Zware hoofdpijn voor Wiersma, juridisch fundament vergunningverlening ligt weer overhoop

een gastbijdrage van Valentijn Wösten (*), eerder verschenen op zijn website. Met de Raad van State uitspraak in de zaak Rendac van 18 december komen een aantal belangrijke lijntjes bij elkaar met als uitkomst dat het juridisch fundament voor stikstofvergunningverlening weer ingrijpend overhoop ligt. Latente ruimte, positieve weigeringen, interne saldering en de referentiesituatie zijn juridisch van kleur verschoten. En we hebben er nog weer een nieuwe stapel illegale bedrijven bij, waarvoor de minister verantwoordelijk zal moeten gaan nemen. Wiersma zal 18 december met zware hoofdpijn en diepe spijt de deur van het ministerie van Natuur en Landbouw achter zich hebben dicht getrokken. Hoofdpijn omdat de consequenties van de Rendac uitspraak groot zijn, en de noodzaak van knopen doorhakken zo mogelijk nog dringender en dwingender. Diepe spijt omdat ze het werk van haar voorganger Van der Wal zonder nadenken overboord heeft gegooid en nu met lege handen staat. Het is klaar met de boerenfabeltjes, de realiteit dringt zich genadeloos op. Vergunningbeleid ligt weer overhoop Met de Rendac-uitspraak heeft het zogeheten intern salderen een gewijzigde juridische betekenis gekregen. Gevolg is vrijwel zeker dat de verleende stikstofnatuurvergunning voor Schiphol zal sneuvelen bij de rechter aangezien dat besluit mede is gebaseerd op interne saldering. De meeste vergunningbesluiten die zijn verleend als positieve weigeringen en waarbij beroep is aangetekend zullen geen stand houden. De projecten die zijn gestart op basis van een positieve weigering c.q. spookvergunning zijn allemaal illegaal gestart. Het vergunningbeleid ligt weer grotendeels overhoop. Wie mijn eerdere artikelen heeft gelezen zal dit in grote lijnen moeten kunnen volgen. Voor latente ruimte, zie punt 1 in mijn artikel Vijf jaar politieke stikstofstorm de stand van zaken. Voor spookvergunningen c.q. positieve weigeringen zie mijn artikel Opgelet spookvergunningen. Voor intern salderen, zie punt 38 uit het Politiek Stikstofwoordenboek. Stikstofprobleem fataal voor veel Nederlandse natuur Om toch maar weer bij het begin te beginnen: we hebben een ernstig stikstofprobleem, die op termijn fataal uitpakt voor veel Nederlandse natuur. In harde tegenspraak met de feiten blijven sommigen nog steeds laconiek doen over de ernst van natuurschade. Waar ecosystemen omvallen verdwijnen insecten, vogels, dieren. Met het risico van troebel water en ongezonde lucht. We doen gevaarlijk naïef over de betekenis van natuur voor ons eigen leven en die van volgende generaties. Politici blijven stikstof vooral als een technisch-juridisch probleem benaderen en niet als een ecologisch probleem. Hierin is de politiek leidende gedachte: er zijn vergunningen nodig voor nieuwe veestallen, wegen, Schiphol enzovoort. Dus met het vlot trekken van de vergunningverlening is het politieke probleem van tafel. Het ecologisch probleem lost zich later wel op, liefst vanzelf en met Sint Juttemis. Kortom, een variant op de PAS-methode. Dit zal vast niet allemaal expliciet zo gedacht worden, maar we moeten vaststellen dat dit wel het resultaat is van de tot nu toe gevoerde politiek. Zorgvuldig bestuur? Dan zou je wel eerst het ecologisch probleem grondig moeten aanpakken. Daarmee los je dan ook het juridisch probleem op. Andersom gaat niet lukken, tenzij je in boerenfabeltjes gelooft. Bizar rekencircus niet langer houdbaar Deze Rendac-uitspraak is het gevolg van de wetswijziging van 1 Januari 2020 waarmee veel stikstofactiviteiten vergunningvrij werden gesteld. In de Logtsebaan-uitspraak van 20 januari 2021 bevestigde de Raad van State dat deze wetswijziging van 1 januari 2020 veel activiteiten vergunningvrij maakt. Voor de tekstuele wetswijziging, zie de overwegingen 17 en 17.1 in de Logtsebaan-uitspraak. Hiermee is de positieve weigering