Grind als goud

Van de Vlaamse auteur Chris de Stoop las ik eerder 'Dit is mijn hof'. Dat boek gaat over de boerderij aan de Schelde waar hij geboren is in de streek onder de rook van Antwerpen. Boeren worden hier bedreigd door havenuitbreidingen en nieuw aangelegde natuurgebieden zoals de Hedwigepolder. Het is een nostalgisch boek, maar tegelijk ook een aanklacht tegen bureaucratische autoriteiten die weinig gevoel tonen voor het oorspronkelijke boerenbestaan. Nu heeft De Stoop een nieuw boek geschreven waarin opnieuw een boerderij centraal staat, de Damiaanhoeve aan de andere kant van het land, in de uiterwaarden van Maas bij Heppeneert vlak onder Maaseik. Daar is eind augustus 2018 Gerty Vanhoef vermoord, waarna de nog niet zo lang geleden gerestaureerde boerderij in brand is gestoken. Haar man, landbouwingenieur Bert Bohnen, die haar tevergeefs probeerde te redden uit het brandende huis heeft De Stoop gevraagd om een boek te schrijven over deze nog steeds onopgeloste moord waarvoor Bohnen zelf ook door de politie als verdachte wordt aangemerkt en enige tijd is vastgezet. De hoevemoord is volgens De Stoop ‘het 9/11 van deze kleine gemeenschap’. De ontzetting werd nog groter toen Bohnen na twee jaar werd gearresteerd als verdachte. Bohnen wordt door de arrestatie, de langdurige verhoren, de opsluiting in de gevangenis, het binnenstebuiten keren van zijn privéleven, de roddel en achterklap mentaal en lichamelijk zwaar op de proef gesteld. De Stoop voert lange gesprekken met hem en zijn drie kinderen. Over de geschiedenis van de familie, de boerderij, de overstromingen in 1993 en 2021, de restauratie van het eeuwenoude pand en de steeds grotere dreiging van baggermolens voor de grindwinning. Bohnen verzet zich met succes tegen de afbraak van zijn 'Damiaan'. De suggestie dat daar een motief voor de moord en de brand gevonden kan worden blijft het hele boek door hangen. De Stoop zegt zelf geen standpunt in te nemen, maar gelooft wel in de onschuld van Bohnen. Hij verwijt de politie een tunnelvisie. 'Het tijdsbestek was volgens experts te kort om de brand en moord te plegen, er was geen motief, politie en justitie zeggen nu zelf ‘uitgerechercheerd’ te zijn, enzovoort.’ Maar zijn alle 'pistes', zoals de Vlamingen zeggen wel 'uitgerechercheerd'? Volgens velen zien sommigen de hoeve liever vandaag dan morgen verdwijnen. Die ligt namelijk in de winterbedding die natuur- en overstromingsgebied moet worden, en zo deel zal uitmaken van het RivierPark Maasvallei, dat zich over een afstand van 40 kilometer langs de Maas uitstrekt. Tegelijk krijgt de grindfirma Steengoed er de mogelijkheid om het gebied te ontgrinden, wat economisch veel waard is. 'Ook binnen het speurdersteam stonden agenten trouwens lijnrecht tegenover elkaar,' zei De Stoop in een interview met de Belgische krant Het Laatste Nieuws. 'Er zijn bijeenkomsten geweest van het comité dat toezicht houdt op de politie, er werd een andere case-officier op de zaak gezet, en er werd zelfs — zeer uitzonderlijk — een review van het onderzoek gevraagd. Erkende gerechtsdeskundigen brachten tegenovergestelde analyses. Het werd één groot moeras van onzekerheden.' Maar Bohnen blijft verdacht. De Maasvallei De Stoop heeft de hele geschiedenis boeiend en met veel gevoel voor de direct betrokkenen beschreven. De dag nadat ik het boek uit had trof me dit bericht in de NRC: "In het Limburgse Horn gaat het over een toren die niemand lijkt te willen: ‘Dit gebied is goed zoals het is’." In het dorp aan de Maas tegenover Roermond is een plan opgedoken voor een tachtig meter hoge toren. Het is wat onduidelijk waarom die toren er moet komen, maar dorpelingen vrezen dat de uitkijktoren eigenlijk een voorbode is van grindwinning. En van een uitbreiding van de al bestaande Maasplassen. Net als in de buurt van Maaseik zou het een combinatie moeten worden van grindwinning en een nieuw natuurgebied. Een woordvoerder van Maasgrind BV geeft toe dat er 'een visie wordt ontwikkeld'. „Ontgrinden is geen doel op zich, dat moet maatschappelijke meerwaarde hebben, zoals natuurontwikkeling, recreatie en bescherming tegen hoogwater.” De vergunningsaanvrage voor de toren in Horn lijkt ingegeven te zijn door aangekondigde strengere regels van Rijkswaterstaat. In Horn vreest men dat de toren leidt tot geluids-, stof- en verkeersoverlast, aantasting van het landschap en scheurvorming in woningen. Boer Bart Nijskens: „Alles en iedereen krijgt extra grond: de woningbouw, de natuur, de grindboeren. Maar agrariërs moeten hectares inleveren. Terwijl deze kleigrond heel geschikt is voor akkerbouw.” Eerder schreef ik hier artikelen over de exploitatie van de aarde in Senegal, de Filippijnen, en Congo. Ver weg, en -ik geef het toe- qua impact op mens en natuur onvergelijkbaar. Maar het geeft wel te denken. [Het boek van Chris De Stoop, De Damiaanhoeve, is uitgegeven door De Bezige Bij en kost €23,99]

