Goed nieuws: je koffie wordt duurder!

door Puck Füsers In december gaat een nieuwe Europese wet van kracht, die ontbossing moet voorkomen. De wet heeft ingrijpende gevolgen voor de koffie-industrie. JDE Peet’s, het moederbedrijf van onder andere Douwe Egberts trekt daarom aan de bel. Niet alleen kan de wet de koffieprijs verhogen, het kan import vanuit landen als Ethiopië bijna onmogelijk maken. Hoe zit dat? Wet versus praktijk De nieuwe Europese wetgeving tegen ontbossing – de EUDR – geldt voor allerlei grondstoffen en producten die vaak ontbossing veroorzaken. Denk aan hout, palmolie, soja, rubber en dus ook koffie. Deze producten mogen vanaf 30 december niet meer op de markt gebracht worden als er niet wordt aangetoond dat ze geen ontbossing veroorzaken. Voor de koffiesector is dit een ingewikkelde maatregel, omdat het in de praktijk betekent dat koffiebedrijven precies moeten kunnen aantonen waar hun koffie vandaan komt. Dit is lastig vanwege de manier waarop koffie geteeld en geoogst wordt. In veel koffieproducerende landen, zoals Ethiopië, wordt koffie geoogst door kleine koffieboeren. Die verschillende oogsten worden dan gesorteerd door tussenpersonen op grootte en kwaliteit, niet op herkomst. Eén koffiepartij kan daardoor bonen van wel duizend koffieboeren bevatten. Logischerwijs kunnen bedrijven dan niet aan de EU-regelgeving voldoen. Gert van der Bijl, die voor ontwikkelingsorganisatie Solidaridad al lange tijd met de wet bezig is, stelt dat er niet genoeg geld wordt gestoken in de ondersteuning van koffieproducerende landen om transparantie in de koffieketen te organiseren. Voldoen die landen niet aan de regels, dan kunnen Europese koffieproducenten plotseling niet meer importeren uit die landen – dat zou rampzalig zijn voor de economie van die landen, én voor de koffieprijs. De prijs van milieuschade In augustus zagen we al dat er veel meer koffie naar Europa wordt geïmporteerd om eventuele achterstanden later op te vangen. Is die wet dan eigenlijk wel zo’n goed idee? Zeker wel. In principe is de prijs de je betaalt ook een winst – je draagt vanaf de invoering van de wet niet meer bij aan ontbossing wanneer je koffie koopt. De externe kosten van productiekosten worden dus beter opgevangen of voorkomen. Milieuwetenschapper dr. Walter Vermeulen legde in de lezing ‘Uitbuiting, uitputting en vervuiling: wie is verantwoordelijk?’ uit hoe je de daadwerkelijke kosten van een product kunt berekenen – dus inclusief de kosten voor het voorkomen van ongelijkheid en klimaatschade – aan de hand van het Oiconomy Pricing Model. Dit is een rekenmodel dat bedrijven helpt externe kosten op te vangen en door te berekenen. Vermeulen: ‘Aan het einde heb je het plaatje van alle verborgen kosten. Eigenlijk werkt het met een simpele formule.’  Het zichtbaar maken van deze kosten helpt uiteindelijk de hele productieketen te verduurzamen. Dokken voor je koffie Wat de Europese Unie nu doet voor ontbossing, lijkt uiteindelijk dus op wat het Oiconomy Pricing Model doet. De preventiekosten voor ontbossing worden nu doorberekend in de prijs. Maar dat moet wel fatsoenlijk gebeuren, want dat de alarmbellen bij de koffiebedrijven afgaan, is niet voor niks. De wet is nu nog te onduidelijk om de effecten goed te overzien, terwijl die dus wel al over een paar maanden ingaat. De koffiebedrijven vragen nu om extra tijd om de maatregelen goed te kunnen implementeren. Dat een kopje koffie daarna duurder wordt is natuurlijk balen, maar het is niet het einde van de wereld. Sterker nog: dat voorkom je er juist mee. Meer weten over hoe we onze grondstoffen duurzamer kunnen maken? Kijk de lezing hier terug. Dit artikel van Puck Füsers verscheen eerder bij Studium Generale Utrecht.

Door: Foto: Shelby Murphy Figueroa, via Unsplash.
Foto: GraceDias, via Pixabay.

Investeren in kweekvlees

, door

Vlees zonder dode dieren. Wetenschappers en de industrie zijn keihard aan het werk om kweekvlees mogelijk te maken. Het kweken van vlees zonder gebruik te maken van dieren ís al mogelijk, de eerste proeverij in Nederland is al geweest, maar nog niet op grote schaal. Dat laatste is wel de bedoeling. Kweekvlees is veelbelovend, maar lang niet iedereen is fan. Zo lichtte de idealistische Triodos Bank in juni j.l. op haar website toe waarom zij ertoe besloot om ondanks de voordelen niet in de ontwikkeling van kweekvlees te investeren. Met wisselende reacties van haar evenzo idealistische klanten tot gevolg.