c.q. de spookvergunning een juridisch feit geworden. Concreet kwam dit op het volgende neer. Als een bedrijf niet meer stikstof veroorzaakt dan juridisch is toegestaan op de referentiesituatie (de datum van aanwijzing van het Natura 2000 gebied, in de meeste gevallen tussen 1994 en 2004) dan is geen vergunning nodig. Voorbeeld: een in de referentiesituatie vergunde traditionele varkensstal met 1.000 varkens en 3.000 kilo stikstof kan vergunningvrij worden geruild voor twee stallen met elk 1.000 varkens met emissiereductietechniek zolang het totaal van beide stallen maar onder de 3.000 kg stikstof blijft. Dit heet intern salderen. De aanvraag van een vergunning voor deze bedrijfswijziging wordt dan ‘positief geweigerd’, wat neerkomt op een spookvergunning. Zoals eerder ook de PAS-meldingen een soort spookvergunningen zijn geweest: er lijkt formeel iets te worden toegestaan zonder dat dat serieus is beoordeeld en juridisch geborgd. Omdat het bij intern salderen uitsluitend om de juridische situatie gaat kan de referentiesituatie ook uit latente vergunningruimte bestaan. Kortom, wel vergund maar niet – of niet meer – ook werkelijk gerealiseerde emissie. Het vergunde bedrijf is dan geheel of deels nooit opgericht, of wel opgericht maar later gestaakt zonder dat de toestemming uit de referentiesituatie (meestal een milieuvergunning) is ingetrokken. Als de latent vergunde stikstofruimte later weer kan worden opgevuld dan betekent dat feitelijke stikstoftoenames. In het bovengenoemde voorbeeld: als de varkensstal wel is vergund tussen 1994 en 2004 maar nooit is opgericht dan kon die tot vandaag zonder nieuwe natuurvergunning voor stikstof alsnog worden neergezet. Onderzoek heeft aangetoond dat met het opvullen van latent vergunde ruimte de feitelijke emissies met tientallen procenten kunnen toenemen (zie hier en hier). Het moge de lezer duidelijk zijn: dit bizarre rekencircus was onhoudbaar. Basis voor intern salderen vervalt De Rendac-uitspraak betekent kort gezegd dat de referentiesituatie niet meer bepalend is in de stikstofbeoordeling. In de stikstofbeoordeling kan niet worden volstaan met enkel een vergelijking tussen de referentiesituatie en de aangevraagde situatie. Voor de mensen die hier in de praktijk mee moeten werken heeft de Raad van State een beslisschema opgesteld. Hiermee vervalt de basis voor intern salderen, en zijn bedrijfswijzigingen in veel gevallen weer vergunningplichtig. Er kan geen beroep meer worden gedaan op eventuele latente ruimte in de referentiesituatie. Bovendien zijn alle bedrijfswijzigingen die na 1 januari 2020 zijn uitgevoerd op basis van een positieve weigering c.q. een spookvergunning illegaal. Anders dan onze regering kijkt de Raad van State iets beter vooruit, en heeft met de Rendac-uitspraak direct ook bepaald dat de komende 5 jaar niet hoeft te worden gehandhaafd bij deze illegale spookvergunde bedrijven. Wel is de minister verantwoordelijk gemaakt om deze bedrijven binnen 5 jaar te legaliseren. Hiermee is naast de stapel illegale PAS-melders nu ook een stapel illegale spookvergunningen komen te liggen. Maar let op: vijf jaar blijkt volstrekt onvoldoende om de PAS-melders te legaliseren, Wiersma wil nog drie jaar extra de tijd nemen. Dat wekt weinig vertrouwen. Huiswerk voor legalisatie PAS-melders moet grotendeels overnieuw Met deze uitspraak wordt de legalisatie van PAS-melders sowieso een ander verhaal. Tot nu toe werd aangenomen dat PAS-melders waarbij ten opzichte van de referentiesituatie de stikstof niet toenam, geen vergunning nodig zouden hebben. Daar gaat nu een streep door, wat betekent dat het tot nu toe gemaakte huiswerk voor de legalisatie van de PAS-melders grotendeels overnieuw zal moeten worden gedaan. Ook lijkt de kwestie van emissies door mest uitrijden (ca. 30% van de totale ammoniakemissies) nu weer open te liggen. In ieder geval kan geen aanspraak meer worden gedaan op latente ruimte bij