Foto: Donal Boyle (cc)

Inwoners Bonaire krijgen prijs voor rechtszaak tegen de staat

De inwoners van Bonaire en Greenpeace Nederland zijn uitgeroepen tot winnaar van de Issue Award 2025. Met hun rechtszaak tegen de Nederlandse Staat vragen zij op krachtige wijze aandacht voor klimaatverandering en koloniale ongelijkheid. De prijs werd gisteren uitgereikt op het Issuecongres 2025. De Issue Award wordt jaarlijks uitgereikt aan een initiatief of organisatie die zich op opvallende en effectieve wijze inzet voor een maatschappelijk issue en dit weet te agenderen bij het brede publiek en/of de politiek.

Een jaar geleden stapten acht inwoners van Bonaire met Greenpeace naar de rechtbank Den Haag voor een rechtvaardig klimaatbeleid. Net als bij de stikstofzaak die deze week door Greenpeace werd gewonnen gaat het om nalatigheid van de staat bij de bescherming van mens en natuur. Voor de inwoners op Bonaire zijn er nauwelijks plannen om hen veilig te houden in de klimaatcrisis. Een vijfde van Bonaire dreigt te worden opgeslokt door het water, door zeespiegelstijging richting het einde van deze eeuw. De gevolgen van klimaatverandering voor Bonaire zijn in kaart gebracht door onderzoekers van de VU. Grote delen van het eiland lopen het risico permanent onder water te komen. Zonder adaptatiemaatregelen zullen in 2050 alle wegen in het zuiden van Bonaire onbruikbaar zijn. Veel koraal en populaire duikplekken rond Bonaire kunnen in de komende decennia al verdwijnen. Dat betekent dat er aanzienlijk minder toeristen naar het eiland zullen komen. En toerisme is nog altijd een belangrijke inkomstenbron. Verder zullen inwoners door extreem weer en hittegolven te maken krijgen met groeiende aantallen ziekte- en sterfgevallen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: tacowitte (cc)

Het jaar van de waarheid voor Amelisweerd?

Stikstof wordt ‘Chefsache’. Premier Schoof gaat zelf een ministeriële commissie leiden die met oplossingen moet komen voor de stikstofcrisis. De ministers van Landbouw (Wiersma), Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (Keijzer) en Infrastructuur en Waterstaat (Madlener) moeten de komende weken op zoek naar andere oplossingen dan BBB-minister Wiersma nu op tafel heeft gelegd. “We hebben een majeur probleem. Nederland mag niet stil komen te liggen”, aldus Schoof. Een infrastructureel project dat al jaren stil ligt is de aanpassing van de A12 en de A27 bij Utrecht. Daarin zit een verbreding van de A27 die ten koste gaat van een stuk bos bij Amelisweerd. Hoe groot is de kans dat dit plan ooit nog uitgevoerd gaat worden? In de regio stuit het al jarenlang op veel verzet. In november liep het Domplein vol met demonstranten. De dapperste demonstranten deden onlangs uit protest de Nieuwsjaarsduik in de Kromme Rijn.

De stand van zaken is nu in ’t kort als volgt. De Raad van State heeft in november het beroep van de Kerngroep Ring Utrecht (KRU) behandeld en doet naar verwachting eind maart of begin april uitspraak over alle ingebrachte bezwaren. Daarbij ook het alternatieve plan van de Provincie en de Gemeente Utrecht dat Amelisweerd spaart. Minister Madlener heeft dit plan afgewezen, maar zag zich gedwongen onder druk van de Kamer toe te zeggen ‘dat hij met de provincie en gemeente Utrecht in serieus overleg gaat over alle aspecten van het Alternatief Ring Utrecht (ARU) en hij zal de uitkomst van dit overleg terugkoppelen aan de kamer voor het eind van het eerste kwartaal 2025.’ De  KRU gaat er van uit dat dit betekent dat de Kamer de minister nog kan ‘terugfluiten’ en dus kan kiezen voor het ARU.

Foto: CAL FIRE_Official (cc)

Klimaatcrisis: branden in Los Angeles

Sinds 7 januari woeden er stevige bosbranden in Los Angeles. Inmiddels hebben wetenschappers aangetoond dat de krachtigere wind, hogere temperatuur en drogere omstandigheden toe zijn te schrijven aan klimaatverandering. Hoewel klimaatverandering de branden niet heeft aangestoken, heeft door mensen veroorzaakte klimaatverandering wel de omstandigheden geschapen waarin de branden tot de huidige catastrofe kunnen uitgroeien. De belangrijkste oorzaak van door mensen veroorzaakte klimaatverandering is verbranden van fossiele brandstoffen. De belangrijkste oplossing is dan ook om zo snel mogelijk over te schakelen op CO2-vrije of -arme energiebronnen.

Overzicht van weers- en klimaatrampen met $1 miljard of meer schade in 2024

Klimaatverandering en de natuurbranden in LA

De onderzoekers van ClimaMeter, een van de samenwerkingsverbanden dat attributie onderzoek doet naar de samenhang tussen extreem weer en klimaatverandering, komen tot de conclusie dat de natuurbranden in Los Angeles versterkt zijn door klimaatverandering. De meteorologische omstandigheden zijn tot 5°C warmer, tot 15% droger (3 mm/dag) en 20% winderiger (tot 5 km/u sterkere wind) in vergelijking tot vergelijkbare omstandigheden in het verleden. Natuurlijke variabiliteit in het weer speelt volgens de onderzoekers een kleine rol.

ClimaMeter grafieken over Los Angeles natuurbranden

De schade van de branden wordt momenteel door sommigen geschat op $150 miljard. Ter vergelijking de totale schade van alle weer- en klimaatrampen in de VS van $1 miljard of meer bedroeg $182 miljard in 2024. Grote bedragen gaan vaak het voorstellingsvermogen te boven. De impact van klimaatverandering wordt echter steeds groter voor gewone mensen. In Florida hebben huizenbezitters toenemende moeite om een (betaalbare) verzekering te vinden tegen overstromingen, in Californië hebben huizenbezitters de laatste jaren een soortgelijk probleem met het vinden van een verzekering tegen natuurbranden. Een groeiend aantal verzekeraars biedt geen verzekering meer aan in Californië of verhoogt de premies zo sterk dat de verzekering onbetaalbaar wordt.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Meredith Petrick, via Unsplash.

Wat we weten over soja en ontbossing

Grote hoeveelheden soja gaan de hele wereld over om mens en dier te voeden. Wereldwijd wordt meer dan 100 miljoen hectare land gebruikt voor sojateelt; een stuk land zo groot als Frankrijk, Duitsland, België en Nederland bij elkaar (Storymaps, via AnimalRights). Om nieuwe sojaplantages aan te leggen om nog meer soja te kunnen telen en daar geld aan te verdienen, worden natuurgebieden vernietigd. Deze ontbossing vindt met name plaats in Zuid-Amerika (WWF). Vegetariërs worden daarom nog weleens scheef aangekeken omdat hun sojaburger zou bijdragen aan ontbossing. Maar hoe dit dat nu echt? Het is tijd om de feiten erbij te halen en wel over het verband tussen sojateelt en ontbossing.

Soja wordt door mensen gegeten in vele vormen, zoals tofu (plakken van gemalen sojabonen), tempeh (gemaakt van gefermenteerde sojabonen), sojaburgers, sojamelk of -drink (de zuivellobby vindt wat van de naam ‘sojamelk’) en andere zuivelvervangers, edamame-boontjes, soja-olie, sojasaus (van gefermenteerde soja), miso (een Japanse gefermenteerde sojabonenpasta) en meer Aziatische smaakmakers. En dan vergeet ik vast nog wel wat.

Soja voor mensen en voor dieren

Voor wie denkt dat vegetariërs hier de grote schuldigen zijn wat ontbossing voor soja betreft, heb ik nieuws: slechts 6% van de soja die wereldwijd wordt geteeld, wordt direct door mensen gegeten in de vorm van bijv. tofu, sojamelk of een sojaburger. Daar tegenover staat dat zo’n 75% van de wereldwijde sojaproductie wordt gebruikt als veevoer.

Foto: Userpilot creative commons license 2.0

Zware hoofdpijn voor Wiersma, juridisch fundament vergunningverlening ligt weer overhoop

een gastbijdrage van Valentijn Wösten (*), eerder verschenen op zijn website.

Met de Raad van State uitspraak in de zaak Rendac van 18 december komen een aantal belangrijke lijntjes bij elkaar met als uitkomst dat het juridisch fundament voor stikstofvergunningverlening weer ingrijpend overhoop ligt. Latente ruimte, positieve weigeringen, interne saldering en de referentiesituatie zijn juridisch van kleur verschoten. En we hebben er nog weer een nieuwe stapel illegale bedrijven bij, waarvoor de minister verantwoordelijk zal moeten gaan nemen. Wiersma zal 18 december met zware hoofdpijn en diepe spijt de deur van het ministerie van Natuur en Landbouw achter zich hebben dicht getrokken.

Hoofdpijn omdat de consequenties van de Rendac uitspraak groot zijn, en de noodzaak van knopen doorhakken zo mogelijk nog dringender en dwingender. Diepe spijt omdat ze het werk van haar voorganger Van der Wal zonder nadenken overboord heeft gegooid en nu met lege handen staat. Het is klaar met de boerenfabeltjes, de realiteit dringt zich genadeloos op.

Vergunningbeleid ligt weer overhoop

Met de Rendac-uitspraak heeft het zogeheten intern salderen een gewijzigde juridische betekenis gekregen. Gevolg is vrijwel zeker dat de verleende stikstofnatuurvergunning voor Schiphol zal sneuvelen bij de rechter aangezien dat besluit mede is gebaseerd op interne saldering. De meeste vergunningbesluiten die zijn verleend als positieve weigeringen en waarbij beroep is aangetekend zullen geen stand houden. De projecten die zijn gestart op basis van een positieve weigering c.q. spookvergunning zijn allemaal illegaal gestart. Het vergunningbeleid ligt weer grotendeels overhoop.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Element5 Digital, via Unsplash.