Kweekvlees in het kort

Voorstanders van kweekvlees zien uit naar deze gekweekte variant op vlees waar (bijna) geen dieren voor nodig zijn en ook minder hulpbronnen zoals land- en watergebruik. Dat zijn behoorlijke voordelen ten opzichte van het dierenvlees dat we nu kennen. In het beste geval kunnen we toch zorgeloos ‘vlees’ blijven eten op een aarde die leefbaar blijft.

Bij kweekvlees worden dierlijke cellen tot een stuk vlees opgekweekt in een lab. Het wordt ‘echt’ vlees genoemd omdat het echte dierlijke cellen zijn, maar deze hebben dus nooit deel uitgemaakt van een dier. Op de allereerste na natuurlijk. De cellen groeien in een laboratorium, of in een soort fabriek, uit tot de stukken vlees die in restaurants en winkels aangeboden zullen worden.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Waan van de dag

Nieuw netwerk van onderzoekers tegen klimaatobstructie

, door

Vandaag is het onderzoeksnetwerk Climate Obstruction NL gelanceerd.

Klimaatobstructie is een verzamelnaam voor de obstakels die effectief klimaatbeleid en klimaatactie in de weg staan. Voorbeelden zijn: het verspreiden van desinformatie, greenwashing, het vertragen van beleid en het beïnvloeden van het publieke debat en de politiek.

Het gebrek aan ambitieuze maatregelen van het nieuwe kabinet om de broeikasgasuitstoot van Nederland drastisch te reduceren, is deels het resultaat van een lange reeks pogingen die organisaties met een belang in olie- en gasproductie hebben ondernomen om Nederlands klimaatbeleid te ondermijnen. Sinds klimaatverandering eind jaren ’80 op de politieke agenda is gekomen, wordt het klimaatbeleid bewust tegengewerkt en vertraagd door bedrijven en organisaties, zoals Shell, KLM en VNO-NCW. Organisaties met een belang in olie- en gasproductie hebben er bijvoorbeeld aan bijgedragen dat vertragingsargumenten in de media wijdverbreid zijn. Denk hierbij aan het ontkennen van de rol van de mens bij klimaatverandering, ‘Whataboutism’ (‘onze impact is verwaarloosbaar vergeleken met China’) en technologisch optimisme (‘innovatie zal ons redden’).

Foto: Greetje Meinema-Kappenburg (cc)

Het fundament onder de moderne klimaatwetenschap is 200 jaar oud

, door

ACHTERGROND - Sommige inzichten in het weer en het klimaat zijn oeroud. Ze gaan terug tot Meteorologica van Aristoteles, of nog  veel verder. Maar kennis van veranderingen van het klimaat is veel recenter, zeker als het over veranderingen op wereldschaal gaat. Het fundament onder die kennis werd precies 200 jaar geleden gelegd, door Jean Baptiste Joseph Fourier (1768 – 1830). Die publiceerde in 1824 zijn artikel ‘Remarques générales sur les températures du globe terrestre et des espaces planétaires’ (Annales de Chimie et de Physique, 27 (1824) 136–67; in 1837 in het Engels vertaald door Ebeneser Burgess. Merkwaardig genoeg bleef een nieuwe versie van het artikel uit 1827 met enkele kleine correcties en uitwerkingen ruim een eeuw lang onvertaald, maar wordt tegenwoordig juist dat latere artikel vaak genoemd als eerste beschrijving van het broeikaseffect). Fourier was op zoek naar kennis over warmte en had daarbij in de loop van de tijd al het een en ander geschreven over de temperatuur van het aardoppervlak, en de factoren die daarop van invloed zijn. In 1824 zette hij zijn ideeën hierover (min of meer) overzichtelijk bij elkaar. Twee van die inzichten zijn van groot belang voor de hedendaagse natuurwetenschappelijke kennis van de werking van het klimaat op planetaire schaal.

Foto: Bayview Home (2007) - MJMonty (cc)

Slimmere zonnepanelen

, door

OPINIE - Het laatste jaar is er veel te doen geweest over zonnepanelen. Eerst over de plannen van het Kabinet Rutte IV om de salderingsregeling geleidelijk af te schaffen. Een voorstel dat verworpen werd door de Eerste Kamer. Vervolgens doordat de nieuwe coalitie van PVV, BBB, NSC en VVD in het hoofdlijnenakkoord van plan is de salderingsregeling in 2027 in een klap af te schaffen. Tegelijkertijd wil de politiek voorkomen dat bezitters van zonnepanelen negatieve prijzen doorgerekend krijgen. Zelfs bij een overschot aan stroom moet het energiebedrijf een ‘redelijke vergoeding’ betalen. Mij lijkt het (als bezitter van zonnepanelen) alleszins redelijk dat het energiebedrijf me een euro per kilowattuur in rekening brengt als dat de kosten zijn die ze moeten maken om van de stroom af te komen…