emissies door mest uitrijden. Enkel de werkelijke emissies kunnen worden betrokken in een beoordelingstraject. Maar ook lijkt nu te gelden dat emissies door mest uitrijden weer vergunningplichtig is. Vooral gevolgen voor situaties waarvoor nooit natuurvergunning is verleend Belangrijk punt in dit verhaal: de Rendac-uitspraak heeft vooral gevolgen voor situaties waarvoor nooit een natuurvergunning is verleend, en met een beroep op de referentiesituatie vergunning wordt aangevraagd. Maar ook indien bedrijven wel over een natuurvergunning beschikken dan kan niet worden volstaan met enkel een verwijzing naar de eerder vergunde stikstofruimte. Altijd zal in geval van een bedrijfswijziging opnieuw ook naar de dan bestaande ecologische situatie gekeken moeten worden. Overigens zijn natuurvergunningen nooit onaantastbaar geweest. De noodzaak van stikstofreductie blijft het potentieel noodzakelijk maken om ook natuurvergunningen in te trekken. Zoals bijvoorbeeld natuurvergunningen van piekbelasters. Maar dat is weer een ander hoofdstuk. Praktische consequentie Wat is nu de praktische consequentie voor de toekomstige vergunningverlening van de uitspraak? Dat minder vaak met een voortoets kan worden volstaan en doorgepakt zal moeten worden met een passende beoordeling. De meeste bedrijfswijzigingen zullen (weer) vergunningplichtig zijn. Hierbij zal in principe altijd ook gekeken moeten worden of de stikstofemissies moeten worden beperkt vanwege het natuurbelang. En, onze stapel illegale bedrijfsuitbreidingen is dus nog weer groter geworden. Rendac is overigens een opmerkelijk bedrijf. Een vernietigingsoven voor (ge)dode dieren en dierresten uit de vee-industrie. Ook bij het verbranden van kadavers komt stikstof vrij. Rendac dacht de bedrijfsvoering vergunningvrij te kunnen wijzigen met een beroep op intern salderen met een eerder verleende natuurvergunning. Nog iets preciezer gezegd: door het Brabantse provinciebestuur was in 2020 een natuurvergunning verleend, waarvan ze naar aanleiding van de Logtsebaan-rechtpraak van 20 januari 2021 bij nader inzien stelde dat de bedrijfswijziging vergunningvrij kon worden uitgevoerd. Die vlieger gaat dus niet (meer) op. Geitenpaadjes zullen afgesloten moeten worden Waar komt deze ommezwaai van de Raad van State vandaan? In de uitspraak wordt verwezen naar nieuwe jurisprudentie van het Europees Hof van Justitie van 15 juni 2023, C-721/21, Eco-Advocacy, ECLI:EU:C:2023:47 en 10 november 2022, AquaPri, ECLI:EU:C:2022:864. Maar evengoed mag gedacht worden dat de Raad van State tot nu toe te soepel is geweest met ruimte laten voor het rekencircus. Met andere woorden: te veel mee bewogen met het falende openbaar bestuur. De ruimte voor weer nieuwe geitenpaadjes zullen afgesloten moeten worden en het oplossen van het ecologisch probleem onafwendbaar worden gesteld. En mocht er behoefte bestaan aan een zondebok: de Raad van State is uitsluitend de boodschapper van het slechte nieuws. In een situatie dat het openbaar bestuur geen oplossingen biedt en bovendien kreupele wetten opstelt kan de bestuursrechter niets anders dan binnen het kader van die kreupele wetgeving recht spreken. Het initiatief en de eerste verantwoordelijkheid in een rechtsstaat ligt altijd bij het openbaar bestuur en de wetgever. De (bestuurs)rechter is hierin altijd volgend. Hierbij geldt de Franse uitdrukking: le juge, bouche de la loi. Mooi dat een BBB-minister nu aan zet is om de problemen op te lossen. Dan kan de BBB (lees: de agrolobby) nooit meer zeggen dat ze geen kans hebben gekregen. En nu knopen doorhakken, en het ecologisch problemen aanpakken. Die emissies moeten omlaag. -o-o-o- (*) Valentijn Wösten is zelfstandig jurist die onder andere stikstofrechtszaken doet voor MOB (Milieugroep Mobilisation for the Environment). Zie ook zijn eerdere artikelen Hollandse nuchterheid politieke clowns en goed bestuur en Het stikstofprobleem eenvoudig uitgelegd.