Wordt het een duurzame december of …?

Het allitereert prima, maar bij december denk je niet gauw aan duurzaamheid. Wel aan reflectie en daaropvolgende intenties voor de toekomst. Goede doelen misschien. Qua troep kopen lijkt het meer op anti-duurzaamheid. Daar zou een woord voor moeten zijn. Onhoudbaar. Verwoestend. Wat ook allitereert? December-destructie. Maar daar gaan we niet voor! Positieve impact in tijden van heersende koopwoede.

Nadat M&M in 2022 over de duurzame december-challenge schreef, is het nu mijn beurt. Aankopen en gedragingen van november vallen buiten de beschouwing. Vlak voor december begon heb ik wel nog sieraden gekocht. Op Black Friday heb ik niks gekocht, ook niet in de actieweek ervoor of de actiedagen erna. Toch een vermelding waard.

Wat betreft december het volgende.

✦ Kikkers en muizen hebben erg veel verpakkingsmateriaal. Ik heb ze toch gekocht voor de jaarlijkse nostalgie, en om uit te delen. Misschien niet meer doen volgend jaar.

✦ Mijn vriend kreeg een gedicht van Sinterklaas. Ik kreeg niks.

✦ Ik heb tegen mijn tante gezegd dat ze geen kerstversiering meer hoeft mee te nemen als cadeau.

✦ Hoewel ik de winkelstraten niet expres opzoek, was ik toevallig in een grote stad om met een vriendin af te spreken (bij een NS-station ‘in het midden’). Ik heb voor mezelf een paar cadeau’s gekocht. Namelijk twee plantenpotten die ik twee jaar geleden al heb gekocht met de bedoeling er één in te brengen bij een Sinterklaas-uitwisseling, waarna ik ze toch maar allebei meenam om samen weg te geven. Ook kocht ik een handgemaakt kopje wat ik al eerder heb gezien en overwoog te kopen.

Foto: Schermafbeelding - Minister Barry Madlener bij Kamercommissie I en W

Een spagaat op waterstaat (over het klimaat)

Minister Hermans (van Klimaat en Groene Groei) kreeg afgelopen week schriftelijke vragen uit de Kamer, vanwege uitspraken die haar collega Madlener (van Infrastructuur en Waterstaat) eerder had gedaan in een vergadering met de Kamercommissie voor I&W. Madlener kreeg daar de vraag of hij bereid is ‘desinformatie over water, overstromingen, klimaatadaptatie en waterbeheer’ actief te ontkrachten, als dat nodig is. Die vraag beantwoorden leek een lastige evenwichtsoefening voor Madlener. Hij wekte de indruk dat hij zich aan de ene kant wilde laten zien als verantwoordelijke minister, die niks moet hebben van misinformatie, en die de wetenschap serieus neemt. Terwijl hij aan de andere kant zijn eigen partij en coalitiegenoot BBB niet teveel voor het hoofd wilde stoten. (Kamerlid Vermeer van de BBB had kort daarvoor in een talkshow nog verwezen naar misinformatie over verwijderde dammen, die zogenaamd bijgedragen zouden hebben aan de ernst van de overstromingen in Valencia.) Geen eenvoudige opgave, zelfs voor iemand die retorisch best handig is.

Het verband tussen extreme neerslag en klimaatverandering

De vragen gaan vooral over het verband tussen overstromingen door extreme neerslag en klimaatverandering. Madlener draaide in zijn antwoorden om de hete brei heen. In hoeverre hij erkent dat dat verband er is, bleef dus onduidelijk. De vragenstellers erkennen dat verband natuurlijk wel, maar formuleren het ongelukkig: ‘Onderschrijft u dat de overstromingen in Valencia dus wel één-op-één te koppelen zijn aan klimaatverandering?’ Ik denk niet dat klimaatwetenschappers het zo zouden zeggen. Want die overstromingen zijn ook weer niet volledig toe te schrijven aan klimaatverandering. Wel zijn er op meerdere manieren verbanden te leggen:

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sam buiten bij Stichting Melief - Foto House of Animals

Moedervarken Sam kan eindelijk moeder zijn

DOCUMENTAIRE - Een gastbijdrage van Judith van Willigen, eerder verschenen in de nieuwsbrief van 11 november 2024 van Bonusvegan.