Ondertussen zitten energiebedrijven niet stil en brengen de meesten kosten in rekening bij klanten met zonnepanelen, dat gebeurt in de vorm van hoger vastrecht, een vast bedrag per maand, een gestaffeld vast bedrag per maand (hoger naarmate je op jaarbasis meer kilowattuur saldeert) of een vergoeding per teruggeleverde kilowattuur. Of een combinatie hiervan. Het wordt er in ieder geval niet overzichtelijker van.

Terugleververgoeding zonnepanelen

Dat energiebedrijven kosten in rekening brengen bij klanten met zonnepanelen is echter begrijpelijk. De sterke groei in het aantal zonnepanelen en de salderingsregeling zorgt er namelijk voor dat het verschil tussen de vergoeding die ze klanten moeten geven voor op zonnige dagen teruggeleverde stroom en de kosten voor het leveren van stroom op niet zonnige dagen sterk stijgen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Leopictures, via Pixabay.

5 keer iets nieuws

, door

COLUMN - En het magische getal is *trommelgeroffel*: 5. Tot voor kort was ik me er niet van bewust dat er zo’n getal bestond, maar een paar jaar geleden is het dan dus uitgedokterd, door het Hot Or Cool Institute. Om binnen de planetaire grenzen te blijven, mogen we per persoon maximaal 5 kledingstukken per jaar aanschaffen. Daarmee zal de kous niet af zijn qua restricties, maar wat betreft kleding dus wel.

Mijn eerste reactie was: daar zit ik sowieso boven. Mijn tweede reactie: volgens mij kán je dat helemaal niet halen, in een klimaat als de Nederlandse. Je redt het niet met 5 items. Zelfs als je minimaliseren tot in de puntjes beheerst en/of helemaal op de hoogte bent van je eigen kledingstijl en dus geen miskopen doet, ook dan heb je te maken met slijtage van kleding. Het zou natuurlijk een ander verhaal zijn als we collectief gaan accepteren dat we er – zodra we aan onze kledingtax zitten – als een sloeber bij lopen. Daarmee zouden we een flinke slag slaan.

Ik heb wat vriendinnen gepeild en zij vinden het niet allemaal even zinvol om zo’n getal te hebben. Het is maar een bepaalde zienswijze en een momentopname, en het hangt nogal af van wat je dan koopt en waar dat van is gemaakt. Ik vind het ook nogal een raar absoluut getal. Maar als het een gemiddelde is van de verschillende kledingstukken die we kopen, dan gaat het nu dus toch op. Of zoiets.

Foto: Victoria Pickering (cc)

Klimaatverandering: een extreem rechts verdienmodel

, door

In de Verenigde Staten groeit het aantal rechtszaken waarin staten, gewesten of steden schadevergoeding eisen van fossiele energiebedrijven voor schade ten gevolge van klimaatverandering. Volgens de Climate Change Litigation Database van het Sabin Center for Climate Change Law aan Columbia University gaat het om 41 zaken.

De meeste rechtszaken spelen zich af op staatsniveau, tot ongenoegen van de olie- en gasbedrijven. Die zouden liever zien dat de federale rechter zich erover buigt en zo uiteindelijk het Amerikaans Hooggerechtshof, dat sinds Trump in meerderheid in conservatieve handen is. De aandacht ging de afgelopen jaren vooral naar de cultuurstrijd, zoals de uitspraak in Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization die staten weer de mogelijkheid heeft gegeven om abortus strafbaar te stellen.

Wat telkens onderbelicht blijft is dat dezelfde personen die de cultuurstrijd aanjakkeren, ook forse belangen hebben in fossiele energiebedrijven. Dat was al bij de gebroeders Koch, die de Tea Party mede oprichtten en financierden, en het is ook nu het geval bij Leonard Leo, de architect van de conservatieve overname van het Hooggerechtshof. Hij heeft banden met Chevron, een van de aangeklaagde oliebedrijven, en (niet verrassend) met het netwerk van denktanks dat de gebroeders Koch hebben opgebouwd.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: LutzBruno, CC BY 3.0, via Wikimedia Commons.

Ondergrondse ecologie in de knel

, door

COLUMN - Het is al een hele drukte boven de grond, maar heeft u enig idee hoe druk het ondergronds is? Het krioelt er van glasvezelskabels, stroomkabels, gas- en waterleidingen, rioolbuizen, stadsverwarmingsbuizen en metrolijnen.

Dat er nog een enkele buis bovengronds te zien is, mag enige verbazing wekken want we hebben ook nog een buisleidingenstraat. En daar is meer behoefte aan.