Door: Foto: Userpilot creative commons license 2.0
Foto: Element5 Digital, via Unsplash.

Wordt het een duurzame december of …?

Het allitereert prima, maar bij december denk je niet gauw aan duurzaamheid. Wel aan reflectie en daaropvolgende intenties voor de toekomst. Goede doelen misschien. Qua troep kopen lijkt het meer op anti-duurzaamheid. Daar zou een woord voor moeten zijn. Onhoudbaar. Verwoestend. Wat ook allitereert? December-destructie. Maar daar gaan we niet voor! Positieve impact in tijden van heersende koopwoede.

Nadat M&M in 2022 over de duurzame december-challenge schreef, is het nu mijn beurt. Aankopen en gedragingen van november vallen buiten de beschouwing. Vlak voor december begon heb ik wel nog sieraden gekocht. Op Black Friday heb ik niks gekocht, ook niet in de actieweek ervoor of de actiedagen erna. Toch een vermelding waard.

Wat betreft december het volgende.

✦ Kikkers en muizen hebben erg veel verpakkingsmateriaal. Ik heb ze toch gekocht voor de jaarlijkse nostalgie, en om uit te delen. Misschien niet meer doen volgend jaar.

✦ Mijn vriend kreeg een gedicht van Sinterklaas. Ik kreeg niks.

✦ Ik heb tegen mijn tante gezegd dat ze geen kerstversiering meer hoeft mee te nemen als cadeau.

✦ Hoewel ik de winkelstraten niet expres opzoek, was ik toevallig in een grote stad om met een vriendin af te spreken (bij een NS-station ‘in het midden’). Ik heb voor mezelf een paar cadeau’s gekocht. Namelijk twee plantenpotten die ik twee jaar geleden al heb gekocht met de bedoeling er één in te brengen bij een Sinterklaas-uitwisseling, waarna ik ze toch maar allebei meenam om samen weg te geven. Ook kocht ik een handgemaakt kopje wat ik al eerder heb gezien en overwoog te kopen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Schermafbeelding - Minister Barry Madlener bij Kamercommissie I en W

Een spagaat op waterstaat (over het klimaat)

Minister Hermans (van Klimaat en Groene Groei) kreeg afgelopen week schriftelijke vragen uit de Kamer, vanwege uitspraken die haar collega Madlener (van Infrastructuur en Waterstaat) eerder had gedaan in een vergadering met de Kamercommissie voor I&W. Madlener kreeg daar de vraag of hij bereid is ‘desinformatie over water, overstromingen, klimaatadaptatie en waterbeheer’ actief te ontkrachten, als dat nodig is. Die vraag beantwoorden leek een lastige evenwichtsoefening voor Madlener. Hij wekte de indruk dat hij zich aan de ene kant wilde laten zien als verantwoordelijke minister, die niks moet hebben van misinformatie, en die de wetenschap serieus neemt. Terwijl hij aan de andere kant zijn eigen partij en coalitiegenoot BBB niet teveel voor het hoofd wilde stoten. (Kamerlid Vermeer van de BBB had kort daarvoor in een talkshow nog verwezen naar misinformatie over verwijderde dammen, die zogenaamd bijgedragen zouden hebben aan de ernst van de overstromingen in Valencia.) Geen eenvoudige opgave, zelfs voor iemand die retorisch best handig is.

Het verband tussen extreme neerslag en klimaatverandering

De vragen gaan vooral over het verband tussen overstromingen door extreme neerslag en klimaatverandering. Madlener draaide in zijn antwoorden om de hete brei heen. In hoeverre hij erkent dat dat verband er is, bleef dus onduidelijk. De vragenstellers erkennen dat verband natuurlijk wel, maar formuleren het ongelukkig: ‘Onderschrijft u dat de overstromingen in Valencia dus wel één-op-één te koppelen zijn aan klimaatverandering?’ Ik denk niet dat klimaatwetenschappers het zo zouden zeggen. Want die overstromingen zijn ook weer niet volledig toe te schrijven aan klimaatverandering. Wel zijn er op meerdere manieren verbanden te leggen:

Foto: Sam buiten bij Stichting Melief - Foto House of Animals

Moedervarken Sam kan eindelijk moeder zijn

DOCUMENTAIRE - Een gastbijdrage van Judith van Willigen, eerder verschenen in de nieuwsbrief van 11 november 2024 van Bonusvegan.

Gisteravond was ik bij de filmpremière van de documentaire Sam in het Ketelhuis in Amsterdam, en ik ben nog steeds diep onder de indruk. Sam is het aangrijpende verhaal van een moedervarken dat negen jaar lang gevangen zat in de bio-industrie, enkel om biggetjes op de wereld te zetten. In haar leven bracht ze maar liefst 240 biggetjes voort, zonder ooit daglicht te zien of de ruimte te krijgen om moeder te zijn. Elke keer weer zwanger, opgesloten tussen stalen buizen in een zogenaamde kraamkamer.

Op een dag, toen Sam opnieuw zwanger bleek, had de boer geen plek meer voor haar. Zijn oplossing? Haar zwanger naar de slacht sturen. Gelukkig kwam Karen Soeters in actie en kon Sam gered worden. Ze bracht haar naar de sanctuary Melief, waar Sam voor het eerst daglicht zag en op stro kon liggen. In deze veilige omgeving beviel ze van 11 biggetjes, die ze – in tegenstelling tot al die andere keren – mocht zien opgroeien. Voor het eerst in haar leven kon ze moeder zijn, zoals het hoort. (Kippenvel toch?)

De film is prachtig en intiem in beeld gebracht. Ik was voorbereid: waterproof mascara op en een pak zakdoekjes bij me. Het Ketelhuis, met een (bijna volledig) vegan menukaart, was een perfecte plek voor zo’n avond. Ik bestelde noedels (aanrader!) en maakte me klaar voor een emotioneel uur. De beelden van Sam die voor het eerst geniet van het daglicht, vrolijk rolt in de modder, en een nest bouwt van stro, zijn onvergetelijk. Je ziet haar eten van groenten en fruit en echt genieten van haar vrijheid. Het raakte me diep en ja, ik heb een traantje gelaten. Maar boven alles laat deze documentaire de schoonheid en intelligentie van varkens zien – dieren die zo vaak over het hoofd worden gezien.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Robert de Bock (cc)

Het effect van droogte op binnenlandse migratie

ONDERZOEK - Bij migratie denken we vooral aan mensen die naar een ander land verhuizen, of zelfs een ander continent. Mensen die hun vertrouwde omgeving verlaten, om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Die associatie hebben we niet zo snel bij iemand die binnen ons kleine landje verhuist. Al was dat in het verleden wel anders. Toen Philips begin vorige eeuw arbeiders vanuit onder meer Drenthe naar Eindhoven haalde, begonnen die wel degelijk aan een nieuw, totaal ander leven. En ook in de dorpen waar nieuwe wijken voor die arbeiders werden gebouwd – inmiddels zijn die allemaal opgeslokt door de stad Eindhoven – vond men de komst van zoveel nieuwelingen ingrijpend. Ook al omdat ze protestant waren, of zelfs onkerkelijk. Een bijdrage van Hans Custers.

Ook binnenlandse migratie kan dus meer om het lijf hebben dan een keer met een verhuisbusje naar de andere kant van het land rijden, en wat verder moeten reizen voor familiebezoeken. Zeker in grotere landen, met een minder goede infrastructuur en voor mensen met minder middelen om te reizen. Maar de stap om binnen eigen land een nieuw bestaan te zoeken blijft natuurlijk minder groot dan emigratie naar het buitenland. Wereldwijd is er dan ook veel meer binnenlandse dan internationale migratie. Wel zijn er aanwijzingen dat migranten naar andere landen en continenten vaak al eerder in hun eigen land zijn gemigreerd.

Foto: Schermafbeelding OOG TV, reportage 15 oktober 2019.

Boerenstaatsgreep (2)

ESSAY - Deel 2 – Een gastbijdrage van Valentijn Wösten (*), eerder verschenen op zijn website. Deel 1 verscheen hier.

De boerenstaatsgreep is compleet. We hebben toegelaten dat een clubje radicale boeren het LNV-ministerie hebben kunnen veroveren, die nu hun kans grijpen om daar het werk van de afgelopen 5 jaar kort en klein te slaan. Sloopwerk, zonder enig idee over een serieus alternatief. Ze zullen wel even raar hebben staan kijken dat ditmaal geen tractor nodig was om de deur te forceren. Sommigen noemen dit democratie.

