knopen om de dure lampen met een eenvoudig commando aan en uit te zetten. Opstaan hoeft niet meer. Smart home rulez! Smart lights go viral. Gemak dient de mens.

Nou ja, gemak… Vier dagen bezig zijn om alle lampen en hubs elkaar ook echt te laten begrijpen en dan Alexa zover krijgen de juiste commando’s naar de juiste lampen te sturen… Daar moet je ongeveer 24 jaar niet meer voor opstaan om steeds een paar seconden te sparen met het omzetten van de schakelaars zelf. En geen van die systemen blijft 24 jaar hetzelfde. Dus….

Maar goed, het is ook een soort kwaliteit van leven. Zeg nu zelf, wie wil er nou niet een zonsondergang op afroep in de huiskamer. Mag wat kosten, zeker nu we zoveel tijd thuis doorbrengen vanwege dat andere virale dingetje.

Foto: Emanuelo Kvartalo (cc)

Bijna bejaard

, door

Werd ik eergisteren zomaar 64: al bijna bejaard. Heel raar, want ik had nooit gedacht zo oud te worden, ik had mezelf altijd dood verwacht voor mijn vijftigste. Mijn lichaam deed zijn best: multiple sclerose op mijn 29e, en dat ging aanvankelijk zo hard dat ik na een paar jaar al arbeidsongeschikt was. Vandaar mijn schatting dat ik uiterlijk tegen de vijftig de grens zou hebben bereikt van de mate van makke die ik acceptabel vond.

Daar bovenop kwamen nog een hersenbloeding en een vrij heftige vorm van borstkanker, dit alles doorspekt met soms jarenlange depressies, die al rond mijn zestiende begonnen. Bejaard raken lijkt dan niet echt je voorland. Uit voorzorg heb ik de middelen in huis: sinds eind jaren ’90 beschik ik over pillen om min of meer decent te kunnen sterven.

Maar het viel alleszins mee, weet ik nu. Tot mijn verbazing – en opluchting – is mijn lichaam opgekrabbeld, de kanker weggebleven, de bloeding in mijn hoofd geklaard. Ik werk weer, zelfs fulltime. Zolang ik er maar bij kan zitten en voldoende afleiding voor mijn piekerhoofd heb, ben ik een hele piet.

Wat ik inmiddels heb geleerd, is dit: je wordt meer met de dood geconfronteerd door het sterven van een ander dan door het nadenken over je eigen overlijden. Je eigen dood blijft in zekere zin altijd theoretisch, fictief: je maakt hem feitelijk niet eens echt mee. Maar de dood van anderen – daarvan weet je al te goed hoe schrijnend zeer dat doet, hoe pijnlijk en ingrijpend het voor intimi is, hoe diep en lang dat in hun leven doorwerkt. De dood van een ander is altijd concreet, hard, en onwezenlijk echt.

Vorige Volgende