COLUMN - Er moest even gewacht worden op de verzamelde blogs van Joris Luyendijk, gemaakt over de financiële wereld van Londen. Maar Hans Brands, van VPRO Boeken had de primeur. Ik heb de journalistiek niet zo hoog zitten, maar wel als bijbeunende antropologen zich er aan bezondigen. Wat een verhaal!
Als bankiers vanuit kantoor hun vrouwen gaan bellen, met de opdracht om te gaan hamsteren, dan is er wel wat aan de hand. Dat gebeurde in 2008, toen Lehmann Brothers omviel.
Maar het is nog erger, want er is niets veranderd. Eva Jinek had Gerrit Zalm te gast en vroeg zoet wat er veranderd was. Je ziet hem van mijlen ver aankomen: “Bij ons is veel veranderd,” zei Zalm, “we hebben nog maar drie kredietvormen en we snappen ze zelf.” Jinek stootte genadeloos toe: volgens Luyendijk is er helemaal niets fundamenteels veranderd.
Bij ons wel, hield Zalm vol.
Maar, zei Joris Luyendijk, “landen hebben geen banken, maar banken hebben landen.” Anders gezegd: de financiële wereld is een globaal systeem dat niet te temmen valt door nationale wetgeving of lokale regels. Is er ook iemand die alles overziet, wilde Hans Brands weten?
Dat is een lekkere vraag voor Luyendijk. Wie overziet en reguleert het gigantische systeem van verrijking en diefstal? Waar zit die top-aap, die alle schermen overziet en aan de goede touwtjes trekt? Nergens. Die top-aap is er niet. We zitten in een vliegtuig, de motoren roken, maar als we in de cockpit kijken om verhaal te halen, is de stuurstoel leeg. Kan dat waar zijn? Dat mag en kan niet waar zijn.