Buitengebied = boerendomein

In Nederland hebben we twee werelden, die langs elkaar heen schuren; de stad en het buitengebied. Het buitengebied, dat is hoofdzakelijk agrarische grond, met ook nog wat natuur. Boerenpolitiek ziet het hele buitengebied als boerendomein, waar niet-agrarische activiteiten enkel worden geduld zolang ze geen geluid maken. Natuur is in de visie van boerenpolitiek potentiële landbouwgrond. En, voor zover onbruikbaar, dan geldt de eis dat ze erg geen last van mogen hebben. Natuur levert niks op, en is hooguit goed voor de jacht.

Op deze plaats zijn in de afgelopen jaren al veel artikelen gepubliceerd waarin is gewaarschuwd dat we ons in deze jaren geen naïviteit kunnen permitteren over boerenpolitiek. Voor de duidelijkheid gezegd: boerenpolitiek is scherp te onderscheiden van de boeren zelf. Boerenpolitiek is waarschijnlijk nauwelijks representatief voor de boerensector. De hardste schreeuwers zetten de toon. Zoals ook in voetbalstadions de relschoppers vaak de toon zetten, het merendeel van het publiek daar niet van gediend is maar zich machteloos waant. In boerenpolitiek gaat het iets beheerster, maar het sociale mechanisme is identiek.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Schermafbeelding OOG TV, reportage 15 oktober 2019.

De boerenstaatsgreep

ESSAY - Deel 1 – Een gastbijdrage van Valentijn Wösten (*), eerder verschenen op zijn website. Deel 2 volgt hier.
.
De boerenstaatsgreep is compleet. We hebben toegelaten dat een clubje radicale boeren het LNV-ministerie hebben kunnen veroveren, die nu hun kans grijpen om daar het werk van de afgelopen 5 jaar kort en klein te slaan. Sloopwerk, zonder enig idee over een serieus alternatief. Ze zullen wel even raar hebben staan kijken dat ditmaal geen tractor nodig was om de deur te forceren. Sommigen noemen dit democratie.

Het draait allemaal om het NPLG (Nationaal Programma Landelijk Gebied). Dit is / was bedoeld als het vlaggenschip voor hervorming van de agrarische sector en de vele opgaven voor het buitengebied, waaronder niet in de laatste plaats urgente natuurzorg. Inzet is dat elke provincie een eigen gebiedsplan opstelt, waarin de vele opgaven bij elkaar moesten komen. Niet alleen stikstof, maar ook schoon water, pesticiden, klimaatbeleid en met inbegrip van rendabele bedrijfsontwikkeling.

Vlaggenschip

Dit vlaggenschip is / was in aanbouw. Alle provincies hebben in 2022 een concept gebiedsplan in moeten leveren, zie bijvoorbeeld de Overijsselse versie. Hier zit jaren werk in waarbij landelijk duizenden mensen zijn betrokken. We waren op pad richting de definitieve plannen. Van de bijbehorende geldpot van ca. 24 miljard was eerder al aangekondigd dat die ontmanteld zou worden. Nu is ook gezegd dat deze gebiedsplannen met het oud papier worden meegegeven als het aan de boerenbewindslieden op LNV ligt. Duizenden mensen en alle provinciebesturen voor aap gezet.

Foto: Shelby Murphy Figueroa, via Unsplash.

Goed nieuws: je koffie wordt duurder!

ACHTERGROND - door Puck Füsers

In december gaat een nieuwe Europese wet van kracht, die ontbossing moet voorkomen. De wet heeft ingrijpende gevolgen voor de koffie-industrie. JDE Peet’s, het moederbedrijf van onder andere Douwe Egberts trekt daarom aan de bel. Niet alleen kan de wet de koffieprijs verhogen, het kan import vanuit landen als Ethiopië bijna onmogelijk maken. Hoe zit dat?