“Meer dan de helft van al het transport in Nederland verloopt via buisleidingen, een percentage dat zal stijgen door de energietransitie, grondstoffentransitie en de druk op andere modaliteiten” (bron). Dus mogen Tweede Kamer en het komende kabinet zich buigen over het beleidskader buisleidingen in een multimodaal transportsysteem.

Reken er maar wel op dat ook de behoefte aan ondergrondse afvaltransportsystemen zal toenemen, naar voorbeeld van Almere, Arnhem, Amsterdam en Schiedam.

De ruimte onder onze voeten wordt steeds benauwder. Verdrongen door auto-, fiets-, trein- en tramtunnels. En gek eigenlijk dat je ze nog bovengronds ziet, maar parkeergarages bestaan ook in ondergronds format.

Of dat niet genoeg is lopen er onderzoeken naar de mogelijkheden om hoogspanningsleidingen ondergronds aan te leggen (Veenendaal, Zuid-Beveland en Apeldoorn). Daar moeten ze dan snel mee zijn want de nog beschikbare ondergrondse ruimte kan zomaar ingenomen zijn door opslag en transport van CO2, het verbergen van kernafval en opslag van water voor later gebruik (Texel en Hoorn).

Foto: Global Footprint Network, via persbericht.

Dutch Overshoot Day 2024

, door

Het is geen grap: vandaag 1 april ’24 is Dutch Overshoot Day. Laat er geen misverstand over bestaan, er is niks grappigs aan. Als iedereen zou consumeren zoals de Nederlanders, zouden we in drie maanden door ons jaarlijkse ‘budget’ heen zijn en zou de mensheid vier Aardes nodig hebben. De jaarlijkse grondstoffen van de natuur zouden dan binnen een kwart van het jaar opgebruikt zijn. Dat is op zichzelf al erg genoeg, maar het ergst is nog dat het er niet beter op wordt. Vorig jaar hadden we nog ‘slechts’ 3,6 Aardes nodig als Nederlanders (volgens de rekenmethode van dat jaar).

De wereldwijde Earth Overshoot Day, daarbij wordt gekeken naar wat de huidige bewoners daadwerkelijk gebruiken, van 2024 wordt op 5 juni bekendgemaakt. De Earth Overshoot Day lag in 2022 op 1 augustus en in 2023 op 2 augustus (volgens de meest recente rekenmethode). Waar die kleine ‘vooruitgang’ in zat, heb ik nog niet kunnen vinden, maar dat kan natuurlijk een marginaal verschil zijn. Dus raak niet al te hoopvol. Of het nu 1 of 2 augustus is, met z’n allen hebben we dus zo’n 1,7 Aardes nodig, en die hebben we niet.

Het is duidelijk dat Nederlanders een buitenproportioneel deel van de grondstoffen gebruiken. De volgende samenvatting van de Nederlandse ecologische voetafdruk (zoals overgenomen uit dit persbericht, met als bron Global Footprint Network) geeft een beeld:

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: BoH, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons Binnenvaarttanker Jade in het Calandkanaal

Varend ontgassen: afvalstatus als frustratiemiddel?

, door

ANALYSE - Dat is de conclusie van mij (Krispijn) na het lezen van onderstaand artikel van Ton Quist, waarin hij zich afvraagt of de dampen / gassen die overblijven na het lossen van vloeibare lading afval zijn. Ik zou zeggen, lees het artikel van Ton Quist en oordeel zelf:

De vraag of dampen/gassen afval zijn stelde ik (Ton Quist) in een artikel in oktober 2019. Mijn conclusie luidde toen kort en krachtig ‘nee’. Een belangrijk argument voor mijn stelling was gebaseerd op bijlage 2017-I-4 van het CDNI-Verdrag, waarin duidelijk stond beschreven dat ‘restlading, dampen en overslagresten niet tot afval van de lading behoren’. Indien dampen geen afval zijn, kunnen het naar mijn mening eveneens geen afvalstoffen zijn.

De wettelijke status van de in de ladingtanks van tankers aanwezige dampen / gassen speelt al jaren een cruciale rol in het gehele ontgassingsdossier en dan met name in relatie tot de vergunningverlening voor gesloten ontgassingsinstallaties. Wel of geen afval?

Door deze onzekerheid kunnen ondernemers, die de benodigde ontgassingsinfrastructuur willen aanleggen, niet verder. Tot deze conclusie kwam Prof. Geerlings van de Erasmus Universiteit al in 2018. Hij stelde dat ‘door wrijving tussen de vergunningstechnische en de ambtelijke kant ondernemers ernstig worden belemmerd in hun streven het ontgassingsprobleem op te lossen’. Zes jaar later is hierin niets gewijzigd met alle gevolgen van dien…!

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende