“De wijze waarop met het Noorden wordt omgesprongen, absoluut niet fraai. Er wordt al sinds de jaren zestig over een snelle verbinding naar het Noorden gesproken. Hoe kan de minister dan in 2007 zeggen dat hij geen «quick en dirty» besluit wil nemen? Het wordt echt hoog tijd dat er een helder besluit wordt genomen. Waar blijven de daden van deze bewindsman? Waar is het voortvarende en doortastende Kamerlid van weleer gebleven?”Kamerlid van Gent van Groenlinks ging in het kamerdebat over de zuiderzeelijn van 7 december flink tekeer. De Minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat reageerde maar lauwtjes. Die interactie laat mooi de tegenstelling zien in wat is, en hoe het zou moeten. Politieke besluitvorming, kan dat via heldere besluiten en doortastendheid, en zo ja hoe? Of is mevrouw van Gent van Groenlinks eigenlijk een tikkeltje naïef in haar opmerkingen?
De westerse productie-industrie wordt steeds verder uitgehold. Dankzij de lage lonen in veel Aziatische landen zijn talloze fabrieken in Europa en de VS gesloten en verhuisd naar China & India. Analisten die dachten dat de golf van outsourcing zou afzwakken hebben geen rekening gehouden met hogere energieprijzen. Doordat aardgas veel goedkoper is in de golfstaten in het Midden-Oosten zal steeds meer energie intensieve industrie zich verplaatsen naar die regio’s. Dat is de conclusie van een recent rapport van onderzoek & adviesbureau McKinsey “Moving energy-intensive industries to the Gulf”.
Het gaat om aluminium, staal, kunstmest, pesticiden en diverse plastics waaronder polyethyleen, ethyleen, styreen en propyleen. Maar ook de productie van pesticiden zal zich steeds meer verplaatsen. Bedrijven zoals Sabic (Saudi Basic Industries), Aluminium Bahrain (Alba) en Dubai Aluminium (Dubai) waren tien jaar geleden nog onbekende bedrijven maar zijn ondertussen uitgeroeid tot giganten op het gebied van aluminium en petrochemicaliën.
Dat die groei van aardgasintensieve industrie in het Midden-Oosten door zal zetten wordt duidelijk uit de verdeling van de wereldwijde aardgasreserves. Die bevinden zich voor 24% in het Midden-Oosten. Een nog belangrijkere factor is de prijs van aardgas, die kunstmatig laag gehouden wordt in het Midden-Oosten. Hoewel Rusland ook veel aardgasreserves bezit stijgt de aardgasprijs daar sinds kort. Dat komt doordat de Russische overheid de kunstmatige prijs aan het loslaten is. In de meeste landen in het Midden-Oosten blijven de prijzen naar verwachting kunstmatig laag, op een prijsniveau dat 90% lager ligt dan in Westerse landen. Daardoor zijn de kosten voor ondermeer het maken van aluminium in het Midden-Oosten 40% lager dan in West Europa en 30% lager dan in China.
“Het is een mooie dag waarop de wind volop waait in het jaar 2020. De Nederlandse Minister-President van Spee blikt in het televisieprogramma keerpunten samen met journalist Giel van Oort terug op de revolutie in ons energiesysteem. Want op deze speciale dag is de afhankelijkheid van fossiel voor stroomproductie eindelijk gebroken. De Nederlandse huishoudens betrekken hun energie nu volledig uit de kracht van zon- en wind. En niet alleen daar, ook een groot deel van de industrie is overgestapt op duurzame energie. Dit dankzij de duizenden windmolens op de noordzee. Het aardgas wat nog resteert in Nederland wordt gebruikt om de fluctuaties van de duurzame energiebronnen op te vangen. Geholpen door een slim nieuw elektriciteitsnet gekoppelt aan vele andere Europese landen. Daardoor kan windenergie nu meer dan 50% van de stroom in nederland leveren. Dankzij de aanbouw van vele windparken op zee is Nederland een netto-exporteur van elektriciteit geworden. De verminderde inkomsten vanwege gestaag dalende Nederlandse aardgasexport zijn opgevangen door de verkoop van stroom uit wind aan het buitenland, op momenten wanneer er een enorm overschot is aan windenergie.”