Wet versus praktijk

De nieuwe Europese wetgeving tegen ontbossing – de EUDR – geldt voor allerlei grondstoffen en producten die vaak ontbossing veroorzaken. Denk aan hout, palmolie, soja, rubber en dus ook koffie. Deze producten mogen vanaf 30 december niet meer op de markt gebracht worden als er niet wordt aangetoond dat ze geen ontbossing veroorzaken. Voor de koffiesector is dit een ingewikkelde maatregel, omdat het in de praktijk betekent dat koffiebedrijven precies moeten kunnen aantonen waar hun koffie vandaan komt. Dit is lastig vanwege de manier waarop koffie geteeld en geoogst wordt. In veel koffieproducerende landen, zoals Ethiopië, wordt koffie geoogst door kleine koffieboeren. Die verschillende oogsten worden dan gesorteerd door tussenpersonen op grootte en kwaliteit, niet op herkomst. Eén koffiepartij kan daardoor bonen van wel duizend koffieboeren bevatten. Logischerwijs kunnen bedrijven dan niet aan de EU-regelgeving voldoen. Gert van der Bijl, die voor ontwikkelingsorganisatie Solidaridad al lange tijd met de wet bezig is, stelt dat er niet genoeg geld wordt gestoken in de ondersteuning van koffieproducerende landen om transparantie in de koffieketen te organiseren. Voldoen die landen niet aan de regels, dan kunnen Europese koffieproducenten plotseling niet meer importeren uit die landen – dat zou rampzalig zijn voor de economie van die landen, én voor de koffieprijs.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: GraceDias, via Pixabay.

Investeren in kweekvlees

Vlees zonder dode dieren. Wetenschappers en de industrie zijn keihard aan het werk om kweekvlees mogelijk te maken. Het kweken van vlees zonder gebruik te maken van dieren ís al mogelijk, de eerste proeverij in Nederland is al geweest, maar nog niet op grote schaal. Dat laatste is wel de bedoeling. Kweekvlees is veelbelovend, maar lang niet iedereen is fan. Zo lichtte de idealistische Triodos Bank in juni j.l. op haar website toe waarom zij ertoe besloot om ondanks de voordelen niet in de ontwikkeling van kweekvlees te investeren. Met wisselende reacties van haar evenzo idealistische klanten tot gevolg.

Kweekvlees in het kort

Voorstanders van kweekvlees zien uit naar deze gekweekte variant op vlees waar (bijna) geen dieren voor nodig zijn en ook minder hulpbronnen zoals land- en watergebruik. Dat zijn behoorlijke voordelen ten opzichte van het dierenvlees dat we nu kennen. In het beste geval kunnen we toch zorgeloos ‘vlees’ blijven eten op een aarde die leefbaar blijft.

Bij kweekvlees worden dierlijke cellen tot een stuk vlees opgekweekt in een lab. Het wordt ‘echt’ vlees genoemd omdat het echte dierlijke cellen zijn, maar deze hebben dus nooit deel uitgemaakt van een dier. Op de allereerste na natuurlijk. De cellen groeien in een laboratorium, of in een soort fabriek, uit tot de stukken vlees die in restaurants en winkels aangeboden zullen worden.

Foto: Greetje Meinema-Kappenburg (cc)

Het fundament onder de moderne klimaatwetenschap is 200 jaar oud

ACHTERGROND - Sommige inzichten in het weer en het klimaat zijn oeroud. Ze gaan terug tot Meteorologica van Aristoteles, of nog  veel verder. Maar kennis van veranderingen van het klimaat is veel recenter, zeker als het over veranderingen op wereldschaal gaat. Het fundament onder die kennis werd precies 200 jaar geleden gelegd, door Jean Baptiste Joseph Fourier (1768 – 1830). Die publiceerde in 1824 zijn artikel ‘Remarques générales sur les températures du globe terrestre et des espaces planétaires’ (Annales de Chimie et de Physique, 27 (1824) 136–67; in 1837 in het Engels vertaald door Ebeneser Burgess. Merkwaardig genoeg bleef een nieuwe versie van het artikel uit 1827 met enkele kleine correcties en uitwerkingen ruim een eeuw lang onvertaald, maar wordt tegenwoordig juist dat latere artikel vaak genoemd als eerste beschrijving van het broeikaseffect). Fourier was op zoek naar kennis over warmte en had daarbij in de loop van de tijd al het een en ander geschreven over de temperatuur van het aardoppervlak, en de factoren die daarop van invloed zijn. In 1824 zette hij zijn ideeën hierover (min of meer) overzichtelijk bij elkaar. Twee van die inzichten zijn van groot belang voor de hedendaagse natuurwetenschappelijke kennis van de werking van het klimaat op planetaire schaal.

Vorige Volgende