Gisteravond was ik bij de filmpremière van de documentaire Sam in het Ketelhuis in Amsterdam, en ik ben nog steeds diep onder de indruk. Sam is het aangrijpende verhaal van een moedervarken dat negen jaar lang gevangen zat in de bio-industrie, enkel om biggetjes op de wereld te zetten. In haar leven bracht ze maar liefst 240 biggetjes voort, zonder ooit daglicht te zien of de ruimte te krijgen om moeder te zijn. Elke keer weer zwanger, opgesloten tussen stalen buizen in een zogenaamde kraamkamer.

Op een dag, toen Sam opnieuw zwanger bleek, had de boer geen plek meer voor haar. Zijn oplossing? Haar zwanger naar de slacht sturen. Gelukkig kwam Karen Soeters in actie en kon Sam gered worden. Ze bracht haar naar de sanctuary Melief, waar Sam voor het eerst daglicht zag en op stro kon liggen. In deze veilige omgeving beviel ze van 11 biggetjes, die ze – in tegenstelling tot al die andere keren – mocht zien opgroeien. Voor het eerst in haar leven kon ze moeder zijn, zoals het hoort. (Kippenvel toch?)

De film is prachtig en intiem in beeld gebracht. Ik was voorbereid: waterproof mascara op en een pak zakdoekjes bij me. Het Ketelhuis, met een (bijna volledig) vegan menukaart, was een perfecte plek voor zo’n avond. Ik bestelde noedels (aanrader!) en maakte me klaar voor een emotioneel uur. De beelden van Sam die voor het eerst geniet van het daglicht, vrolijk rolt in de modder, en een nest bouwt van stro, zijn onvergetelijk. Je ziet haar eten van groenten en fruit en echt genieten van haar vrijheid. Het raakte me diep en ja, ik heb een traantje gelaten. Maar boven alles laat deze documentaire de schoonheid en intelligentie van varkens zien – dieren die zo vaak over het hoofd worden gezien.

Foto: Robert de Bock (cc)

Het effect van droogte op binnenlandse migratie

ONDERZOEK - Bij migratie denken we vooral aan mensen die naar een ander land verhuizen, of zelfs een ander continent. Mensen die hun vertrouwde omgeving verlaten, om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Die associatie hebben we niet zo snel bij iemand die binnen ons kleine landje verhuist. Al was dat in het verleden wel anders. Toen Philips begin vorige eeuw arbeiders vanuit onder meer Drenthe naar Eindhoven haalde, begonnen die wel degelijk aan een nieuw, totaal ander leven. En ook in de dorpen waar nieuwe wijken voor die arbeiders werden gebouwd – inmiddels zijn die allemaal opgeslokt door de stad Eindhoven – vond men de komst van zoveel nieuwelingen ingrijpend. Ook al omdat ze protestant waren, of zelfs onkerkelijk. Een bijdrage van Hans Custers.

Ook binnenlandse migratie kan dus meer om het lijf hebben dan een keer met een verhuisbusje naar de andere kant van het land rijden, en wat verder moeten reizen voor familiebezoeken. Zeker in grotere landen, met een minder goede infrastructuur en voor mensen met minder middelen om te reizen. Maar de stap om binnen eigen land een nieuw bestaan te zoeken blijft natuurlijk minder groot dan emigratie naar het buitenland. Wereldwijd is er dan ook veel meer binnenlandse dan internationale migratie. Wel zijn er aanwijzingen dat migranten naar andere landen en continenten vaak al eerder in hun eigen land zijn gemigreerd.

Volgende