De bovenstaande vooruitblik op duurzame energie lijkt voor Nederland een ver van mijn bed show. De eerste stap daartoe is echter al gezet door de kabinetten Balkenende. Met de aanbouw van 6000 megawatt aan windenergie op de noordzee in de periode tot aan 2020 zal het aandeel windenergie in de Nederland groeien naar 15% á 20% van de elektriciteitsvoorziening. Voldoende om het grootste gedeelte van de 7 miljoen huishoudens van ons land, die nu 24 miljard kilowattuur aan elektriciteit per jaar verbruiken, van stroom te voorzien. De eerste offshore windparken, Q7 en Egmond aan zee zijn bijna gerealiseerd. Deze 96 windmolens met een totaal vermogen van 228 megawatt wekken vanaf volgend jaar 0.6% van het Nederlandse elektriciteitsverbruik op.
Noordpoolijs weer rap aangegroeid, Figuur (1) en (2), Toegift zuidpoolijs: (3)
Grote vrees is er voor de aanval op Iran door de Verenigde Staten of Israël. De vergaande destabilisatie van de regio zou internationaal enorme economische schade opleveren. Zo legt Iran in geval van een aanval de Straat van Hormoes stil, waar vrijwel alle olie-export uit het Midden-Oosten doorheen stroomt. Die vrees is echter van de tafel geveegd dankzij de Saoedi’s.
We in Saudi try to keep spare oil capacity in case the US blows up another country and this keeps the global economy from collapsing.” zo omschreef een hoogstaande Saoediër het in een mailconversatie die ik onder ogen kreeg. Het gaat om het Saudi Strategic Oil Storage programma. Een olie-opslag die ervoor zorgt dat wanneer de Saoedische olie-export via de Straat van Hormoes stilvalt, ze haar olie toch kwijt via de rode zee. De opslag is sinds 2003 in aanbouw en inmiddels volledig operationeel. Zij bevindt zich in de Saoedische bergen nabij de stad Abha in het zuidwesten van het land. Daar is een gigantische grot gevuld met olie (zie foto), die via pijpleidingen is verbonden met de olieproducerende regio in het oosten en de olie-opslag van de Saoedische havenstad Jiddah aan de rode zee. Het gevaar op een goede oude oliecrisis van weleer is hiermee drastisch ingeperkt. Het zal Iran niet meer lukken om 1/3 van de wereldwijde olie-export tijdelijk te stoppen.
Een eiland voor de kust zoals voorgesteld door de Tweede Kamer, dat komt er bij de Haagse burgemeester Wim Deetman niet in:
“Daar ben ik dus mordicus op tegen. En ik ben er zeker van dat de Haagse bevolking dat ook is. En datzelfde geldt voor die van de andere plaatsen aan de Noordzeekust. De Tweede Kamer geeft hier een schrijnend voorbeeld van gebrek aan gevoel wat er onder de mensen leeft. Dít is nou zo’n zaak waardoor de afstand tussen de politiek en de burgers wordt vergroot. Als zo’n eiland nou nog van levensbelang was, maar voor de veiligheid tegen het water is het helemaal niet nodig. En voor woningbouw evenmin. Daar zijn andere plannen voor. Dus dan moeten politici zoiets niet roepen.” (De telegraaf, 28 november)
Het groeide ongebreideld als een parasiet op de samenleving, de hedgefondsen. De kredietbubbel op de financiële markten veroorzaakt door deze fondsen staat op uitbarsten. Een groot gedeelte van het geld wat digitaal in de computer bestaat blijkt niets meer waard te zijn omdat de onderliggende reëele waarde van de subprime hypotheekmarkt in de VS haar niet meer kan dekken. Zij is te vergelijken met een tumor die nu weggesneden moet worden. De omvang van deze financieele “correctie” wordt steeds duidelijker. Zo hebben de grootste Amerikaanse banken op Wall Street inmiddels 40 miljard dollar uit de boeken moeten schrijven en zijn Britse banken tot nu toe 90 miljard pond kwijt.
Dat is het begin van deze operatie als we het nieuws op Bloomberg en Stockhouse.com lezen. De waardeverliezen op de kredietmarkt vanwege de instortende subprime hypothemarkt inde komende tijd bedragen 300 tot 400 miljard dollar volgens analisten van Deutsche Bank AG “Losses from the falling value of subprime mortgage assets may reach $300 billion to $400 billion worldwide“. De Royal Bank of Scotland spreekt over een afschrijving die op kan lopen tot 500 miljard dollar.
Hoeveel invloed hebben die afschrijvingen op de mondiale economie? Blijft het alleen bij een digitale correctie? In de vorige discussie op sargasso over dit onderwerp waren de meningen verdeeld. Zoals reaguurder Leon Goyenechea toen schreef “De vraag is alleen gaat het stortregenen (een echte krach) of zal het rustig gaan motregenen (een normale en gezonde neerwaarste conjunctuurgolfbeweging). Ik denk dat de gebeurtenissen van de afgelopen een signaal is dat we te maken hebben met optie twee.”